x x

x BAKTERIOLOGJIA IMUNOLOGJIA MIKOLOGJIA PARAZITOLOGJIA VIROLOGJIA

ANGLISHT

 

PARAZITOLOGJIA – KAPITULLI IV  

NEMATODET

Dr Abdul Ghaffar
Professor Emeritus
University of South Carolina School of Medicine

Pėrktheu:

Dr. Lul Raka

Asistent i Mikrobiologjisė nė Fakultetin e Mjekėsisė tė Universitetit tė Prishtinės dhe Mikrobiolog nė Departamentin e Mikrobiologjisė tė Institutit Kombėtar tė Shėndetėsisė Publike tė Kosovės- Prishtinė, Kosovė

 

 

 

E-MAIL DR LUL RAKA

Universiteti i Prishtinės

  

 

Tė gjitha diagramet e ciklit jetėsor nė kėtė seksion janė mirėsi e DPDx Parasite Image Library 
Centers for Disease Control (CDC)



OBJEKTIVAT MĖSIMORĖ
Epidemiologjia, Sėmundshmėria dhe vdekshmėria
Morfologjia e parazitėve
Cikli jetėsor, strehuesi, dhe vektorėt
Sėmundjet, simptomat, patogjeneza dhe lokalizimi i infeksioneve
Diagnoza
Parandalimi dhe kontrolli

HELMINTET E ZORRĖVE

Helmintet e zorrėve qė kanė rėndėsi mjekėsore janė: Ascaris lumbricoides, Trichinella spiralis, Trichuris trichiura,  Enterobius vermicularis, Strongyloides stercoralis, Ancylostoma duodenale, Necator americanes dhe Dracunculus medinensis. E. vermicularis dhe T. trichiura janė ekskluzivisht parazitė tė zorrėve. Helmintet tjera tė cekura mė parė kanė edhe fazėn e zorrėve edhe atė indore.

 

Ascaris lumbricoides (Skrraja e fėmijėve)

 

AscariasisLifeCycle.gif (26250 bytes) 

Figura 1.   Cikli jetėsor i Ascaris lumbricoides  
Parazitėt e rritur
 jetojnė nė lumenin e zorrės sė hollė. Femra mund tė prodhojė afėr 200,000 vezė nė ditė, tė cilat qiten me feces  . Vezėt e pafertilizuara mund tė merren nga strehuesi, por ato nuk janė infektive. Vezėt fertile embrionojnė dhe bėhen infektive nė afatin kohor prej 18 ditėsh deri nė disa javė  , varėsisht nga kushtet e mjedisit tė jashtėm (optimumi: tokė me lagėshti, nxehtėsi dhe hije).  Pas gėlltitjes sė vezėve infektive     , ēilen larvat  , e invadojnė mukozėn e zorrėve dhe barten pėrmes sistemit portal dhe pastaj atij sistemik nė mushkėri  . Mė tej, larvat piqen nė mushkėri (10-14 ditė), depėrtojnė murin alveolar, ngjiten nė pemėn bronkiale deri nė grykė dhe pastaj gėlltiten  . Pasi tė arrijnė nė zorrėn e hollė, aty zhvillohen nė parazit tė rritur  .  Prej gėllitjes sė vezėve infektive e deri nė rritjen e adultėve femra nevojiten afėr 2-3 muaj. Parazitėt e rritur mund tė jetojnė 1-2 vjet. CDC

 

BURIMET E INTERNETIT

Shumė imazhe nė kėtė faqe vijnė nga
Parasite Image Library
CDC

Ascaris – Tė dhėnat kryesore
CDC


Epidemiologjia
Sėmundshmėria vjetore globale e infeksioneve tė shkaktuara nga Askaridet vlerėsohet nė afėr 1 bilionė, me vdekshmėri prej 20.000 rastesh. Infestimi me Askaris mund tė shfaqet tek tė gjitha moshat, por ėshtė mė prevalent nė grup moshat prej 5-9 vjeē. Incidenca ėshtė mė e lartė tek popullata qė jeton nė vendbanime tė varfėra rurale.

Morfologjia
Madhėsia mesatare e skrrajės femėr ėshtė 30 cm(gjatėsia) me 5mm (diametri). Paraziti mashkull ėshtė mė i vogėl sesa femra.

Cikli jetėsor (figura 1) 
Infeksioni shfaqet pas marrjes sė ushqimit tė kontaminuar me vezė infektive, tė cilat ngjiten nė pjesėn e sipėrme tė zorrės sė hollė. Larvat, qė kanė madhėsi 250 x 15 mikrometra, e depėrtojnė murin e zorrėve dhe futen nė venula ose nė enė limfatike. Pastaj, ato kalojnė nėpėr mėlqi, zemėr dhe mushkėri; brenda 1-7 ditėsh arrijnė nė alveole. Gjatė kėsaj periudhe rriten duke mbėrritur madhėsinė 1.5 cm. Nė vazhdim tė ciklit tė tyre, ato migrojnė nė drejtim tė bronkeve, ngjiten nė trake, gjuhė dhe kalojnė prapa nė ezofag pėr tė vazhduar drejt zorrės sė hollė, ku piqen brenda 2-3 muajsh. Femra mund tė jetojė nė zorrė pėr 12-18 muaj dhe ka njė kapacitet tė prodhimit tė 25 milionė vezėve, me njė mesatare ditore tė qitjes sė 200.000 vezėve me feēe (figura 2). Vezėt qiten jashtė me feēe dhe nė kushte tė pėrshtatshme tė mjedisit (21- 30°C, lagėshti, mjedis i ajrosur) brenda vezėve zhvillohen larvat infektive. Vezėt janė rezistente ndaj dezinfektantėve dhe mbijetojnė me muaj tė tėrė nė ujėrat e zeza, por shkatėrrohen nga nxehtėsia (40°C pėr 15 orė). Infeksioni pėrhapet prej njeriut nė njeri, por ėshtė i mundshėm edhe autoinfeksioni.

Simptomat
Simptomatologjia klinike varet nga kapaciteti i skrrajave. Prania e njė numri tė vogėl tė tyre(10-20) mund tė kalojė i pavėrejtur klinikisht, por ato mund tė gjenden gjatė ekzaminimit rutinor tė fecesit. Ankesa mė e shpeshtė e pacientėve me kėtė infeksion ėshtė dhembja e lehtė abdominale. Te rastet e rėnda, pacienti mund tė ketė apati, humbje peshe, anoreksi, distenzion tė abdomenit, diarre tė kohėpaskohshme dhe nganjėherė edhe vjellje. Gjatė stadit pulmonal, mund tė ketė periudhė tė shkurtėr tė manifestimit tė kollės, fishkėllimave, dispnesė dhe shqetėsimeve nėn sternum. Shumica e simptomeve janė rrjedhojė e pranisė fizike tė skrrajave.

Diagnoza
Diagnoza bazohet nė identifikimin e vezėve nė feces (40-70 mikrometera me 35-50 mikrometra - figura 2).

Trajtimi dhe parandalimi
Trajtimi me mebendazol ėshtė efikas (200 mg, pėr tė rritur dhe 100 mg pėr fėmijė, pėr 3 ditė me rradhė). Masa mė e mirė parandaluese ėshtė higjiena adekuate.

 

 

asc1.jpg (28729 bytes)  Figura 2a
Njė vezė fertile e Ascarisit, nė stadin njėqelizor (gjatė qitjes me feces). Zhvillimi i plotė i larvės kėrkon 18 ditė nėn kushte tė favorshme.
CDC DPDx Parasite Image Library

asc2.jpg (46461 bytes)   Figura 2b
Vezėt, e pafertilizuara (majtas) dhe fertile (djathtas). Pacient nga Haiti. CDC
DPDx Parasite Image Library
asc3.jpg (27201 bytes)  Figura 2c
Vezė jofertile. Mamilacionet e dukshme nė shtresėn e jashtme. Njė pacient 10 vjeē i kontrolluar nė Cherokee, North Carolina. CDC DPDx Parasite Image Library

asc4.jpg (18828 bytes)  Figura 2d
Vezė fertile. Nė brendi tė vezės  mund tė dallohet embrioni. Njė pacient 10 vjeē i kontrolluar nė Cherokee, North Carolina. CDC DPDx Parasite Image Library

asc5.jpg (4301 bytes)   Figura 2e
Vezė jofertile pa shtresė tė jashtme mamillare (e dekortikuar). Njė pacient nė Bolivi. CDC
DPDx Parasite Image Library

asc6.jpg (23706 bytes) asc7.jpg (24581 bytes)  Figura 2f
Dy vezė tė frytnuara te i njejti pacient, nė tė cilat ka filluar zhvillimi i embrionit (kjo ndodh kur mostrat e fecesit nuk janė pėrpunuar disa ditė, pa ruajtje nė frigorifer). Mund tė shihet embrioni nė stadin e hershėm tė ndarjes (4-6 qeliza). Vėreni nė tė majtė qė veza ka njė shtresė tė jashtme mamillare shumė tė hollė. CDC DPDx Parasite Image Library

asc8.jpg (28048 bytes)  Figura 2g
Njė vezė qė pėrmban larvėn, e cila do tė jetė infektive nėse gėlltitet.
Pacient nga Léogane, Haiti.  CDC DPDx Parasite Image Library

asc9.jpg (5401 bytes)  Figura 2h
Larva qė ēelė nga njė vezė. CDC
DPDx Parasite Image Library

asc10.jpg (31333 bytes)  Figura 2i
Skrrajė e rritur e Ascaris. Vetitė diagnostike: skajet e ngushtuara; gjatėsia 15-35 cm (femrat janė mė tė mėdha sesa meshkujt). Ky parazit nė foto ėshtė femėr, siē shihet nga madhėsia dhe nga prania e brezit gjenital (lugu i mbyllėt rrethor nė fundin e imazhit).
Material nga njė fėmijė nė Florida. CDC  DPDx Parasite Image Library

asc-dr1.jpg (26749 bytes)  Figura 2j
Ascaris lumbricoides- paraziti i rritur mashkull dhe fėmėr © Dr Peter Darben, Queensland University of Technology clinical parasitology collection. Me leje

asc-dr2.jpg (81566 bytes)  Figura 2k
Larvat e Ascaris lumbricoides nė seksionin  e mushkėrive (H&E)  ©
Dr Peter Darben, Queensland University of Technology clinical parasitology collection. Me leje
 

 
 


 

Trichinella spiralis (Trihinoza)

Epidemiologjia
Trihinoza ndėrlidhet me cilėsinė e mishit tė derrit dhe konsumin e mishit tė papėrgatitur termikisht. Hulumtimet e autopsisė kanė treguar se infeksioni i popullatės me kėtė parazit ėshtė rreth 2%. Vdekshmėria nga ky infeksion ėshtė e ulėt.

