ANGLISHT

MIKOLOGJIA – KAPITULLI VI 

FUNGJET DYFORMËSHE 

Dr. Arthur Di Salvo
Emeritus Director of Laboratories
Nevada Department of Public Health
Reno
Nevada

Përktheu:
Dr Lul Raka
Asistent i Mikrobiologjisë në Fakultetin e Mjekësisë të Universitetit të Prishtinës dhe Mikrobiolog në Departamentin e Mikrobiologjisë të Institutit Kombëtar të Shëndetësisë Publike të Kosovës- Prishtinë, Kosovë
 

BLASTOMIKOZA (Blastomyces dermatitidis)

Figura 3.
Përgatesë nga lezioni i këmbës me blastomikozë në të cilën shihen qeliza majash të Blastomyces dermatitidis nën mugullim. ASCP/Atlas of Clinical Mycology II / CDC

  Figura 5.
Histopatologjia e blastomikozës, mushkëritë e ujkut. Qelizat tharmore të Blastomyces dermatitidis. Ngjyrosje floreshente. CDC/Dr. Leo Kaufman 
 

Mikologjia

Nëse kërkoni nga laboratori përpunimin e materialit klinik për izolimin e fungjeve, atëherë atë duhet inkubuar në 37°C dhe në 25°C, sepse shumica e fungjeve të rëndësishme patogjene janë dyformëshe. Një kulturë e B.dermatitidis kërkon 2-3 javë për të dhënë rritje në 25°C. Në terrenin e Saborosë formojnë koloni të bardha, si myk me konzistencë pambuku (miceliumi). Shumica e mostrave për kulturë fungjesh mbillen në terrenin e Saborosë me dekstrozë agar. Në ekzaminimin mikroskopik, miceliet dhe trupthat frytnues janë evident. Megjithatë, myku nuk mund të identifikohet në bazë të trupthave të tij frytnues. Këto truptha quhen mikrokonidie. Fungjet tjera saprofite dhe patogjene kanë konidie të ngjashme. Në temperaturë 37°C trajtat e tharmeve zhvillohen për 7-10 ditë. Ato duken si koloni të buta me konzistencë buterike me ngjyrë të mbyllët. Në mikroskop mund të vërehen edhe format tipike të tharmeve me mur të trashë dhe një syth të vetëm në BAZË TË GJERË. Kjo pamje e bazës është tipike për B.dermatitidis. Qelizat kanë diametër prej 12-15 mikronë. Tharmi kalon në trajtën miceliale nëse inkubohet në 25°C, duke marrë një kohë prej 3-4 ditësh e deri në disa javë. Ngjashëm, trajta miceliale kalon në tharm nëse inkubohet në 37°C. Në të kaluarën, e vetmja mënyrë për identifikimin e fungjeve dyformëshe ka qenë konvertimi nga një trajtë në tjetrën. Por, tani është e mundur që të merret rritja miceliale (që rritet më lehtë) dhe të bëhet verifikimi me teste gjenetike brenda disa orësh.

Histopatologjia 

B. dermatitidis prodhon reaksion indor granulomatoz dhe qelbëzues.

Serologjia 

Në diagnozën e bllastomikozës përdoren tri teste serologjike:

1. Testi i imunodifuzionit (precipitina). Për t’u detektuar testi pozitiv duhet të kalojnë 2-3 javë. Ky test është pozitiv tek 80% e pacientëve me bllastomikozë. Nëse testi është pozitiv, atëherë specifiteti i afrohet vlerës prej 100%.

2. Testi i fiksimit të komplementit. Për t’i zbuluar antitrupat detektues është e nevojshme që të kalojnë 2-3 muaj pas shfaqjes së sëmundjes. Një mangësi tjetër e këtij testi është se ky test mund reagojë në mënyrë të kryqëzuar me infeksionet tjera fungale (koksidioidomikoza dhe histoplazmoza). Përparësi e këtij testi është vlerësimi sasior, që i mundëson mjekut ta përcjellë përgjigjen e pacientit në terapi, duke e përcjellë titrin e antitrupave.

