c

ANGLISHT

VIROLOGJI – KAPITULLI SHTATË    

PJESA E TRETË     

VIRUSI I PAMJAFTUESHMËRISË IMUNE TEK NJERIU DHE SIDA  

KURSI I SËMUNDJES

 

Dr Richard Hunt

Professor
University of South Carolina School of Medicine

 

Përktheu:
Profesor Kristaq Bërxholi
Virolog - Fakulteti i Mjekësisë  Veterinare
Departamenti i Lëndëve Paraklinike
Tiranë  - Shqipëri 

 

SPANJISHT

E-MAIL DR BERXHOLI

LIDHJE ME SEKSIONET E TJERA TË VIH DHE SIDA JANË  NË FUND TË KËSAJ FAQEJE

  Titri i virusit, numuri i qelizave  CD4  dhe CD8 gjatë zhvillimit të infeksionit të VIH

Infeksioni akut (syndromi retrovilar akut)

Në rast se virusi është marrë nga aktiviteti seksual, ai futet në trup  nga makrofagët e infektuar në spermë ose në sekrecionet vaginale. Qelizat dentrike  në shtresën mukozale  lidhin virusin e eliminuar nga makrofagët dhe e shpien atë në lymfonodet ku infektohen qelizat CD4+ T4. Gjatë zhvilimit të sëmundjes, virusi shkon tek qelizat e tipeve të tjera.  

Fillimisht, infeksioni VIH prodhon një sëmundje të lehtë që është e vetë kufizuar. Kjo nuk shifet në të gjithë pacientët dhe gati gjysma mbetet pa shënja  gjatë periudhës  fillestare të infeksionit. Në periudhën menjëherë pas infeksionit, titri i virusit rritet (nga  dita e 4 deri në të 11 pas infeksionit) dhe vazhdon në nivel të lartë  për një periudhë prej disa javësh (figura 4). Pacienti ndjen shpesh disa shënja të ngjashme me mononukleozën (ethe, njolla, zmadhim të limfonodeve) por asnjë nga këto nuk është e rrezikshme për jetën. Ka në fillim një rënie në numur të qelizave CD4+ dhe ngritje të CD8+, por ato përsëri kthehen shpejt në gjëndje normale. Në këtë stad titri i virusit është shumë i lartë rreth më shumë se 100 milionë particela të virusit për mililitër  të plazmës. 

Ka një  "periudhë dritare" të seronegativitetit gjatë së cilës personi i infektuar nuk jep rezultat pozitiv në testin për VIH të  Western blotit ose ELISA, edhe pse ngarkesa me virus është mjaft e lartë dhe pacienti mund të shfaqë disa shënja. Kjo periudhë negativiteti mund të zgjasë 6 muaj përpara serokonversionit megjithëse kjo e fundit zakonisht ndodh midis javës së parë dhe të katërt pas infeksionit. 

Një, mbrojtje e fuqishme imuno qelizore dhe humorale anti VIH

Limfocitet T dhe B vendosin një mbrojtje të fuqishme  dhe virusi në mënyrë masive zhduket nga qarkullimi (figura 4). Pas rritjes së përgjigjes immune qelizore, ka një shtim të antitrupave humoralë. Gjatë kësaj periudhe të përgjigjes së fuqishme imune kundrejt virusit,  prodhohen çdo ditë më shumë se 10 bilion partcela të reja të VIH, por ato eliminohen shumë shpejt nga sistemi imun dhe kanë  gjysmë jetën vetëm prej 5 – 6 orësh (disa vlerësime tregojnë se gjysmë jeta mund të jetë prej minutash). Megjithkëtë koncentrimi i particelave për ml gjak mund të arrijë deri  në  10⁸ , numuri i particelave infektive të virusit është më i ulët gjë që tregon se virusi i plazmës është defektiv ose neutralizues. Në këtë stad, shumica e këtij virusi vjen nga qelizat CD4+ të proliferuara dhe të infektuara së fundi  (figura 5). Qelizat e infektuara, që kanë prodhuar këtë virus, shkatërrohen ose nga sistemi imun ose nga virusi dhe kanë gjysmën e jetës prej 1 ditë. Megjithkëtë, niveli i prodhimit të qelizave CD4+ mund të kompesohet për humbjen  e qelizave  dhe vendoset një gjëndje e qëndrueshme në të cilën shumica  e qelizave CD4+ janë të pa infektuara. Megjithëse të infektuara, qelizat T4 të aktivizuara shkatërohen nga sistemi imun dhe një pjesë e vogël e qelizave të infektuara produktive mund të mbeten gjallë për  një kohë më të gjatë për tu kthyer mbrapa dhe për të vendosur  gjëndjen e memorjes (ashtu si bëjnë qelizat CD4+ të memorjes të painfektuara). Qelizat mbetëse të memorjes nuk shfaqin antigenë viralë porse ato mbartin kopje të gjenomës së VIH i cili qëndron latent  deri sa qelizat të riaktivizohen nga antigjeni. Këto qeliza të memorjes mund të qëndrojnë të gjalla për shumë vjet dhe përbëjnë një rezervuar që mund të jenë të rëndësishme në terapinë medikamentoze. 