Morfologjia
Paraziti i rritur femėr ka madhėsi 3.5 mm x 60 mikrometra. Larvat nė inde (100 x 5 mikrometra) janė tė mveshura me njė kapsulė qė ka formė limoni.

Cikli jetėsor
Infeksioni shfaqet me marrjen e larvave pėrmes mishit tė papėrgatitur mirė, tė cilat pastaj invadojnė mukozėn e zorrėve dhe diferencohen seksualisht brenda 18-24 orėsh. Femra, pas fertilizimit, krijon njė strofull thellė nė mukozėn e zorrės sė hollė, gjersa mashkulli ėshtė zhvendosur (faza e zorrėve). Rreth ditės sė pestė, vezėt fillojnė tė ēelin nė parazitin femėr dhe larvat e reja depozitohen nė mukozė prej nga arrijnė nė enėt limfatike, nyjet limfatike dhe sistemin e qarkullimit tė gjakut (migrimi i larvave). Zbėrthimi i larvave ndodh 4-16 javė pas infeksionit. Larvat depozitohen nė fijet muskulore dhe nė muskujt e strijuar; ato formojnė kapsulėn qė kalcifikohet pėr tė formuar njė cistė. Nė indet e tjera (jo tė strijuara), siē janė zemra dhe truri, larvat nuk kalcifikohen; ato vdesin dhe dezintegrohen. Cista mund tė jetojė pėr disa vjet. Njė parazit femėr prodhon afėr 1500 larva. Njeriu ėshtė strehues i pėrhershėm i kėtij paraziti. Rezervoar tė infeksionit janė shumica e
kafshėve mishngrėnėse dhe omnivore (kafshė qė hanė gjithēka- figurat 3 dhe 4).

Simptomat
Simptomat e trihinozės
varen nga shkalla e infeksionit - infeksionet mesatare mund tė jenė asimptomatike. Njė bollus mė i madh i infeksionit prodhon simptome sipas shkallės dhe stadit tė infeksionit dhe organeve tė pėrfshira (tabela 1).

Patologjia dhe imunologjia
Patogjeneza e Trihinelės ėshtė e ndėrlidhur me praninė e njė numri tė madh tė larvave nė muskujt vital dhe reaksionin e strehuesit ndaj metabolitėve tė larvave. Fijet muskulore zmadhohen, deformohen dhe bėhen edematoze. Muskujt e paralizuar janė tė infiltruar me neutrofile, eozinofile dhe limfocite. Splenomegalia varet nga shkalla e infeksionit. Kėta parazitė indukojnė pėrgjigje tė fuqishme me IgE, tė cilat bashkė me eozinofilet i kontribojnė vdekjes sė parazitit.

Diagnoza
Diagnoza varet nga simptomat, tė dhėnat anamnestike tė konsumit tė mishit tė papėrpunuar dhe tė papjekur dhe analizave laboratorike (eozinofilia, rritja e kreatinėfosfokinazės sė serumit dhe llaktat-dehidrogjenazės dhe antitrupat ndaj T. spiralis)

Trajtimi dhe kontrolli
Steroidet pėrdoren pėr trajtimin e simptomeve inflamatore, kurse mebendazoli pėr eliminimin e skrrajave. Mėnyrat mė tė mira pėr tė evituar infeksionin janė eliminimi i infeksionit me parazitė te derrat dhe pjekja adekuate e mishit.

 

  Figura 3

TrichinellaLifeCycle.gif (26203 bytes)  

Trihineloza fitohet me konsumin e mishit qė pėrmban cista (larvat e cistuara)   tė  Trihinelės.  Pas ekspozimit ndaj acidit klorhidrik dhe pepsinės sė lukthit, larvat lirohen  nga cistat dhe invadojnė mukozėn e zorrės sė hollė ku zhvillohen nė trajtė tė parazitėve tė rritur  (femrat kanė gjatėsi 2.2 mm, meshkujt 1.2 mm; jetėgjatėsia nė zorrėn e hollė ėshtė rreth 4 javė). Pas njė jave femrat lirojnė larvat  qė migrojnė nė muskulaturėn tėrthoro-vijore ku krijojnė cistė  . Trichinella pseudospiralis, nuk ka stad tė cistės. Cistimi kompletohet brenda 4-5 javėsh dhe larvat e cistuara mund tė mbeten pėr vite tė tėra. Gėlltitja e larvave tė cistuara e shpejton ciklin. Mijtė dhe brejtėsit tjerė janė pėrgjegjės parėsorė pėr mbajtjen e endemicitetit tė kėtij infeksioni. Kafshėt mishngrėnėse, si derrat dhe arijtė, ushqehen me kėta brejtės tė infektuar ose me mish nga kafshėt e tjera. Nė ciklin jetėsor tė llojeve tė ndryshme tė trihinelave janė tė pėrfshirė lloje tė ndryshme tė strehuesve animalė.Njerėzit infektohen rastėsisht gjatė konsumit tė mishit tė papėrpunuar tė kėtyre kafshėve mishngrėnese (ose duke konsumuar ushqimin e kontaminuar me mishin e tillė)
DPDx Parasite Image Library

 

   
Figura 4

trich1.jpg (16650 bytes) trich2.jpg (19932 bytes)   Larvat e cistuara tė trihinelės nė indin muskulor. Brenda cistave mund tė shihen larvat e pėrdredhura. DPDx Parasite Image Library

trich3.jpg (16095 bytes) trich4.jpg (17180 bytes) Larvat e trihinelės, tė liruara nga cistat e tyre, me pėrdredhje tipike; gjatėsia 0.8 deri 1 mm. Ariu polar. CDC DPDx Parasite Image Library

  trich-dr1.jpg (74191 bytes)  Larvat e Trichinella spiralis nė seksionin muskulor © Dr Peter Darben, Queensland University of Technology clinical parasitology collection. Me leje
 
   

Tabela 1
Simptomatologjia e trihinozės

Mukoza e zorrėve (1-3 ditė)

SQGJ dhe muskujt
(10-21 ditė)

Miokardi
(10-21 ditė)

Truri dhe meningjet
(14-28 ditė)

Nauze, vjellje, diarre, dhembje abdominale, kokėdhembje.

Edemė, konjuktivit periorbital, fotofobi, ethe, rrėnqethje, djersite, dhembje muskujsh, spazme, eozinofili.

Dhembje kraharori, takikardi, ndėrrime nė EKG, edemė e gjymtyrėve, trombozė vaskulare.

Kokėdhembje (supraorbitale), vertigo, tinitus, shurdhim, apati mentale, delirium, komė, humbje tė reflekseve.

 

Figura 5

Trichuris-lc.gif (16992 bytes) 
Cikli jetėsor i Trichuris trichiura

Vezėt e paembrionuara qiten me feces (1). Nė tokė, vezėt kalojnė nėpėr stadin dyqelizor (2), stadin e avansuar (3), dhe pastaj ato embrionojnė (4); vezėt bėhen infektive brenda 15 - 30 ditėsh.  Pas gėlltitjes (duart apo ushqimi i kontaminuar me tokė) vezėt qelin nė zorrėn e hollė dhe lirojnė larvat (5) tė cilat piqen dhe zhvillohen nė parazitė tė rritur nė zorrėn e trashė (6).  Parazitėt e rritur (afėr 4 cm nė gjatėsi) jetojnė nė cekum dhe kolonin ascendent. Parazitėt e rritur janė tė fiksuar nė atė lokacion, me porcionin e pėrparmė tė pėrshkuar nė mukozė. Femrat piqen 60-70 ditė pas infeksionit. Parazitėt femra qesin brenda ditės 3000- 20 000 vezė. Cikli jetėsor i adultėve zgjat afėr 1 vjet. CDC DPDx Parasite Image Library

Trichuris trichiura  

Epidemiologjia
Trihiuriaza ėshtė sėmundje tropike qė haset te fėmijėt (5-15 vjeē), kryesisht nė zonat rurale tė Azisė (65% prej 500-700 milionė rasteve tė regjistruara). Sėmundja vėrehet edhe nė Amerikė dhe pėrqėndrohet kryesisht nė familjet me kushte tė kėqija higjienike. 

Morfologjia
Paraziti femėr ėshtė i gjatė 50 mm me skajin e pėrparmė mė tė vogėl (diametri 100 mikrometėr) dhe skajin e pasėm tė trashė (500 mikrometera). Mashkulli ėshtė mė i vogėl dhe ka skajin e pasėm tė pėrdredhur. Vezėt e trihiurisit kanė formė tė limonit apo topit tė ragbit dhe kanė tapa terminale nė tė dy skajet.

Cikli jetėsor
Infeksioni shfaqet me marrjen e vezėve tė embrionuara nga toka. Larva ēel nga gėzhoja nė pjesėn e sipėrme tė zorrės sė hollė dhe depėrton nė viluse, ku mbetet pėr 3-10 ditė. Pas pjekjes, larva kalon nė zorrėn e trashė dhe fiksohet nė mukozė. Ato mbėrrijnė pjekurinė 30-90 ditė pas infeksionit, prodhojnė 3000-10 000 vezė nė ditė dhe mund tė jetojnė 5-6 vjet. Vezėt e qitura nė feces embrionojnė nė tokėn me lagėshti brenda 2-3 javėsh (figura 5 dhe 6). Vezėt janė mė pak rezistente ndaj tharjes, nxehtėsisė dhe tė ftohtit sesa vezėt e Ascaris. Embrioni shkatėrrohet brenda 15 minutash nė tharje nė temperaturė 37°C. Temperaturat 52°C dhe -9°C janė letale pėr parazitin.