3. Testi i ELIZËS. Është test praktik dhe zbulon antitrupat në fazën e hershme të sëmundjes.

Amfotericina B mbetet medikament i përzgjedhur edhepse është mjaft toksik dhe duhet dhënë me rrugë venoze për disa javë rresht. Ketokonazoli, po ashtu, mund të përdoret te rastet mesatare.

HISTOPLAZMOZA (Histoplasma capsulatum)

Histoplazmoza është sëmundje sistemike që kryesisht prek sistemin retikuloendotelial; ndryshimet patologjike manifestohen në palcën e eshtrave, në mushkëri (figurat 12-17), mëlqi dhe në shpnetkë. Te fëmijët shenjë kryesore e sëmundjes është hepatosplenomegalia, kurse tek të rriturit ajo kryesisht vërehet si sëmundje e sistemit respirator. Histoplazmoza është një ndër sëmundjet më të shpeshta fungale që vërehen në Karolinën Jugore. Vatra ekologjike e H.capsulatum është në kotecët e mëllenjave, kotecë pulash dhe plehrat e lakuriqëve të natës. Në rastet tipike të sëmundjes, pacientët paraprakisht kanë shpërndarë plehrat e pulave dhe 3 javë më vonë zhvillojnë infeksion pulmonar. Disa shpërthime të sëmundjes janë regjistruar në Karolinë tek punëtorët që kanë pastruar me buldozerë kallamishtat që kanë shërbyer si kotecë mëllenjash. Të gjithë punëtorët e ekspozuar si dhe spektatorët që vëzhguan ngjarjen fituan histoplazmozë. 

Histoplazmoza është sëmundje e rëndësishme profesionale në shpellat me lakuriqë nate në Meksikë ku punëtorët duhet të mbledhin plehërat për fertilizim. Në zonat endemike, shumica e pacientëve që zhvillojnë histoplazmozë (95%) janë asimptomatik. Diagnoza e sëmundjes bazohet në anamnezë, teste serologjike dhe teste lëkurore. Tek trajtat simptomatike të sëmundjes, pacientët me histoplazmozë kanë tri forma klinike: akute pulmonale, kronike pulmonale dhe atë të përhapur (diseminuar). Forma akute pulmonale mbaron me shërim të plotë; kurse, forma e përhapur, nëse nuk mjekohet, mund të jetë fatale. Pacientët kanë frymëzënie dhe kollë produktive. Këlbaza mund të jetë qelbëzuese ose e përgjakur. Pacientët janë anoreksikë dhe humbin në peshë. Ata, po ashtu, mund të kenë edhe djersitje gjatë natës. Sëmundja i përngjan tuberkulozit, por diagnoza përfundimtare mundësohet me anë të ekzaminimit radiologjik, në të cilin vërehen infiltratet instersticiale në të dy anët e mushkërive. Testi lëkuror është përdorur në të kaluarën, por sot ai nuk përdoret, sepse interferon me testet serologjike. Ai përdoret vetëm në kuadër të hulumtimeve epidemiologjike.

Lloji i mostrave klinike që dërgohen në laborator, varet nga prezentimi i sëmundjes: tek trajtat pulmonale dërgohen këlbaza apo lavazha bronkoalveolare, kurse te prekja e organeve të tjera mund të dërgohet material bioptik. Palca e eshtrave është një burim ideal për fungun, që preferon të rritet në sistemin retikuloendotelial. Për vizualizim histologjik mund të përdoret edhe gjaku periferik. Tharmet (figurat 7-11) zakonisht ndodhen përbrenda monociteve ose leukociteve polimorfonukleare. Shpesh, diagnoza e histoplazmozës mund të vehet me ekzaminimin e formulës leukocitare. Në gjakun periferik, H.capsulatum duket si një tharm i vogël me diametër 5-6 mikronë (Blastomicetet kanë diametër 12-15 mikronë). Lavazha e lukthit është një burim tjetër i izolimit të H.capsulatum, pasiqë shumë pacientë me infeksione pulmonale prodhojnë këlbazë të cilën shpesh e gëlltisin.