Virusi shpërndahet në regjione të tjera në indet limfoide dhe nervore. Kjo është faza më infektive e sëmundjes.

Rezervuari i qetë (latent)

Si rezultat i përgjigjes së fortë imune, numuri i particelave virale në rrymën e gjakut vjen duke  rënë dhe pacienti hyn në klinikën e qetë (klinikën latente) (figura 4). Tani, një sasi e vogël e virusit, mund të gjëndet në rrymën e gjakut ose në limfocitet periferike dhe fillimisht vrehet një ulje e lehtë e numurit të qelizave CD4+ në gjak. Nga ana tjetër virusi persiston kudo, sidomos në nyjet limfatike ku shumzimi i  tij vazhdon dhe qelizat folikulare dentrike ndërveprojnë me  më shumë qeliza T4 që infektohen. Virusi shumzohet gjithashtu dhe tek makrofagët.  

Megjithëse numuri i particelave të VIH në rrymën e gjakut  ulet shumë gjatë klinikës së qetë, virusi është i zbulueshëm. Pas pikut fillestar  të virusit, virusi arrin  “pikën e qëndrueshme” gjatë qetësisë(latencës). Kjo pikë e qëndrueshme parashikon kohën e shpërthimit  të sëmundjes klinike. Me më pak se 1000 kopje/ml gjak, sëmundja ndoshta do të ndodhë me  një periudhë  të qetë(latente) për më shumë se 10 vjet. Me më pak se 200 kopje/ml, sëmundja nuk duket se do të ndodhë.Shumë pacientë me më shumë se 10.000 kopie për ml, humbasin qelizat e tyre CD4+ shumë më shpejt dhe me përparimin e SIDA përpara10 vjetësh. Shumë pacientë të patrajtuar, në fazën e klinikës së qetë(latente), kanë midis 10.000 deri në 100.000 kopie virus për ml (shif më poshtë). 
 

Humbja e qelizave CD4⁺ dhe dështimi i përgjigjes immune

Një arsye që sistemi imun dështon  në kontrollin e infeksionit të  VIH është që qelizat CD4+ T ndihmëse janë target për virusin. Gjithashtu dhe qelizat dentrike folikulare mund të infektohen me VIH dhe këto gjithashtu  me kalimin e kohës zvogëlohen në numur. Përveç kësaj, qelizat dentrike, prezantojnë antigjen tek qelizat CD4+ dhe mund të sjellin virusin në kontakt me këto qeliza në kohën që ato stimulohen gjatë shtimit (proliferimit) nga antigjeni. 

Gjatë zhvillimit të infeksionit, ka  një humbje të thellë  të përgjigjes imune specifike të VIH sepse:

i)    qelizat përgjegjëse CD4+ infektohen. Kështu ka një fshirje klonale e cila të shpie tek toleranca. Qelizat që

      proliferojnë si përgjigje kundrejt virusit janë të infektuara dhe vriten prej tij;
ii)   variacioni epitopeve (shif më poshtë) mund të shkaktojë shpëtimin e VIH nga përgjgjia imune;
iii)   qelizat T të aktivizuara janë të ndjeshme kundrejt apoptozisit(vdekjes së programuar). Tek pacientët me VIH ndodh apoptoza spontane e 

      qelizave T CD4+ dhe CD8+. Gjithashtu duket se kanë një apoptozë specifike  dhe qelizat specifike të VIH.
iv)   numuri i qelizave folikulare dentrike bie me kalimin e kohës, që rezulton në uljen e aftësisë për të stimuluar

      qelizat CD4+.