Simptomat
Simptomat varen nga masoviteti i pranisė sė parazitėve: prania e mė pak se 10 parazitėve mund tė jetė asimptomatike. Infeksionet me njė numėr mė tė madh tė parazitėve (p.sh. trihiuriaza masive infantile) karakterizohet me prani profuze tė mukusit kronik dhe diarresė sė pėrgjakur, me dhembje abdominale dhe prolaps tė rektumit edematoz. Infeksioni mund tė ēojė nė kequshqyeshmėri, humbje peshe, anemi e nganjėherė edhe nė vdekje.

Diagnoza
Diagnoza vehet nė bazė tė simptomatologjisė klinike dhe pranisė sė vezėve nė feces (50 me 55 x 20 me 25 mikrometra).

Trajtimi dhe kontrolli
Trajtimi me mebendazol, 200 mg, pėr tė rritur dhe 100 mg pėr fėmijė pėr 3 ditė me rradhė ėshtė efikas. Infeksionet shoqėruese, po ashtu duhet tė trajtohen. Masat mė efikase nė kontrollin e sėmundjes janė pėrmirėsimi i higjienės dhe zakoneve sanitare ushqyese.

 

   
Figure 6

trichuris1.jpg (24699 bytes)  Vezė ė Trichuris trichuria nė pėrgatesėn direkte. Vetitė diagnostike: formė tipike cilindrike me dy skaje polare, qė janė tė pangjyrosur; madhėsia 50-54 µm me 22-23 µm. Shtresa e jashtme e mbėshtjellėsit tė vezės ka ngjyrė tė verdhė-kafe. Veza ėshtė e paembrionuar, siē janė ato qė qiten me feces. CDC DPDx Parasite Image Library

trichur-dr1.jpg (42630 bytes)  Trichuris trichiura – paraziti i rritur mashkull dhe femėr  © Dr Peter Darben, Queensland University of Technology clinical parasitology collection. Me leje

  trichur-dr2.jpg (31442 bytes)  Vezėt e Trichuris trichiura, tė pangjyrosura dhe tė ngjyrosura me hematoksilinė   © Dr Peter Darben, Queensland University of Technology clinical parasitology collection. Me leje
 
 
 


Enterobius vermicularis  

Epidemiologjia
Enterobiaza ėshtė infeksioni mė i shpeshtė helmintik nė SHBA (prevalenca ėshtė 18 milionė raste). Ndėrkaq, nė nivelin global ky numėr shkon nė 210 milionė raste tė regjistruara. Enterobiaza ėshtė sėmundje urbane e fėmijėve qė ndodh nė mjedise tė grumbulluara (shkollat, ēerdhet e fėmijėve, etj.). Tė rriturit mund tė infektohen prej fėmijėve tė tyre. Incidenca e sėmundjes nė SHBA ėshtė shumė mė e shpeshtė te raca e bardhė sesa te zezakėt. 

Morfologjia
Paraziti femėr ka madhėsi 8 mm x 0.5mm; mashkulli ėshtė mė i vogėl. Vezėt (60 x 27 mikrometra) janė ovoide por asimetrikisht tė rrafshta nė njerėn anė.

Cikli jetėsor
Infeksioni ndodh atėherė kur vezėt e embrionuara merren nga mjedisi, pėrmes ushqimit ose me kontaktin duar-gojė. Larvat embrionale ēelin nė duoden dhe mbėrrijnė pjekurinė nė jejunum dhe ileumin e sipėrm. Parazitėt e rritur zbresin nė ileumin e poshtėm, nė cekum dhe nė kolon dhe jetojnė aty pėr 7-8 javė. Femrat gravide, qė kanė mė shumė se 10 000 vezė, migrojnė gjatė natės nė regjionin perianal, ku i depozitojnė vezėt e tyre. Vezėt piqen nė njė mjedis tė oksigjenuar, tė lagėsht dhe bėhen infektive 3-4 orė mė vonė. Infeksioni prej strehuesit nė strehues ėshtė i shpeshtė sikurse edhe vetėinfeksioni (figurat 7 dhe 8). Strehuesi i vetėm i kėtij paraziti ėshtė njeriu.

Simptomat
Enterobiaza ėshtė sėmundje relativisht e padėmshme
dhe rrallė jep lezione serioze. Simptomi mė i shpeshtė ėshtė irritimi perianal, perineal dhe vaginal qė shkaktohet nga migrimi i parazitėve femra. Kruarja shkakton pagjumėsi dhe shqetėsim tė pacientit. Nė disa raste mund tė zhvillohen edhe simptome gastrointestinale (dhembje, nauze, vjellje etj.).

Diagnoza
Diagnoza vehet duke i gjetur parazitėt e rritur apo vezėt nė regjionin perianal, sidomos gjatė natės. Pėr marrjen e kėtyre parazitėve pėrdoret ngjitėsi ose tamponi.

Trajtimi dhe kontrolli
Njė shkallė tė lartė tė efikasitetit terapeutik e jep trajtimi me dy doza tė pirantel pamoatit (10 mg/kg; maksimum 1g secila dozė) me dallim kohor prej dy javėsh. Mebendazoli ėshtė alternativė tjetėr e kėtij trajtimi. Pėr tė shmangur riinfeksionin me kėtė parazit, duhet tė trajtohet e tėrė familja. Ndėrmjet dy dozave terapeutike duhet bėrė pastrimi i ēarēafėve dhe ndėrresave tė brendshme. Higjiena personale ėshtė masa mė e mirė e kontrollit dhe parandalimit tė sėmundjes.

 

 
Figura 7

Enterobius-lc.gif (16972 bytes) 
Cikli jetėsor i Enterobius vermicularis
Vezėt depozitohen nė hapėsirėn perianale
(1).  Vetėinfeksioni ndodh gjatė transferit tė vezėve infektive nė gojė me anė tė duarve qė kanė kruar zonėn perianale (2).  Pėrhapja prej personi nė person, po ashtu mund tė ndodh gjatė manipulimit me rrobet e kontaminuara ose shtrojat e shtratit. Enterobiaza, po ashtu, mund tė fitohet pėrmes sipėrfaqeve tė mjedisit tė kontaminuara me vezė (p.sh., perdet, qilimat). Njė numėr i vogėl vezėsh mund tė bėhen aerogjene dhe tė inhalohen nga njeriu. Ato mandej gėlltiten dhe vazhdojnė tė njejtin cikėl zhvillimi sikurse vezėt e gėlltitura. Pas gėlltitjes sė vezėve infektive, larvat qelin nė zorrėn e hollė (3) kurse paraziti i rritur formohet nė zorrėn e trashė (4). Intervali kohor prej gėlltitjes sė vezėve infektive deri nė ovipozicion nga femrat adulte zgjat afėr 1 muaj. Kurse, jetėgjatėsia e parazitėve tė rritur ėshtė 2 muaj. Femrat gravide migrojnė gjatė natės jashtė anusit dhe pozicionohen nė lėkurėn e zonės perianale (5). Larvat qė ndodhen brenda vezės zhvillohen (vezėt bėhen infektive) brenda 4-6 orėsh nėn kushte tė favorshme  (1).  Retroinfeksioni, ose migrimi i larvave tė posaēelura nga lėkura anale brenda nė rektum mund tė ndodh, por frekuenca e dukurisė sė tillė nuk dihet. CDC DPDx Parasite Image Library

 

 
Figura 8

entero-dr1.jpg (16337 bytes) 
Enterobius vermicularis – paraziti i rritur mashkull dhe femėr ©
Dr Peter Darben Queensland University of Technology clinical parasitology collection. Me leje

entero-dr2.jpg (78632 bytes) 
Enterobius vermicularis- parazitėt e rritur nė seksionin e apendiksit (H&E) ©
Dr Peter Darben , Queensland University of Technology clinical parasitology collection. Me leje

A ent1a.jpg (16226 bytes) B ent1b.jpg (17511 bytes) C ent1c.jpg (18699 bytes) 
Tri vezė tė Enterobius vermicularis tė mbledhura nga i njejti pacient nė epruvetėn Sėube (shirit i mveshur me ngjitės) , tė ekzaminuara drejtpėrdrejt nė fushė tė ndriēuar. Veēoritė diagnostike tė saj janė: madhėsia 50-60 µm me 20-32 µm; formė tipike e zgjatur, me njė anė konvekse dhe njė pjesė tė sheshtė; guaskė pa ngjyrė (kėtu shihen si halo pėrreth vezės). Veza nėn A pėrmban njė embrion, kurse ato nėn B dhe C pėrmbajnė mė shumė larva diferenciale qė janė nė mėnyrė tipike tė pėrdredhura. CDC
DPDx Parasite Image Library
 
 

 

Strongyloides stercoralis  

Epidemiologjia
Infeksioni me kėtė parazit prek afėr 50-100 milionė njerėz nė botė dhe haset nė popullatėn e zonave tropike e subtropike qė kanė nivel tė ulėt higjienik. Nė SHBA, ėshtė mė e shpeshtė nė jug dhe tek banorėt e Portorikos.
 

Morfologjia
Forma dhe madhėsia e strongiloideve ndryshon varėsisht a bėhet fjalė pėr formėn e lirė apo atė parazitare.
Paraziti femėr ėshtė mė i madh (2.2 mm x 45 mikrometra) sesa paraziti i lirė (1 mm x 60 mikrometra) (figura 10). Vezėt kanė diametėr 55 mikrometėr me 30 mikrometra.

Cikli jetėsor (figura 9)
Larvat infektive tė S.stercoralis depėrtojnė nė lėkurėn e njeriut, hyjnė nė qarkullimin venoz dhe kalojnė nėpėr zemrėn e djathtė nė mushkėri, prej nga futen nė alveole. Prej aty, parazitėt e pjekur ngjiten nė gojė, gėlltiten dhe mbėrrijnė nė pjesėt e sipėrme tė zorrės sė hollė, ku zhvillohen nė parazitė tė rritur.
Femrat e pjekura zhvillohen 28 ditė pas infeksionit. Nė mukozėn e zorrėve tė njeriut, vezėt ēelin dhe zhvillohen nė larva rabdiforme. Kėto larva mund tė depėrtojnė nėpėr mukozė dhe tė qarkullojnė prapė nė sistemin e qarkullimit tė gjakut, mushkėri, faring, duoden dhe jejunum; andaj ato e vazhdojnė ciklin e vetėinfeksionit. Si alternativė, ato qiten me feces, zhvillohen nė larva infektive filariforme dhe hyjnė nė strehuesin tjetėr pėr ta mbyllur ciklin e drejtpėrdrejtė. Nėse nuk gjejnė ndonjė strehues tė pėrshtatshėm, larvat piqen nė parazitė tė lirė dhe i bėjnė vezėt nė tokė. Vezėt ngjiten nė tokė dhe prodhojnė larva rabdiforme qė zhvillohen nė larva filariforme infektive dhe pastaj hyjnė nė parazitin e ri (cikli i tėrthortė), ose piqen nė parazitė tė rritur pėr tė pėrsėritur ciklin e parazitit tė lirė.