Mikologjia 

Gjatë rritjes në agar të Saborosë, pas 2-3 javësh në 25°C, Histoplazma prodhon koloni të bardha, me micelium sikur pambuk. Me kalimin e kohës, kolonitë marrin ngjyrë të mbyllët. Në trajtën e mykrave, Hispoplazma ka një spore tipike të quajtur makrokonidie tuberkulare. Tuberkulet janë elemente diagnostike, edhepse vërehen edhe te disa fungje jopatogjene. Nëse kultivohen në 37°C, shfaqet trajta e tharmit. Këto koloni janë me ngjyrë të bardhë. Qelizat tharmore kanë diametër 5-6 mikronë dhe kanë formë ovale. Për të vërtetuar diagnozën, duhet dëshmuar të dy trajtat jetësore ose duhet bërë teste diagnostike molekulare.

Diagnostika serologjike për histoplazmozën është pak më e ndërlikuar sesa për mikozat tjera, por jep më shumë informata sesa serologjia e bllastomikozave.

Ekzistojnë 4 teste serologjike:

1. Lateks aglutinimi

2. Fiksimi i komplementit

3. Imunodifuzioni, dhe

4. EIA

Secili nga testet e përmendura ka karakteristikat e veta. Testi i lateks aglutinimit është i thjeshtë dhe praktik. Antitrupat janë specifik dhe vërehen në fazën e hershme të sëmundjes (në dy javët e para) dhe humbet pas 3 muajsh. Testi i fiksimit të komplementit është i ngjashëm me atë të bllastomikozës, përveç se këtu janë 2 antigjene, njëri për formën e tharmit e tjetri për formën miceliale. Disa pacientë reagojnë vetëm në njërën formë, kurse të tjerët në të dy format. Arsyeja për një përgjigje të ndryshueshme nuk është sqaruar plotësisht. Një mangësi e këtij testi është se antitrupat fiksues zhvillohen në fazën e vonshme të sëmundjes, rreth 2-3 muaj pas shfaqjes së shenjave të sëmundjes. Mangësia tjetër është reagimi i kryqëzuar me infeksionet tjera mikotike. Ndërkaq, përparësi e testit të fiksimit të komplementit është se ky test është sasior, andaj mjeku mund ta përcjellë kursin e sëmundjes duke e përcjellë titrin në disa mostra. Interpretimi i testit të imunodifuzionit është më i ndërlikuar sesa te bllastomikoza, sepse këtu mund të shfaqen dy vija reaktive. Një vijë H, indikon sëmundjen aktive që shfaqet pas 2-3 javësh. Vija M mund të indikojë sëmundjen e freskët apo të kaluar ose rezulton nga testi lëkuror. Kjo është një prej arsyeve që testet lëkurore nuk përdoren në diagnozën e sëmundjes, sepse ato mund të interferojnë me teste të tjera. Testet lëkurore po ashtu, mund të ndikojnë në testin e fiksimit të komplementit.

Viteve të fundit është zhvilluar testi radioimunoesei për antigjenin polisakarid të histoplazmës. Medikament përzgjedhës është amfotericina B, përkundër efekteve të saja anësore. Kohëve të fundit po përdoret gjithnjë e më shumë itrakonazoli.
 

Figura 9.
Histiocitet që përmbajnë qeliza të shumta tharmesh të Histoplasma capsulatum. Dr. D. T. McClenan / CDC

  Figura 11.
Ngjyrosja me metenaminë argjendi ku shihen fungjet e gjinisë Histoplasma capsulatum. CDC/Dr. Edwin P. Ewing, Jr. epe1@cdc.gov
 

  Figura 15.
Radiografia e mushkërive që tregon nodule të vetme mushkërore të histoplazmozës. Rasti 49-03. Mass Gen Hosp Case Records. CDC

  Figura 17.
Tomografi e kompjuterizuar në të cilën vërehen nodule të vetme pulmonare të histoplazmozës. Rasti 49-01. Mass Gen Hosp Case Records. CDC
 

KOKSIDIOIDOMIKOZA (Coccidioides immitis) 

Mostrat klinike 

Për diagnozën mikrobiologjike dërgohen mostra të ndryshme, si: këlbaza, qelbi nga lezionet lëkurore, lavazha e lukthit, lëngu trunoshpinor dhe biopsia prej lezioneve lëkurore. 