Ka kështu një rënie të vazhdueshmë  të qelizave CD4+ sidomos me humbje të qelizave specifike  të VIH. Kjo ndodh në fillim të infeksionit dhe është e qëndrushme (pa ndërhyrje të kemioterapisë). Afër fundit të stadit të SIDA, qelizat CD8+ gjithashtu bien dukshëm me shpejtësi. Megjithatë ka dhe raste që gjatë kursit të infeksionit të VIH, shumë qeliza CD4+ nuk janë të infektuar asnjëherë  nga virusi por vdesin për arsye të tjera ( shif më poshtë).
 

Periudha e qetësisë klinike varion  nga më pak se 1 deri në 2 vjet  deri në më shumë se 15 vjet. Shpërthimi i SIDA është i rallë në më pak se 3 vjet me përjashtim të fëmijve. Por eventualisht, virusi nuk mund të kontrollohet gjatë për shkak se qelizat ndihmëse (T4) CD4+ janë të shkatëruara (figura 4). Për ironi, qelizat vrasëse  duan që të kontrollojnë VIH si dhe qelizat T të dëmtuara  pasi ato nevojiten që të funksionojnë në mënyrë eficiente. Me një sasi të pakët të qelizave CD4+, përgjigjia e re e qelizave cytotoksike T nuk mund të ndodhë, pasi qelizat ndihmëse janë të pakta  dhe  meqënëse virusi ka ndryshuar (mutuar) kërkohet që të vendoset një përgjigje e re immune. Ndërsa qelizat T4 kanë rënë në nivelin e 200 cu mm, titri i virusit rritet shpejt  dhe përgjigjia imune bie me shpejtësi. Është humbja e kompetencës imune që aftëson parazitët normalë të organizmit të tillë si virusë, kërpudha  ose protozoa  që  shkaktojnë infeksion (figura 6A dhe B). Sapo zhvillohet SIDA, pacientët rrallë mbijetojnë më shumë se 2 vjet pa ndërhyrjen e kemioterapisë. (Shif seksionin Kemioterapia anti-HIV ). Ka një variabilitet të konsiderueshëm në këtë stad. Disa pacientë me klinikë të SIDA jetojnë për disa vjet, ndërsa disa të tjerë  të cilët në pamje duken të shëndetshëm vdesin  nga infeksionet oportunistike. Është shpërthimi i VIH i shoqëruar me rritje të reja tumorale(neoplazma) dhe infeksioni oportunistik që përcakton cilësinë e SIDA. Në këtë stad, në shumë pacientë me SIDA (rreth gjysma), vihen re sinciciume të shkaktuara nga virusi VIH(shif më poshtë).  Këtu ka  më shumë qeliza tropikesme pak afinitet) CD4+ se sa në fillim të infektimit nga VIH dhe këto kontribuojnë  në humbjen e shpejtë të qelizave CD4+ në stadin e fundit të sëmundjes.   
 

Shënim: Duhet të përcaktohet dhe një fazë e infeksionit të VIH që quhet  Kompleks i lidhur me SIDA (KLS). Kjo aktualisht përdoret pak. Kjo është një fazë e sëmundjes me pak neoplazma dhe infeksione oportunistike që janë përcaktuesit e SIDA. Pacientët me këtë stad sëmundjeje tregojnë humbje në peshë dhe lodhje së bashku me infeksionet kërpudhore në gojë, gishta dhe thonjtë e këmbës.
 