Simptomat
Infeksionet e lehta janė asimptomatike. Depėrtimi nėpėr lėkurė jep kruarje dhe ndryshime lėkurore. Gjatė migrimit, mikroorganizmi shkakton pneumoni bronkiale, kurse prania e tij nė duoden jep dhembje epigastrike djegėse dhe ndjeshmėri tė pėrcjellė me nauze dhe vjellje. Mund tė ketė diarre qė zėvendėsohet pastaj me kapsllėk. Infeksionet e rėnda kronike, qojnė nė anemi, humbje peshe dhe dizenteri kronike. Infeksionet dytėsore bakterore, tė paraprira nga dėmtimi i mukozės mund tė japin ndėrlikime serioze.

Diagnoza
Prania e larvave tė lira rabdiforme nė feces ka vlerė diagnostike (figura 10). Kultura nga fecesi pėr 24 orė do tė japė larva filariforme.

Trajtimi dhe kontrolli
Ivermektina ose tiabendozoli mund tė pėrdoren me efikasitet nė trajtimin e kėsaj parazitoze. Infeksionet direkte dhe indirekte kontrollohen pėrmes pėrmirėsimit tė higjienės, kurse autoinfeksioni kontrollohet me kimioterapi.

 


Figure 9

Strongyloides-lc.gif (25558 bytes)  Cikli jetėsor i Strongyloideve ėshtė kompleks; ky parazit ka ndryshime ndėrmjet ciklit tė lirė jetėsor dhe atij parazitar, dhe potencial pėr autoinfeksion dhe shumėzim nė brendi tė strehuesit. Ekzistojnė dy tipe tė ciklit jetėsor: Cikli i lirė jetėsor- larvat rabdiforme qiten me feces (1) (shih mė poshtė "ciklin parazitar") munden ose tė ndėrrojnė dy herė dhe tė bėhen larva filariforme infekive (zhvillimi i drejtpėrdrejtė) (6) ose tė ndėrrojnė katėr herė dhe bėhen adultė tė lirė meshkuj e femra (2) qė ēiftėzohen dhe prodhojnė vezė (3) nga tė cilat ēelin larvat rabdiforme (4). Kjo e fundit mandej mund tė zhvillohet qoftė nė (5) gjeneratė tė re tė adultėve tė lirė-sikur nėn (2) , ose nė larva infektive filariforme (6). Larvat filariforme depėrtojnė lėkurėn e njeriut pėr tė nisur ciklin parazitar (shih mė poshtė) (6).
Cikli parazitar: larvat filariforme nė tokėn e kontaminuar e depėrtojnė lėkurėn e njeriut (6), dhe transportohen nė mushkėri ku depėrtojnė nė hapėsirat alveolare; ato barten nėpėr pemėn bronkiakle nė grykė, gėlltiten dhe mbėrrijnė nė zorrėn e hollė (7). Nė zorrėn e hollė ato ndėrrojnė dy herė dhe bėhen parazitė tė rritur femėror (8). Femrat jetojnė nė epitelin e zorrės sė hollė dhe prodhojnė vezė me procesin e partenogjenenzės (9), qė japin larva rabdiforme. Larvat rabdiforme ose mund tė qiten me feces (1) (shih "ciklin e lirė jetėsor” mė lart), ose mund tė japin autoinfeksion(10). Nė autoinfeksion larvat rabdiforme bėhen larva filariforme infektive, qė mund tė depėrtojnė ose mukozėn e zorrėve (autoinfeksion i brendshėm) ose lėkurėn e zonės perianale (autoinfeksioni i jashtėm); nė tė dy rastet larvat filariforme mund tė pėrshkojnė rrugėn e mėsipėrme duke u bartur nė mushkėri, pemėn bronkiale, faring dhe zorrėn e hollė ku piqen nė adult; ose mund tė shpėrndahen gjerėsisht nė trup. Deri sot, shfaqja e autoinfeksionit te njerėzit me infeksione helmintike njihet vetėm te infeksionet me Strongyloides stercoralis dhe tek Capillaria philippinensis. Te Strongyloides, autoinfeksioni mund ta sqarojė mundėsinė e infeksionit perzistent pėr shumė vite te personat qė nuk kanė qenė nė zona endemike dhe hiperinfeksionin nė personat me imunitet tė deprimuar.
 CDC
DPDx Parasite Image Library

 


Figure 10  

strong2.jpg (159621 bytes) 
Strongyloides stercoralis. Struktura ezofageale ėshtė e dukshme te kjo larvė; pėrmban pjesėn e pėrparme nė formė shkopthi; konstriksion postmedian dhe bulbus nė pjesėn e pasme. CDC
DPDx Parasite Image Library

strong1.jpg (148116 bytes)
Strongyloides stercoralis. Primordiumi prominent gjenital nė pjesėn e mesme tė larvės; vėreni poashtu edhe cistat e Entamoeba coli nė afėrsi tė bishtit tė larvės CDC
DPDx Parasite Image Library

ssterrla.jpg (33690 bytes)
Strongyloides stercoralis – larva rabditiforme ©
Dr Peter Darben, Queensland University of Technology clinical parasitology collection. Me leje
 

 

Necator americanes dhe Ancylostoma duodenale   

Epidemiologjia
Kėta parazitė prekin afėr 900 milionė njerėz nė botė dhe shkaktojnė humbjen e afėr 7 milionė litrash gjak nė ditė. Ankilostomiaza ėshtė trajta mė e shpeshtė e kėtij grupi tė parazitozave dhe ėshtė nė vendin e dytė tė infeksioneve, menjėherė pas askariazės. N.americanes ėshtė mė e shpeshtė nė Amerikė, Afrikėn Qėndrore dhe Jugore, Azinė Jugore, Indonezi, Australi dhe ishujt e Paqėsorit. A.duodenale ėshtė lloj dominant nė regjionin e Mediteranit dhe Azinė veriore.

Morfologjia
Parazitėt e rritur femra janė me madhėsi 11 mm x 50 mikrometra. Parazitėt meshkuj janė mė tė vegjėl sesa femrat. Skaji i pėrparėm i N.americanes ka njė ēift tė fletėzave tė lakuara prerėse, kurse A.duodenale ėshtė e pajisjur me njė apo mė shumė ēifte tė dhėmbėve. Vezėt e kėtyre parazitėve janė me madhėsi 60 x 35 mikrometra.

Cikli jetėsor (figurat 11 dhe 12)
Cikli jetėsor i nemat-helminteve veēohet me atė se nuk kanė mundėsi pėr cikėl tė lirė jetėsor dhe pėr autoinfeksion. Pėr mė tepėr, A.duodenale mund tė infektojė po ashtu me rrugė orale.

Simptomat
Simptomat e infeksioneve nga kėta parazitė varen nga vendi i lokalizimit tė parazitit (tabela 2) dhe nga vėllimi i pranisė sė parazitėve. Infeksionet e lehta mund tė jenė asimptomatike.

 

Diagnoza
Diagnoza e sėmundjes vehet me identifikimin e vezėve nė mostrat e freskėta dhe tė konservuara tė fecesit. Llojet e nemat-helminteve nuk mund tė dallohen sipas morfologjisė sė vezėve.

Trajtimi dhe kontrolli
Mebendazol, 200 mg pėr tė rriturit dhe 100 mg pėr fėmijė, pėr 3 ditė me rradhė. Masat higjienike pėrbėjnė thelbin e kontrollit: dispozimi sanitar i fekaleve dhe shmangia e kontaktit me materialin infektiv fekal.

 

 
Figure 11

Hookworm-lc.gif (16673 bytes)  Cikli jetėsor i Nemat-helminteve. Vezėt qiten me feces (1), dhe nėn kushte tė favorshme (lagėshti, nxehtėsi, hije), larvat qelin pėr 1-2 ditė. Larvat e liruara rabdiforme rriten nė feces dhe/ose nė tokė (2), dhe pas 5-10 ditėsh (dhe dy ndėrrimeve) ato bėhen larva filariforme (stadi i tretė) qė janė infektive (3). Kėto larva infektive mund tė mbijetojnė 3-4 javė nė mjedisin e jashtėm me kushte tė favorshme. Nė kontakt me njeriun, larvat depėrtojnė nė lėkurė dhe barten me anė tė venave nė zemėr dhe pastaj nė mushkėri. Ato depėrtojnė nė alveolet e mushkėrive, ngjiten nė pemėn bronkiale, faring dhe pastaj gėlltiten (4). Larvat mbėrrijnė nė zorrėn e hollė, ku zhvillohen nė parazitė tė pjekur. Parazitėt e rritur jetojnė nė lumenin e zorrės sė hollė, ku ngjiten pėr murin e zorrėve duke shkaktuar humbje tė gjakut tė strehuesit (5). Shumica e parazitėve tė rritur eliminohen brenda 1-2 vitesh, por nganjėherė kjo mund tė zgjasė edhe disa vite me rradhė. Disa larva tė A. duodenale, pas depėrtimit nė lėkurėn e strehuesit mund tė bėhen tė fjetura ( nė zorrė ose nė muskuj). Madje,infeksioni me A. duodenale me gjasė mund tė ndodh edhe me anė tė rrugės orale dhe transmamare. Sidoqoftė, N. americanus, kėrkon fazėn migruese transpulmonale. CDC DPDx Parasite Image Library

 

  