Mikologjia
C. immitis është fung dyformësh (figura 19-23). Gjatë mbjelljes në terrenin e Saborosë në 25º C rritet sikur myk për 2-3 javë. Miceliet zhvillojnë artrokonidie tipike. Sporet janë aseksuale në formë fuçie (në skaje më e ngushtë, kurse në mes më e zgjeruar). Artrokonidia ndryshon me qelizat asporogjene në micelium. Gjatë rritjes në 37ºC nuk ka formë tharmi!! C.immitis është fung dyformësh: in vivo (në qelb apo inde) mund të vërehen format patogjene ose invazive që është sferula. Sferulet kanë madhësi 30-60 mikronë dhe janë të mbushura me endospore që kanë diametër 3-5 mikronë. Në brendi të sferulës zhvillohen endosporet, të cilat  e shkatërrojnë atë dhe lirohen jashtë. Kjo është forma indore që vërehet në qelb ose në seksionet histologjike: sferulat dhe endosporet. Ato, po ashtu, mund të vërehen në përgatesat e këlbazës të ngjyrosur me KOH. Kjo është patognomonike për koksidioidomikozën.
 

Histopatologjia

Reaksioni inflamator është qelbëzues dhe granulomatoz. Endosporet e posaliruara inicojnë përgjigjen polimorfonukleare. Me pjekjen e endosporeve në sferule, reaksioni akut zëvendësohet nga limfocitet, plazmocitet, qelizat epiteloide dhe qelizat gjigante.

Figura 22.
Histopatologjia e koksidioidomikozës. Sferulat e Coccidioides immitis me endospore. Mercy Hosp Toledo OH/Brian J. Harrington 

Figura 24.
Lezionet e Erythema nodosum në lëkurën e shpinës të shkaktuara nga mbindjeshmëria ndaj antigjeneve të Coccidioides immitis.  CDC/Dr. Lucille K. Georg 
 

Serologjia  

Ekzistojnë katër teste serologjike për diagnozën e sëmundjes:

1. Fiksimi i komplementit

2. Aglutinimi

3. Imunodifuzioni

4. EIA

Antitrupat e testit të fiksimit të komplementit rriten për afër 1 muaj. Ky test është shumë i mirë për koksidioidomikozën sepse është test sasior. Mirëpo, këta antitrupa reagojnë në mënyrë të kryqëzuar me disa fungje të tjera (bllastomicetet dhe histoplazmat). Testi i fiksimit të komplementit është edhe test PROGNOSTIK. Nëse titri i antitrupave vazhdon të rritet, ahëherë kjo nënkupton se pacienti nuk po përgjigjet në terapi dhe ecuria mund të jetë fatale. Ulja e titrit flet për ecuri të favorshme. Titri më i madh se 1:128 zakonisht flet për përhapje ekstensive. Infeksioni me C.immitis përcillet me imuniet të përjetshëm. Vdekshmëria është më e madhe te njerëzit me lëkurë të mbyllët (meksikanët, filipinasit, zezakët). Ata zhvillojnë sëmundje progresive dhe vdekje për 25 herë më shumë.

Medikament përzgjedhës për mjekim janë amfotericina B, flukonazoli dhe itrakonazoli.

