INFECTIOUS DISEASE

İMMÜNOLOJİ- BÖLÜM BEŞ
İMMÜNGLOBULİNLERİN YAPI VE FONKSİYONU
İzotip, allotip ve idiotipler

Gene Mayer, Ph.D
Emertius Professor of Pathology, Microbiology and Immunology
University of South Carolina

Çeviri:
Doç. Dr. Erkan Yula
İzmir, Katip Çelebi Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı

 

ÖĞRENİM HEDEFLERİ
İmmünglobulünlerin izotip, allotip ve idiotiplerin temel yapılarını açıklamak
izotip, allotip ve idiotiplerin bazı kullanım alanlarını tanımlamak

ANAHTAR KELİMELER
İzootip
Allotip
İdiotip
Kodominant allel
Allelik dışlama
 

Tanım
İzotipler, hafif zincirlerin tip ve subtipler, ağır zincirlerin sınıf ve subsınıflarını belirleyen antijenik determinantlardır.

Eğer insan IgM bir tavşana enjekte edilirse, tavşan hafif ve ağır antijenik determinantlanını tanır ve ona karşı antikor üretecektir. Eğer seruma insan IgG hafif zincirine karşı antikor eklenirse ve IgG ve IgM arasındaki ortak determinantlar uzaklaştırılacak ve oluşan antiserum sadece insan IgM’i ile reaksiyon verecektir. Aslında antikorlar yalnızca μ zincirinin sabit bölgesiyle reaksiyon verirler. IgM’de her bir değişken bölgenin çok az kopyası bulunmaktadır bu nedenle efektif bir immünizasyon gerçekleşememektedir. Bu tip antikorlar tarafından tanınan bu determinantlar “izotipik determinantlar” olarak adlandırılır; bu antikorlar ise anti-izotipik antikor olarak adlandırılır. İmmünglobulinlerin her bir sınıf, altsınıf, tip ve subtipi özgün izotipik determinantlardır.

Yerleşim
Ağır zincir izotipleri molekülün sabit bölgesinin Fc bölgesinde bulunuyorken; hafif zincir izotipleri sabit bölgede bulunur. İzotipik determinantların yerleşim yeri Şekil 1’de gösterilmiştir.
 

Sıklık
İzotipler tür içindeki tüm normal bireylerde bulunur. “İzo” ön eki türn tüm üyelerinde “aynı”anlamındadır. İmmünyetmezlikli kişilerde bir veya birden fazla izotip eksik olabilir fakat normal kişilerde tüm izotipler bulunur.

Önemi
Antikor izotipleri, çeşitli hastalıklarda immünglobulinlerin sınıf ve altsınıflarının kantitasyonu için kullanılmaktadır; Örn: B hücreli löseminin karekterizasyonu, çeşitli immünyetmezliklerin tanısı.
 

 

ALLOTİPLER

Tanım
Allotipler immünglobulin genlerinin alel formlarına spesifik antijenik determinantlardır. Allotipler kişiler arasında hafif ve ağır zincirlerinin aminoasit sekansı açısından çok az fark bulunmaktadır. Her ne kadar birçok vakada birçok aminoasit değişikliği olsa da; tek bir aminoasitin değişmesi bile allotipik determinant oluşmasına yol açar. Allotipik farklılıklar, allotipik determinantlara karşı antikor kullanılarak tespit edilir. Bu antikorlar immünglobulinin bir kişiden başka bir kişiye enjekte edilmesiyle hazırlanırlar. Bununla birlikte, klinik uygulamada, anti-allotip serumu multipar kadınlardan, kan transfüzyonu yapılmış kişilerden veya romatoid artritli hastalardan elde edilmektedir.

Yerleşim
İnsanlarda allotipik farklılıklar Şekil 2’de gösterildiği gibi hafif ve ağır zancirlerin sabit bölgelerinde bulunmaktadır.

Sıklık
Bieysel allotipler bir türün üyesi bireylerinde bulunmaktadır. Tüm allotipler o türün tüm bireylerinde bulunmaz. “Allo” ön eki türün bireylerinde farklı anlamına gelmektedir.

İnsan immünglobulin allotipleri

Terminoloji
İnsan immünglobulin allotipleri, hafif veya ağır zincir lokasyonlu olup olmamalarına göre isimlendirilir. Örneğin Gama 1 ağır zincirindeki allotip G1m(3) olarak adlandırılır. Kappa hafif zincirindeki allotip Km(1) olarak adlandırılır.
Tablo 1’de bazı insan allotipleri listelenmiştir.
 