Figure 12 

hook-1.jpg (24625 bytes) hook-2.jpg (16171 bytes) 
Vezėt e Nemat-helminteve tė ekzaminuara nė pėrgatesėn direkte ( vezėt e Ancylostoma duodenale dhe Necator americanus nuk mund tė dallohen nga aspekti morfologjik). Vetitė diagnostike:
madhėsia 57-76 µm me 35-47 µm; formė ovale ose elipsoide; gėzhojė tė hollė. Embrioni nė B ka filluar ndarjen qelizore dhe ndodhet nė stadin e hershėm tė zhvillimit (gastrula).  CDC
DPDx Parasite Image Library

ancyclo-dr1.jpg (14702 bytes)
Ancylostoma duodenale – paraziti i rritur femėr dhe mashkull   ©
Dr Peter Darben, Queensland University of Technology clinical parasitology collection. Me leje

namerfan.jpg (24636 bytes)
Necator americanus - paraziti adult femėr e mashkull  © Dr Peter Darben, Queensland University of Technology clinical parasitology collection. Me leje

namerfap.jpg (37357 bytes)
Necator americanus femra adulte, skajet e pėrparme e tė pasme  © Dr Peter Darben, Queensland University of Technology clinical parasitology collection. Me leje

hookfila.jpg (34765 bytes) 
Larvat filariforme tė Nemat-helminteve  © Dr Peter Darben, Queensland University of Technology clinical parasitology collection. Me leje

namermp.jpg (36587 bytes) 
Necator americanus-mashkulli i rritur, skaji i pasėm  © Dr Peter Darben, Queensland University of Technology clinical parasitology collection. Me leje

hookeggs.jpg (30972 bytes) 
Vezėt e Nemat-helminteve  © Dr Peter Darben, Queensland University of Technology clinical parasitology collection. Me leje
 

 
 

Dracunculus medinensis
 

BURIMET E INTERNETIT

Drancunculis Guinea - CDC

Epidemiologjia
Viteve tė fundit janė shėnuar pėrpjekje dramatike pėr tė ērrėnjosur Dracunculus. Sipas vlerėsimeve tė CDC, nė vitin 1986 nė mbarė botėn ishin 3.5 milionė raste. Megjithatė, nė fund tė vitit 2007, nė pesė kombe tė Afrikės (Sudan, Ganė, Nigeri, Niger dhe Mali) u regjistruan mė pak se 10.000 raste. Kurse, nė qershor tė vitit 2008, rastet u pakėsuan pėr 50% nė krahasim me njė vit mė parė. Sėmundja e krimbave tė Guinesė vlerėsohet tė jetė sėmundje e rradhės pėr t’u ērrėnjosur pas lisė dhe momentalisht vlerėsohet se nė mbarė botėn janė diku rreth 1000 raste.

Morfologjia
Parazitėt e rritur femra kanė dimensione 50-120 cm me 1 mm, kurse meshkujt janė pėrgjysmė mė tė vegjėl.

Cikli jetėsor
Infeksioni shkaktohet nga ingjestioni i ujit tė kontaminuar me mizat e ujit (Cyclops), tė cilat janė tė infektuara me larva. Larvat rabdiforme depėrtojnė nė murin e traktit digjestiv tė njeriut, strehoen nė indin lidhor dhe piqen nė forma tė rritura pėr 10-12 javė. Brenda njė viti, femrat gravide migrojnė nė indet nėnlėkurore tė organeve qė vijnė nė kontakt me ujin dhe i lirojnė larvat e tyre nė ujė (figura 13). Larvat merren nga Cyclops, nė tė cilat zhvillohen nė forma infektive brenda 2-3 javėsh.

Simptomat
Nėse paraziti nuk e arrin lėkurėn, vdes duke shkaktuar reaksion tė lehtė. Nė indet sipėrfaqėsore, liron njė substancė toksike qė jep reaksion lokal inflamator nė trajtė tė fshikave sterile me lėng seroz. Paraziti shtrihet nė tunelin nėnlėkuor me skajin e pasėm dhe nėn fshikė qė pėrmban lėng tė kthjellėt tė verdhė. Nė tunel, mund tė vėrehet fortėsim dhe edemė. Kontaminimi i fshikės prodhon absces, celulit, ulqerim tė gjerė dhe nekrozė.

Diagnoza
Diagnoza vehet nė vėrejtjen e fshikave lokale, skrrajave dhe larvave. Skrraja mund tė vėrehet nėn lėkurė me anė tė dritės sė reflektuar.

Trajtimi
Trajtimi pėrfshin heqjen e parazitit tė rritur duke e rrotulluar disa centimetra nė ditė ose me incizione tė shumta kirurgjike nėn anestezion lokal. Metronidazoli ėshtė efikas nė mbytjen e parazitit. Masė tjetėr efikase nė parandalimin e sėmundjes ėshtė mbrojtja e ujit tė pijes nga kontaminimi me Cyclops dhe me larva.

 

Figura 13

A dran1.jpg (28814 bytes)  
B
dran2.jpg (30206 bytes)   A, B: Paraziti femėr i guineas shkakton fshikė dhembėse (A); pas shpėrthimit tė saj, paraziti duket si filament me ngjyrė tė bardhė (B) nė qendėr tė ulqerės dhembėse qė shpesh mund tė infektohet. (Images contributed by Global 2000/The Carter Center, Atlanta, Georgia). CDC

C
GuineaWorm.jpg (60508 bytes)
Dracunculus medinensis
– plaga rreth shkopthit. Ky helmint tėrhiqet gradualisht nga trupi duke e mbėshtjellė shkopthin. CDC/Dr. Myron Schultz

 
Dracunculiasis-lc.gif (23207 bytes)  Figure 13A 
Njerėzit infektohen duke konsumuar ujin e pijshėm tė pafiltruar qė pėrmban miza tė ujit tė infektuara me larva tė D. medinensis  .  Pas ingjestionit, mizat vdesin dhe lirojnė larvat tė cilat depėrtojnė nė lukthin e strehuesit dhe murin e zorrės dhe futen nė zgavrrėn abdominale dhe hapėsirėn retroperitoneale  .  Pas pjekjes nė parazitė tė rritur dhe kopulimit, krimbat mashkullorė vdesin kurse femrat (me gjatėsi: 70 to 120 cm) migrojnė nė indet nėnlėkurore drejt sipėrfaqeve tė lėkurės  .  Afėrsisht, njė vit pas infeksionit paraziti femėr indukon njė fshikė nė lėkurė, kryesisht nė gjymtyrėn e poshtme, qė shpėrthen. Kur tė vijė ky lezion nė kontakt me ujin, paraziti femėr i liron larvat  . Larvat pastaj ingjestohen nga njė mizė uji  dhe pas dy javėsh zhvillohen nė larva infektive  .  Gėlltitja e mizave e mbyll ciklin  . CDC DPDx Parasite Image Library 


 

Figura 14

toxocar1.jpg (15769 bytes) Vezėt e Toxocara canis. Kėto vezė qiten nė fecesin e qenit, sidomos te qentė kėlyshė. Njerėzit nuk prodhojnė as nuk qesin vezė, andaj vezėt nuk janė element diagnostik nė toksokariazėn humane! Veza nė tė majtė ėshtė e fertilizuar por jo e embrionuar, kurse veza nė tė djathtė pėrmban larvėn e zhvilluar mirė. Kjo vezė mund tė jetė infektive nėse gėlltitet nga njeriu (zakonisht fėmija). CDC DPDx Parasite Image Library

tcegg.jpg (12197 bytes) Vezėt e embrionuara tė Toxocara canis  © Dr Peter Darben, Queensland University of Technology clinical parasitology collection. Me leje

 

Toxocara canis dhe T. catti (larva migrante viscerale)

Kėto janė parazitė tė qejve dhe macave, por ato mund t’i infektojnė edhe njerėzit dhe tė shkaktojnė dėmtime tė organeve viscerale. Vezėt nga fecesi i kafshėve tė infektuara gėlltiten nga njeriu dhe ēelin nė zorrė. Larvat e dėpėrtojnė mukozėn, futen nė sistemin e qarkullimit tė gjakut me tė cilin barten nė mėlqi, mushkėri, sy dhe nė organe tė tjera duke shkaktuar nekrozė inflamatore. Simptomat janė rezultat i reaksionit inflamator nė vendin e infeksionit. Pasojat mė tė rėnda tė infeksionit janė humbja e tė pamurit (nėse parazitėt lokalizohen nė sy). Trajtimi pėrfshin dhėnien e mebendazolit pėr eliminimin e parazitėve dhe prednisonit kundėr reaksioneve inflamatore. Masa mė efikase parandaluese ėshtė shmangia e kontaktit me qentė dhe macet e infektuara (figurat 14 dhe 15).

 

Figure 15

Toxocara_canis_LifeCycle.JPG (45835 bytes) Cikli jetėsor i Toxocara canis
Toxocara canis e plotėson ciklin e vet jetėsor te qentė, kurse njeriu preket nga infeksioni rastėsisht. Pas gėlltitjes nga qentė, vezėt infektive i lirojnė larvat qė depėrtojnė nė murin e zorrėve dhe migrojnė nė inde tė ndryshme, ku kalojnė nė cista nėse qeni ėshtė mė i vjetėr se 5 javė. Te qentė mė tė rinj,larvat migrojnė pėrmes mushkėrive, pemės bronkiale dhe ezofagut; skrrajat e rritura zhvillohen dhe piqen nė zorrėn e hollė. Te qentė mė tė vjetėr, stadet cistike riaktivohen gjatė shtatzėnisė dhe i infektojnė kėlyshėt me rrugė transplacentare dhe transmamare, te tė cilėt krijohen skrrajat e rritura. Prandaj, vezėt infektive ekskretohen pėrmes bushtrave llaktante dhe kėlyshėve. Njerėzit infektohen me marrjen e vezėve infektive nė tokėn e kontaminuar. Pas gėlltitjes, vezėt i lirojnė larvat qė depėrtojnė nė murin e zorrėve dhe barten me qarkullim tė gjakut nė shumė organe (mėlqi, zemėr, mushkėri, tru, muskuj, sy). Meqė larvat nuk kanė forma tė tjera zhvilluese nė kėto inde, ato mund tė shkaktojnė reaksione tė rėnda lokale qė janė bazė e toksokariazės. CDC
 

Figura 16
ancyclostom-dr1.jpg (30071 bytes)  Ancylostoma brasiliense – paraziti i rritur mashkull e femėr   © Dr Peter Darben, Queensland University of Technology clinical parasitology collection. Me leje


Ancylostoma braziliensis (larva migruese lėkurore)

Infeksioni me kėtė parazit ėshtė i shpeshtė nė shumė vende tropike e subtropike, kurse nė SHBA vėrehet kryesisht nė vendet pėrgjatė Atlantikut. A.brasiliensis ėshtė parimisht parazit i qenve dhe maceve, por larvat filariforme nė fecesin e kafshėve mund ta infektojnė njeriun duke dhėnė shpėrthime nė lėkurė. Pasiqė larvat kanė tendencė tė lėvizjes, erupcioni lėviz nė lėkurė pėrreth vendit tė infeksionit. Simptomat zgjasin aq sa perzistimi i larvave (2-10 javė). Infeksionet e lehta mund tė trajtohen duke ngrirė zonėn e pėrfshirė. Infeksionet mė tė rėnda mund tė trajtohen me mebendazol. Infeksioni me kėtė parazit mund tė evitohet duke iu shmangur afėrsisė sė ujit dhe tokės sė kontaminuar me fecesin e infektuar (figurat 16 dhe 17).