 

  Pamje mikrografike skanike  e budingut  të HIV-1 kultura e limfociteve.  Duken qartë nyje të rrumbullakta  në sipërfaqen e qelizës që tregojnë vëndet  e grumbullimit dhe budingut të  virioneve (CDC)

Figura 6B – SIDA  e lidhur me sëmundjen

Pika leukoplakie të gjuhës në SIDA Bristol Biomedical Image Archive, University of Bristol. Used with permission

Inflamacion kërpudhor ne gojë. CDC 

Sëmundja e gërvishtjes së maces  me pjesëmarjen e parotitis në SIDA   Bristol Biomedical Image Archive, University of Bristol. Used with permission

Granulomatoza orofaciale me shtresë gurësh në mukozë në SIDA   Bristol Biomedical Image Archive, University of Bristol. Used with permission

Niveli i përparimit të SIDA lidhur me homoseksualitetin  dhe hemofilinë 
VIH-HS: homoseksual VIH negativ.
VIH+HS: homoseksual VIH  pozitiv

Figura 7 

Pamvarësisht bashkëfaktorëve të lidhur me mënyrën e jetës, personat e infektuar me VIH përparojnë  drejt SIDA në një mënyrë  jashtëzakonisht të ngjashme. Ndërkaq nga serokonversioni  tek shpërthimi i sëmundjes duhen afërsisht 9 vjet (figura 7). Tek të  sapo lindurit, të infektuar perinatalisht, sëmundja përparon më shpejt. Shënjat e SIDA mund të vihen re tek  më shumë se 80 % e fëmijve seropozitivë. Rreth gjysma vdesin nga mosha 9 vjeç. Tek neonatalët, niveli i ARN virale rritet shpejt në muajt e parë  të jetës por nuk bie shpejt siç është vënë re tek adultët. Rënia  ndodh për një periudhë prej një viti ose më shumë. Kjo me sa duket reflekton  efektivitetin e ulët të sistemit imun të infantëve. Ndërsa tek adultët, niveli i ARN së VIH parashikon një përparim të shpejtë të SIDA. 

VIH shtohet por numuri i qelizës  CD4+ T nuk është një tregues i mirë për përparimin e shpejtë të SIDA

Shpërthimi i SIDA ndodh mesatarisht për rreth 10 vjet nga infeksioni, porse në mungesë të trajtimit tek disa individë ajo mund të përparojë më shpejt. Rreth 25 % e pacientëve shfaqin shënja të SIDA brënda 5 vjetësh të infeksionit ndërsa të tjerët mbeten të lirë nga sëmundja  edhe më shumë se sa mesatarja. Shpërthimi i SIDA korelon  me pakësimin e numurit të qelizave CD4+T, por humbja më e madhe e qelizave T ndodh në infeksionin e vonshëm. Duhet të ketë një tregues që mund të parashikojë prognozën për përparimin e SIDA. Nuk është surprizë, po ngarkesa fillestare e virusit është një bazë (në rast se pacienti monitorohet  që në fillim për numurin e particelave të virusit) dhe do të jetë një parashikim i mirë  për kohën që do të ketë pacienti  deri në shfaqjen e sëmundjes. Numuri i qelizës CD4 nuk është  një parashikues i mirë deri në zhvillimin e vonshëm të infeksionit (figura 8).

Figura 8B  Lidhja midis nivelit të ngarkesës me virus për ml dhe kohës mesatare të mbijetesës . Koha mesatare për pacientët në sejcilin prej këtyre kategorive  të ngarkesës me virus është më shuëm se  10 vjet, 7.7 vjet, 5.3 vjet dhe  3.5 vjet.

PJESE TE TJERA TE VIH

PJESA  I VIRUSI I PAMJAFTUESHMËRISË  IMUNE TEK NJERZIT DHE SIDA

PJESA II VIH DHE SIDA; SËMUNDJA

PJESA III KURSI I SËMUNDJES

PJESA  IV PËRPARIMI DHE BASHKË-FAKTORËT

PJESA  V STATISTIKAT

PJESA VI  NËNTIPET DHE BASHKË-RECEPTORËT

PJESA VII  KOMPONENTËT DHE CIKLI JETËSOR I VIH

PJESA VIII  LATENCA E VIH

PJESA  IX GJENOMA E VIH

PJESA  X  HUMBJA E QELIZAVE CD4

PJESA XI  INFEKTIMI I QELIZAVE TË TJERA NGA VIH DHE POPULLACIONI I POLYMORFIZMIT

APENDIX I  VAKSINA ANTI-VIH

APENDIX II  SHKAKTON VIH- SIDA?

Kthehu në seksionin e virologji të Microbiology and Immunology On-line

faqja së fundi e ndërruar në  Monday, February 16, 2015
faqja mbahet nga  Richard Hunt