  Figura 26.
Lezioni i gjuhës me parakoksidioidomikozë. CDC/Dr. Lucille K. Georg

Kjo është sëmundje kronike granulomatoze e mukozave, lëkurës dhe mushkërive. Haset në kontinentin amerikan. Shumica e rasteve raportohen në Brazil. Vatër ekologjike e këtij mikroorganizmi është toka. Treshi më i shpeshtë i simptomeve që vërehen ne Amerikën Latine përbëhet nga lezioni i mushkërive, goja pa dhëmbë (figura 25 dhe 26) dhe limfadenopatia cervikale. Para njohjes së kësaj sëmundje pacientët në Amerikën Latine që kishin parakoksidioidomikozë dërgoheshin në sanatoriumet e tuberkulozit, sikurse pacientët me histoplazmozë në SHBA. Këto fungje invadojnë mukozën e gojës duke shkaktuar rënien e dhëmbëve. Në mukozën e faqeve mund të vërehen edhe disa pllaka të bardha. Kjo shenjë bashkë me treshin  e përmendur sot përdoren në diferencimin klinik nga tuberkulozi. Sëmundja ka një periudhë të gjatë të latencës. Në zonat joendemike, prej infeksionit e deri te shfaqja e shenjave të infeksionit mund të kalojnë 10-20 vjet. Në SHBA, kjo sëmundje zakonisht vërehet tek ata individë që më parë kanë punuar në Amerikën Latine për një kohë dhe pastaj janë kther rishtas në SHBA. Pacientët e nënvlerësojnë rolin e anamnezës jetësore. Diagnoza korrekte e infeksioneve fungale varet nga marrja e kujdesshme e anamnezës përfshirë atë jetësore. Për ekzaminim laboratorik mikrobiologjik dërgohen mostra të ndryshme klinike, si : këlbaza, biopsia e materialeve nga lezioni, qelbi dhe krustat nga lezioni. Ekzaminimi i mostrave me KOH mund të vërejë trajtat tharmore, pasiqë ky fung është dyformësh. Për dallim nga tharmet e tjera, e sidomos nga blastomicetet, Parakoksidioides ka shumë sytha, një mur të hollë qelizor dhe bazë të ngushtë. Në 25ºC kolonitë janë të dendura me micelium të barred (figura 27). Në terrenin e Saboros (figura 28) nevojiten 2-3 javë për rritjen e kolonive. Nëse rritet në 37ºC, kolonitë rriten mengadalë, kanë ngjyrë të bardhë dhe janë të trasha. Mikroskopikisht, këto tharme duken sikur u përshkruan më sipër me një madhësi prej 5-15 mikronë.

Histopatologjia 

Histologjikisht, vërehen sythat e shumtë që formojnë “timonin e kapitenit”. Kjo pamje është diagnostike për parakoksidioidomikozën. Në këto raste qeliza amë është me diametër 40-50 mikronë, kurse sythat janë me madhësi prej 2-5 mikronë (figurat 29-31).

Serologjia

Testi më i preferuar serologjik për këtë sëmundje është testi i imunodifuzionit. Ka specifitet 99% dhe sensitivitet prej 85%.

Terapia

Jepet amfotericina B. Po ashtu, janë përdorur edhe sulfonamide-trimetoprima dhe ketokonazoli. Momentalisht rezultatet më të mira i jep itrakonazoli.

Figura 29.
Histopatologjia e parakoksidioidomikozës. Qelizat bulëzuese të Paracoccidioides brasiliensis. Ngjyrosje me metenaminë argjendi. CDC

  Figura 31.
Histopatologjia e parakoksidioidomikozës. Qelizat bulëzuese të Paracoccidioides brasiliensis. Ngjyrosje me metenaminë argjendi. CDC/Dr. Lucille K. Georg 
 

 

  Figura 33.
Konidioforet dhe konidiet e fungut Sporothrix schenckii
CDC/Dr. Libero Ajello

Figura 34.
Kultura e Sporothrix schneckii në SABHI agar 20°C CDC/Dr. William Kaplan

SPOROTRIHOZA (Sporothrix schenckii)

Figura 37.
Krahu i një pacienti që është prekur nga sporotrikoza, e shkaktuar nga fungu Sporothrix schenckii. CDC/Dr. Lucille K. Georg
 

Kthehu në seksionin e Mikologjisë të Mikrobiologjia dhe Imunologjia On-line

faqja së fundi e ndërruar në  Sunday, February 15, 2015
faqja mbahet nga  Richard Hunt