A hook1.jpg (24625 bytes)  

B
hook2.jpg (16171 bytes) 
Vezėt e nemat-helminteve tė ekzaminuara nė pėrgatesėn direkte (vezėt e Ancylostoma duodenale dhe Necator americanus nuk mund tė dallohen nga aspekti morfologjik). Vetitė diagnostike:
madhėsia 57-76 µm me 35-47 µm; formė ovale ose elipsoide; guaskė e hollė. Embrioni nė B ka filluar ndarjen qelizore dhe ndodhet nė stadin e hershėm tė zhvillimit (gastrula). CDC
DPDx Parasite Image Library
Figura 17

Hookworm-lc.gif (16673 bytes) 
Vezėt qiten me feces  , dhe nėn kushte tė favorshme (lagėshti, nxehtėsi, hije), larvat qelin pėr 1-2 ditė. Larvat e liruara rabdiforme rriten nė feces dhe/ose nė tokė  , dhe pas 5-10 ditėsh (dhe dy ndėrrimeve) ato bėhen larva filariforme (stadi i tretė) qė janė infektive  . Kėto larva infektive mund tė mbijetojnė 3-4 javė nė mjedisin e jashtėm me kushte tė favorshme. Nė kontakt me njeriun, larvat depėrtojnė nė lėkurė dhe barten me anė tė venave nė zemėr dhe pastaj nė mushkėri. Ato depėrtojnė nė alveolet e mushkėrive, ngjiten nė pemėn bronkiale, faring dhe pastaj gėlltiten  . Larvat mbėrrijnė nė zorrėn e hollė, ku zhvillohen nė parazitė tė pjekur. Parazitėt e rritur jetojnė nė lumenin e zorrės sė hollė, ku ngjiten pėr murin e zorrėve duke shkaktuar humbje tė gjakut tė strehuesit  . Shumica e parazitėve tė rritur eliminohen brenda 1-2 vitesh, por nganjėherė kjo mund tė zgjasė edhe disa vite me rradhė. Disa larva tė A. duodenale, pas depėrtimit nė lėkurėn e strehuesit mund tė bėhen tė fjetura ( nė zorrė ose nė muskuj). Madje,infeksioni me A. duodenale me gjasė mund tė ndodh edhe me anė tė rrugės orale dhe transmamare. Sidoqoftė, N. americanus, kėrkon fazėn migruese transpulmonale. CDC DPDx Parasite Image Library
 

 

 

HELMINTET E GJAKUT DHE TĖ INDEVE

Parazitėt kryesorė tė gjakut dhe indeve te njeriu janė mikrofilariet. Nė kėtė grup bėjnė pjesė  Wuchereria bancrofti dhe Ė. (Brugia) Malayi, Onchocerca volvulus, dhe Loa loa.

 


Wuchereria bancrofti dhe W. (Brugia) malayi (elefantiaza)

Epidemiologjia
W. bancrofti (figura 18) ėshtė parazit ekskluzivisht i njerėzve qė haset nė zonat tropike, kurse B. malayi (figura 19) infekton njė numėr tė kafshėve shtėpiake dhe tė egra nė Azinė Juglindore. Pėr tė dy parazitėt, vektorė tė sėmundjes janė mushkonjat.

Morfologjia
Kėta parazitė kanė morfologji shumė tė ngjashme, duke dhėnė edhe kuadėr tė ngjashėm klinik (figurat 18 dhe 19). Parazitėt e rritur femra tė W.ancrofti tė gjetura nė nyjat dhe enėt limfatike kanė madhėsi 10 cm x 250 mikrometra, kurse meshkujt janė pėrgjysme mė tė vegjėl. Mikrofilariet e gjetura nė gjak kanė dimensione 260 mikrometra x 10 mikrometra. Parazitėt e rritur tė B. malayi janė pėrgjysmė mė tė vegjėl se W Bancrofti, por mikrofilariet e tyre janė vetėm pak mė tė vegjėl sesa ato tė W.bancrofti.

Cikli jetėsor
Larvat filariforme futen nė trup gjatė pickimit tė mushkonjave dhe migrojnė nė inde tė ndryshme. Nė kėto inde ato mund tė rrijnė deri njė vit - deri sa tė piqen dhe prodhojnė mikrofilarie qė migrojnė nė enėt limfatike (figura 19) dhe gjatė natės futen nė sistemin e qarkullimit tė gjakut. Mushkonjat infektohen gjatė shujtės sė gjakut. Mikrofilariet rriten 4-5 herė nė mushkonja dhe brenda 10-14 ditėsh bėhen infektive pėr njeriun.

Simptomat
Simptomat e infeksionit janė limfadeniti dhe ethja pėrsėritėse qė shfaqet ēdo 8-10 javė dhe zgjat 3-7 ditė.
Ekziston njė limfadenit progresiv pėr shkak tė pėrgjigjes inflamatore ndaj parazitėve tė lokalizuar nė kanalet dhe indet limfatike. Pas ngordhjes sė parazitėve, reaksioni vazhdon dhe prodhohet njė granulomė fibroproliferative qė i mbyll kanalet limfatike dhe shkakton limfedemė dhe elefantiazė (figura 20). Lėkura ėshtė e tendosur dhe e ndjeshme ndaj lėndimeve traumatike dhe infeksioneve. Mikrofilariet japin eozinofili, e disa sosh edhe splenomegali. Tė gjitha infeksionet nuk qojnė doemos nė elefantiazė. Nė mungesė tė elefantiazės, prognoza ėshtė e mirė.

Diagnoza
Diagnoza bazohet nė anamnezėn e pickimit tė mushkonjave nė zonat endemike, kuadrin klinik dhe praninė e mikrofilarieve nė mostrat e gjakut tė mbledhura gjatė natės.

Trajtimi dhe kontrolli
Dietilkarbamazina shumė shpejt i shkatėrron parazitėt e rritur ose i sterilizon femrat. Jepet nė dozė 2 mg/kg per os nė kohėzgjatje prej 14 ditėsh. Steroidet ndihmojnė nė zbutjen e simptomeve inflamatore. Klima mė e ftohtė e redukon reaksionin inflamator.
 

 

 

   


Wbancrofti-lc.gif (38605 bytes) Figura 18a
Lloje tė ndryshme tė mushkonjave janė vektorė tė filariazės W.bancrofti, varėsisht nga pėrhapja gjeografike. Nė mesin e tyre janė: Culex (C. annulirostris, C. bitaeniorhynchus, C. quinquefasciatus, dhe C. pipiens); Anopheles (A. arabinensis, A. bancroftii, A. farauti, A. funestus, A. gambiae, A. koliensis, A. melas, A. merus, A. punctulatus dhe A. ėellcomei); Aedes (A. aegypti, A. aquasalis, A. bellator, A. cooki, A. darlingi, A. kochi, A. polynesiensis, A. pseudoscutellaris, A. rotumae, A. scapularis, dhe A. vigilax); Mansonia (M. pseudotitillans, M. uniformis); Coquillettidia (C. juxtamansonia).  Gjatė shujtės sė gjakut, mushkonja e infektuar i fut larvat filariale tė stadit tė tretė nė lėkurėn e strehuesit human, ku depėrtojnė nė plagėn kafshuese
 .  Ato zhvillohen nė parazitė tė rritur qė zakonisht vendosen nė enė limfatike  . Krimbat femėror kanė gjatėsi 80 -100 mm dhe diametėr 0.24 deri 0.30 mm, kurse meshkujt kanė 40 mm x 1 mm.  Tė rriturit prodhojnė mikrofilarie me madėhsi 244 -296 μm me 7.5 - 10 μm, qė janė mbėshtjella dhe kanė periodicitet nokturnal, pėrveē mikrofilarieve tė Pacifikut Jugor qė kanė mangėsi tė periodicitetit tė shėnjuar. Mikrofilariet migrojnė nė kanalet limfatike dhe ato tė qarkullimit tė gjakut duke lėvizur aktivisht nė limfė dhe nė gjak .  Mushkonja i gėlltit mikrofilariet gjatė shujtės sė ushqimit me gjak  . Pas ingjestionit, mikrofilariet e humbin mbėshtjellėsin e tyre dhe disa prej tyre shkojnė kah muri i proventrikulit dhe pjesės kardiake tė zorrės sė mushkonjės dhe mbėrrijnė nė muskujt torakalė .  Aty, mikrofilariet zhvillohen nė larvat e stadit tė parė  dhe pasojnė deri nė stadin e tretė infektiv  .  Larva infektive e stadit tė tretė migron nėpėr hemocelė tė prosbocistės sė mushkonjės   dhe mund ta infektojė strehuesin tjetėr gjatė ushqimit tė mushkonjės  . CDC DPDx Parasite Image Library

w-bank1.jpg (43366 bytes) Figura 18B  
Microfilaria e Wuchereria bancrofti, te njė pacient nė Haiti. Pėrgatesė e dendur e gjakut e ngjyrosur me hematoksilinė. Mikrofilariet janė nė kėllėf, me trup lehtėsisht tė pėrdredhur dhe bishti nė trajtė konike. Kolumna nukleare (qelizat qė e bėjnė trupin e mikrofilarieve) ėshtė e paketuar, qelizat mund tė vizualizohen individualisht dhe nuk zgjerohen nė maje tė bishtit. Kėllėfi ėshtė lehtėsisht i ngjyrosur me hematoksilinė. CDC
DPDx Parasite Image Library