Genetik

Eş baskın otozomal genler
Hafif veya ağır zincirlerde aynı pozisyon için aminoasit değişikliklerinin olduğu allotipler (örn G1m(3) ile G1m(17) veya Km(1) ile Km(3)) ko-dominant (eş baskın) otozomal genlerce aktarılmıştır. Örneğin:
 

Allelik Dışlama
Heterozigotluk durumunda her iki alel de eksprese olmasına rağmen, her bir immünglobulinin sadece bir tek allotipi vardır. Bu durum bir B lenfositin tek bir alel eksprese edebilmesinden kaynaklanır. Bu olay “allelik dışlama” olarak adlandırılır.
Allotiplerde aynı molekülün farklı bölgelerinde aminoasit değişimi (örn G1m(1) ve G1m(17)) görülebilir.

Örn: G1m(1, 17) için her iki allotip aynı ağır zinciri içerebilir.
 

Önemi

• Kemik iliği transplantasyonu takibi
  Alıcıdan farklı allotip üreten kemik iliği transplantlarının takibinde kullanılmaktadır

• Adli tıp
  Km ve Gm allotiplerinin kanda ve semende tespit edilebilmesi adli tıpta kullnılmaktadır.

• Babalı testi
  İmmünglobulin allotiplerinin hukuki davalarda (babalık testi gibi) kullanımı mümkündür.
   

 

İDİYOTİPLER (Id)

Tanım

Özgün antijenik determinantlar, özgün antikorlar veya birbirine özdeş moleküller üzerindedir.

ş spesifite demek tüm antikor moleküllerinin tam olarak aynı hipervariable (aşırı değişken) bölgelere sahip olması demektir.

Antijenik determinantlar idiotip olarak adlandırılan antikorların birleşme bölgeleri tarafından oluşturulur ve anti-İd antikorları olarak adlandırılan idiotipler ortaya çıkar. İdiotipler bir antikorun hipervariable bölgesi tarafından oluşturulan antijenik determinantlardır ve anti-idiotipik antikorlar, antikorun hipervariable bölgesine karşı yönelmiştir.

İdiotipleri daha iyi anlayabilmek için, nasıl tespit edildiklerini anlamak faydalı olur.
 

DNP-BSA		Suş A		anti-DNP Ab
anti-DNP Antikorun birleşim bölgesine karşı antikor		Suş A		Saf  anti-DNP Ab
Bir antijen, bu örnekte dinitrofenol, fareye enjekte edildir ve DNP’ ye karşı antikorlar ortaya çıkar. Bu antikor saflaştırılır ve aynı ırktan başka bir fareye enjekte edilir. İkinci farenin immün sisteminde bu antikorun birçok epitopu kendine ait olarak algılanır; fakat DNP bağlanma bölgesi epitopları ikinci fareye DNP-BSA enjekte edilmediği için yabancı olarak görülecektir. İkinci fare, sadece saflaştırılmış anti-DNP antikoruna ait idiotoplara karşı antikor üretecektir. Bu nedenle bunlar anti-idiotipik antikorlardır. Bir antikorun hipervariable bölgesi tarafından olujşturulan antijenik determinantlar idiotiplerdir.

Yerleşim
İdiotipler Şekil 3’de gösterildiği gibi immünglobulin molekülünün Fab parçasında lokalizedir. Özellikle hafif ve ağır zincirlerin hipervariable bölgelerinde veya bu bölgelere yakın alanlarda yer alır. Birçok kez esas antijenik determinant (örn; idiotip) hipervariable bölge yakınında framework rezidülerini içerebilir. İdiotipler her iki hafif ve ağır zincirin hipervariable bölgeleri tarafından oluşturulan determinantlardır fakat bazen izole edilmiş hafif ve ağır zincir idiotipi ifade eder.
 

Önemi

• V region marker
  İdiotipler, belirli bir değişken bölgenin işareti (marker) olması açısından kullanışlıdırlar.
   

• İmmün cevabın düzenlenmesi
  İmmün yanıtın, kişinin kendi idiotiplerine karşı Anti-İd antikorları tarafından düzenlendiğine dair kanıtlar mevcuttur.
   

• Aşılar
  Bazı vakalarda anti-idiotipik antikorlar B lenfositleri antikor üretmek üzere uyarır; böylece aşı olarak kullanılabilirler.
  Bu yaklaşım güvenilir bir şekilde aşısı yapılamayan patojenlere karşı immünizasyon için kullanılmaya çalışılıyor.
   

Anti-idiotype vaccines

 

• B hücreli tümörlerin tedavisi
  Belli bir idiotipe karşı oluşturulmuş anti-idiotipik antikorlar malign B hücreli tümör hücrelerinin öldürülmesi için kullanılabilir.
  Kompleman fiksasyonu veya antikorlara bağlanan toksik moleküller nedeniyle öldürme eylemi gerçekleşir.
   

Mikrobiyoloji ve İmmünoloji On-line, İMMÜNOLOJİ Bölümüne Dönünüz

This page last changed on Sunday, March 27, 2016
Page maintained by Richard Hunt