 w-bank2.jpg (78363 bytes) Figura 18C
Mikrofilaria e Wuchereria bancrofti e mbledhur me filtrim nepėr membranėn nukleopoze. Ngjyrosja sipas Gimzės. Poret e membranės janė tė dukshme. CDC
DPDx Parasite Image Library

 b-malay1.jpg (48010 bytes)  Figura 19A
Mikrofilaria e Brugia malayi. Pėrgatesė e dendur e gjakut, ngjyrosje me hematoksilinė. Sikurse te Wuchereria bancrofti, ky lloj ka njė kėllėf (lehtė tė ngjyrosur me hematoksilinė). Pėr dallim nga Wuchereria, mikrofilariet nė kėtė lloj janė mė fort tė pėrdhredhura dhe kolumna nukleare ėshtė mė thellė e paketuar duke e parandaluar dukjen e qelizave individuale. CDC
DPDx Parasite Image Library

b-malay2.jpg (48565 bytes) Figura 19B
Mikrofilaria e Brugia malayi me bishtin e ngushtuar, me bėrthamė terminale dhe subterminale (tė vėrejtura si ėnjtje nė nivel tė shigjetės), tė ndara me zgavėrr pa bėrthamė. Kjo ėshtė veti e B. malayi. CDC
DPDx Parasite Image Library

 wuch-dr1.jpg (130142 bytes)  Figura 19C
Parazitėt e rritur tė Wuchereria bancrofti nė prerjen e nyjės limfatike © Dr Peter Darben, Queensland University of Technology clinical parasitology collection. Me leje

wbancmic.jpg (32440 bytes)  Figura 19D
Wuchereria bancrofti mikrofilariet nė gjakun periferik, ngjyrosja sipas Gimzės © Dr Peter Darben, Queensland University of Technology clinical parasitology collection. Me leje

Bmalayi-lc.gif (38401 bytes)  Figura 19E
Vektor tipik pėr Brugia malayi janė mushkonjat e gjinive  Mansonia and Aedes.  Gjatė shujtės sė gjakut, mushkonja e infektuar i fut larvat filariale tė stadit tė tretė nė lėkurėn e strehuesit human, ku depėrtojnė nė plagėn kafshuese
 .  Ato zhvillohen nė parazitė tė rritur qė zakonisht vendosen nė enė limfatike  .  Parazitėt e rritur i pėrngjajnė atyre tė Wuchereria bancrofti, por janė mė tė vegjėl. Krimbat e gjinisė femėrore kanė gjatėsi 43 -55 mm dhe diametėr 130 deri 170 µm, kurse meshkujt kanė dimensione 13-23 mm gjatėsi dhe 70-80 µm gjerėsi. Tė rriturit prodhojnė mikrofilarie me madėhsi 177-230 μm me gjerėsi 5-7 μm, qė janė mbėshtjella dhe kanė periodicitet nokturnal. Mikrofilariet migrojnė nė kanalet limfatike dhe ato tė qarkullimit tė gjakut  .  Mushkonja i gėlltit mikrofilariet gjatė shujtės sė ushqimit me gjak  .  Pas ingjestionit, mikrofilariet e humbin mbėshtjellėsin e tyre dhe disa prej tyre shkojnė kah muri i proventrikulit dhe pjesės kardiake tė zorrės sė mushkonjės dhe mbėrrijnė nė muskujt torakalė  .  Aty, mikrofilariet zhvillohen nė larvat e stadit tė parė   dhe pasojnė deri nė stadin e tretė infektiv  .  Larva infektive e stadit tė tretė migron nėpėr hemocelė tė feēkės sė mushkonjės   dhe mund ta infektojė strehuesin tjetėr gjatė ushqimit tė mushkonjės  CDC DPDx Parasite Image Library


filar-1.jpg (36063 bytes)
Figura 20A
Limfangjiti skrotal nga filariaza CDC


filar-2.jpg (58150 bytes)
 Figura 20B
Nyjet limfatike inguinale tė rritura pėr shkak tė filariazės.CDC


filar-3.jpg (123602 bytes)
Figura 20C
Histopatologjia qė tregon prerjen tėrthore tė krimbave Dirofilaria nė sy. CDC


filar-4.jpg (18206 bytes)
  Figura 20D
Njė pacient me elefantiazė tė kėmbės sė majtė, hidrocele tė madhe, lėkurė leopardi dhe nyje onkorcerkaze, njėra qartė shihet nė trungun e tij.  WHO/TDR/Crump

filar-5.jpg (36553 bytes)  Figura 20E
Njė pacient me elefantiazė tė kėmbės sė majtė, hidrocele tė madhe, lėkurė leopardi dhe nyje onkorcerkaze, njėra qartė shihet nė trungun e tij.  WHO/TDR/Crump

filar-6.jpg (41285 bytes) Figura 20 F
Njė pacient me elefantiazė tė kėmbės sė majtė, hidrocele tė madhe, lėkurė leopardi dhe nyje onkorcerkaze, njėra qartė shihet nė trungun e tij.  WHO/TDR/Crump

filar-7.jpg (41798 bytes) Figura 20G
Njė pacient me elefantiazė duke u larė me ujė me tas. Ai ka elefantiazė tė kėmbės sė majtė, hidrocele tė madhe, lėkurė leopardi dhe nyje onkorcerkaze, njėra qartė shihet nė trungun e tij. WHO/TDR/Crump

filar-8.jpg (35876 bytes)  Figura 20H
Njė pacient i moshuar me hidrocele, elefantiazė tė kėmbės, ije tė varura, lėkurė leopardi dhe nodule tė onkocerkiazės. WHO/TDR/Crump

filar-9.jpg (38151 bytes)  Figura 20I
Njė pacient i moshuar me hidrocele, elefantiazė tė kėmbės, ije tė varura, lėkurė leopardi dhe nodule tė onkocerkiazės.WHO/TDR/Crump

filar-10.jpg (28474 bytes) Figura 20J
Kėmbėt e njė pacienti me elefantiazė dhe lezione tė lėkurės tė kėmbės sė majtė.  WHO/TDR/Crump

filar-11.jpg (39658 bytes)  Figura 20K
Kjo grua ka elefantiazė nė kėmbėn e djathtė dhe edemė nė tė majtėn.  WHO/TDR/Crump

elephant1.jpg (81371 bytes)  Figura 20L
 Elefantiaza e kėmbės e shkaktuar nga filariaza.  Luzon, Philippines. CDC 

 

   

    

 
 
 
 
 

Onchocerca volvulus  

Epidemiologjia
Onkocerkaza ėshtė e shpeshtė nė Afrikėn Lindore, Qėndrore dhe Perėndimore duke qenė shkaktari kryesor i verbimit nė kėtė pjesė tė botės. Nė Amerikė ajo ėshtė mė e shprehur nė Guatemalė, Meksikė, Kolumbi dhe Venezuelė. Sėmundja ėshtė e izoluar nė zona me elevacion tė ulėt qė kanė rrjedhė rapide tė pėrronjėve tė vegjėl, ku shumėzohen mizat e zeza. Njeriu ėshtė i vetmi strehues i kėtyre parazitėve.

Morfologjia
Onkocerkat e rritura tė gjinisė femėrore kanė madhėsi 50 cm me 300 mikrometra, kurse meshkujt janė shumė mė tė vegjėl. Larvat infektive tė O. volvulus kanė madhėsi 500 mikrometra me 25 mikrometra (figura 21).

Cikli jetėsor
Larvat infektive injektohen nė lėkurėn e njeriut pėrmes mizave tė zeza tė gjinisė femėrore (Simulium damnosum), tė cilat mandej zhvillohen nė parazitė tė rritur pėr 8-10 muaj. Parazitėt e rritur zakonisht shfaqen si grup i parazitėve tė pėrdredhur (2-3 femra dhe 1-2 meshkuj). Femra gravide i lėshon larvat e mikrofilareve, qė zakonisht janė tė shpėrndara nė lėkurė. Ato merren nga mizat e zeza gjatė shujtės sė gjakut. Larvat migrojnė nga zorrėt e mizave tė zeza nė muskujt torakal ku zhvillohen nė larva infektive brenda 6-8 ditėsh. Kėto larva migrojnė nė kokėn e mizave dhe pastaj transmetohen te strehuesi sekondar.

Simptomat
Onkocerkaza rezulton nė lezion nodular dhe eritematoz nė lėkurė dhe indin nėnlėkuror pėr shkak tė pėrgjigjes kronike inflamatore ndaj infeksionit perzistent me parazit. Gjatė periudhės sė inkubacionit, qė zgjat 10-12 muaj, ekziston eozinofili dhe urtikarie. Pėrfshirja okulare pėrbėn mbėrthimin e mikrofilarieve nė korne, hapėsirėn koroide, iris dhe nė dhomėzėn e pėrparme duke shkaktuar fotofobi, lotim dhe verbim(figura 21).

Diagnoza
Diagnoza vehet nė bazė tė simptomave, anamnezės sė ekspozimit ndaj mizave tė zeza dhe pranisė sė mikrofilarieve nė nyja limfatike.

Trajtimi dhe kontrolli
Dietilkarbamazina ėshtė efikase nė shkatėrrimin e parazitit. Shkatėrimi i mikrofilarieve jep reaksion ekstrem alergjik qė mund tė kontrollohet me anė tė kortikosteroideve. Masat parandaluese janė kontrolli i vektorėve, trajtimi i personave tė infektuar dhe shmangia e mizave tė zeza.

 

 

Figura 21     

 


oncho1.jpg (31405 bytes)  Figure 21A
Mikrofilariet nga Onchocerca volvulus, nga njė prerje lėkurore te njė pacient nė Guatemalė. Preparat direkt. Disa nga vetitė tipike: nuk ka gėzhojė; bishti ėshtė i ngushtuar dhe nėn kėnd tė ngushtė nė skaj.CDC 
DPDx Parasite Image Library

oncho-1.jpg (48197 bytes)  Figure 21B
Onchocerca volvulus. CDC/Dr. Lee Moore 

oncho-3.jpg (50956 bytes) Figure 21C
Onchocerca volvulus, skaji i pasėm. CDC/Dr. Lee Moore

oncho-12.jpg (17636 bytes) Figure 21D
Fytyra e njė personi tė verbėr nė repartin e onkocerkazės. WHO/TDR/Crump

ovolvsec.jpg (98989 bytes)  Figure 21E
Parazitėt e rritur tė Onchocerca volvulus nė seksionin e tumorit (H&E)    ©
Dr Peter Darben, Queensland University of Technology clinical parasitology collection. Me leje

oncho-2.jpg (117033 bytes) Figure 21F
Histopatologjia e nodulit tė Onchocerca volvulus. Onkocerkiaza.  CDC/Dr. Mae Melvin 

oncho-13.jpg (26350 bytes) Figure 21G
Njė pacient i moshuar, i verbuar nga onkocerkaza. WHO/TDR/Crump

Ovolvulus-lc.gif (41449 bytes)  Figure 21H
Cikli jetėsor i Onchocerca volvulus.   
Gjatė shujtės sė gjakut, njė mizė e zezė e infektuar (gjinia Similium) i fut larvat filariale tė stadit tė tretė nė lėkurėn e njeriut, ku depėrtojnė nė plagėn e kafshuar
 . Nė indet nėnlėkurore, larvat  zhvillohen nė filarie tė rritura, qė zakonisht lokalizohen nė nodulet e indit lidhor nėnlėkuror  .  Adultėt mund tė jetojnė nė kėto nyje deri nė 15 vjet. Disa nyje mund tė pėrmbajnė numėr tė konsiderueshėm tė parazitėve femra dhe meshkuj. Femrat kanė gjatėsi 33 -50 cm dhe diametėr 270- 400 μm, kurse te meshkujt kėto dimensione janė 19-42 mm me 130-210 μm. Nė nyjet nėnlėkurore, femrat kanė mundėsi tė prodhojnė mikrofilarie pėr afėr 9 vjet. Mikrofilariet, kanė dimensione 220-360 µm me 5 - 9 µm dhe janė pa gėzhojė, kanė jetėgjatėsi qė mund tė arrijė nė 2 vjet. Ato nganjėherė gjinden nė gjakun periferik, urinė dhe sputum, por nė trajtė tipike ato gjinden nė lėkurė dhe nė nyjet limfatike tė indeve lidhore  .  Mizat i marrin mikrofilariet gjatė shujtės sė ushqimit (gjakut)  . Pas gėlltitjes, mikrofilariet migrojnė nga zorra e mizave nėpėr hemocele deri te muskujt torakal  . Aty, mikrofilariet zhvillohen nė larva tė stadit tė parė  dhe mė vonė duke mbėrritur nė ato tė stadit tė tretė  . Larvat infektive tė stadit tė tretė migrojnė nė feēkėn e mizave dhe mund ta infektojnė njeriun tjetėr kur mizat marrin shujtėn e gjakut CDC DPDx Parasite Image Library
 

 
 

Loa loa  

Loaza ėshtė e kufizuar nė zonat malore ekuatoriale tė Afrikės. Incidenca nė zonat endemike ėshtė e ndryshueshme (8-75%). Mikroorganizmat femra, qė janė mė tė mėdha kanė madhėsi 60 mm x 500 mikrometra; meshkujt kanė dimensione 35 x 300 mikrometra (figura 22). Mikrofilariet qarkulluese kanė madhėsi 300 x 7 mikrometra; larvat infektive nė miza janė me madhėsi 200 x 30 mikrometra. Cikli jetėsor i Loa loas (figura 23) ėshtė i ngjashėm me atė tė onkocerkave, me dallim se vektor pėr kėtė parazit ėshtė miza e kaprollit. Infeksioni rezulton nė ėnjtje nėnlėkurore (Calabar) me madhėsi 5x10 cm nė diametėr tė shėnjuar me eritemė dhe angioedemė qė zakonisht haset nė gjymtyrė. Parazitėt migrojnė nėn lėkurė mesatarisht njė inq nė dy minuta. Si rrjedhojė, ėnjtja shfaqet spontanisht, vazhdon pėr 4-7 ditė dhe zhduket. Kjo njihet si ėnjtja fugjitive ose e calabarit. Paraziti zakonisht nuk jep probleme tė mėdha, pėrveē kur kalon nėpėr konjuktivėn orbitale ose nėpėr hundė. Diagnoza bazohet nė simptomatologjinė klinike, anamnezėn e kafshimit tė mizave tė kaprollit dhe praninė e eozinofilisė. Izolimi i parazitėve nga konjuktiva ėshtė verifikues i infeksionit. Trajtimi dhe kontrolli janė tė njejtė sikurse te onkocerkaza.


 

 

loa-3.jpg (48918 bytes) Figure 22A
Loa loa, skaji i pasėm. CDC/Dr. Lee Moore

loa-2.jpg (80518 bytes)   Figure 22B
Loa loa, agjensi i filariazės. Skaji i pėrparmė.CDC/Dr. Lee Moore 

loa1.jpg (35711 bytes)  Figure 22C
 Mikrofilariet e Loa loa (djathtas) dhe Mansonella perstans (majtas). Pacient nga Kameruni. Pėrgatesa e dendur e gjakut e ngjyrosur me hematoksilinė. Loa loa ėshtė e mbėshtjellė, me kolumnė relativisht tė dendur tė bėrthamės; bishti ėshtė i ngushtuar dhe shpesh ėshtė i pėrdredhur dhe bėrthamat zgjerohen nė skajin e bishtit. Mansonella perstans ėshtė mė e vogėl, nuk ka gėzhojė dhe ka bisht tė topitur me bėrthama qė zgjerohen nė skajin e bishit.CDC

Lloa-lc.gif (37425 bytes)  Figure 23
Vektorė tė filariazės pėr Loa loa janė mizat e dy llojeve tė gjinisė Chrysops: C. silacea dhe C. dimidiata.  Gjatė shujtės sė gjakut, njė mizė e infektuar e gjinisė Chrysops i fut larvat filariale tė stadit tė tretė nė lėkurėn e njeriut ku depėrtojnė nė plagėn e kafshuar  . Larvat zhvillohen nė parazitė tė rritur qė zakonisht lokalizohen nė indet nėnlėkurore  . Parazitėt femra kanė madhėsi 40-70 mm me 0.5 mm diameter, kurse meshkujt kanė dimensione 30-34 mm me 0.35-0.43 mm. Adultėt prodhojnė mikrofilarie me madhėsi 250-300 μm me 6-8 μm, qė janė tė mbėshtjellė dhe kanė periodicitet diurnal. Mikrofilariet janė nxjerrė nga lėngjet spinale, urina dhe sputumi. Gjatė ditės ato mund tė gjenden nė gjakun periferik, por gjatė fazės jocirkulatore ato gjinden edhe nė mushkėri  . Mizat i marrin mikrofilariet gjatė shujtės sė gjakut  . Pas gėlltitjes, mikrofilariet e humbin mbėshtjellėsin e tyre dhe migrojnė nga zorra e mizės nėpėr hemocele e deri nė muskujt torakalė tė artropodit  . Aty, mikrofilariet zhvillohen nė larvat e stadit tė parė   dhe mė pas deri nė larvat infektive tė stadit tė tretė  . Larvat infektive tė stadit tė tretė migrojnė nė nė feēkėn e mizave  dhe mund ta infektojnė njeriun tjetėr kur mizat e marrin shujtėn e gjakut  . CDC DPDx Parasite Image Library
 

 
 

 

 

Pėrmbledhje

Paraziti

Pėrhapja

Simptomat

Diagnoza

Trajtimi

Ascaris lumbricoides Oro-fekal

Dhembje abdominale, humbje peshe, abdomen i zgjeruar

Feces: vezėt kortikoide ovale (40-70x35-50 μm) Mebendazol

Trichinella spiralis

Mishi i papjekur i derrit Varet nga lokalizimi dhe nga vėllimi i parazitit:  gastroenterit; edemė, dhembje muskujsh, spazėm; eozinofili, tahikardi, ethe, rrėnqethje, vertigo, delirium, komė etj. Anamneza mjekėsore, eozinofilia, biopsia e  muskujve, serologjia

Kortikosteroide dhe Mebendazol

Trichuris trichiura Oro-fekal Dhembje abdominale, diarre e pėrgjakur, prolaps i rektumit Feces: vezėt nė formė limoni  (50-55 x 20-25μm) Mebendazol
Enterobius vermicularis Oro-fekal Kruarje nė regjionin perianal, rrallėherė dhembje abdominale, nauze dhe vjellje Feces: vezėt e embrionuara  (60x27 μm), tė rrafshta nė njerėn anė

Pyrental pamoat ose Mebendazol

Strongyloides stercoralis Tokė-lėkurė, autoinfeksion Kruarje nė vendin e infeksionit, ndryshime lėkurore si pasojė e migrimit tė larvės, pneumoni, dhembje mesatare epigastrike, nauze, vjellje, diarre e pėrgjakur, humbje peshe dhe anemi Feces: larvat rabdiforme:  (250x 20-25μm)

Ivermektinė ose Tiabendazol

Necator americanes

Ancylostoma duodenale

Oro-fekal (vezėt); depėrtimi i lėkurės (larvat)

Eritemė makulopapulare, bronkopneumoni, dhembje epigastrike, gjakderdhje nė traktin gastrointestinal, anemi, edemė

Feces: vezėt ovale tė segmentuara:  (60 x 30 20-25μm) Mebendazol

Dracunculus medinensis

Oral: ciklopset nė ujė Lėkurė fshikuese, irritim, inflamim Ekazminimi fizikal

Mebendazol

Wuchereria bancrofti

W. brugia malayi

(elephantiasis)

Kafshimi i mushkonjave Ethe pėrsėritėse, limfadenit,  splenomegali, limfedemė, elefantiazė Anamneza mjekėsore, ekzaminimi fizikal, mikrofilariet nė gjak(mostra e natės) Mebendazol; Dietil-karbamazin
Onchocerca volvulus Kafshimi i mizave tė zeza Lezione lėkurore nodulare dhe  eritematoze, eozinofili, urtikarie, verbim  Anamneza mjekėsore, ekzaminimi fizikal, mikrofilariet nė aspiratin nodular Mebendazol; Dietil-karbamazin

Loa loa

Mizat e kaprollit

Sikurse te onkocerkaza

Sikurse te onkocerkaza

Si mė lart

 

 

 

Kthehu nė seksionin e parazitologjia tė Mikrobiologjia dhe Imunologjia On-line


faqja sė fundi e ndėrruar nė  Saturday, February 14, 2015
faqja mbahet nga 
Richard Hunt