ANGLISHT

MIKOLOGJIA – KAPITULLI IV  

MIKOZAT SIPËRFAQËSORE 

Dr. Arthur Di Salvo
Emeritus Director of Laboratories
Nevada Department of Public Health
Reno
Nevada

Përktheu:
Dr Lul Raka
Asistent i Mikrobiologjisë në Fakultetin e Mjekësisë të Universitetit të Prishtinës dhe Mikrobiolog në Departamentin e Mikrobiologjisë të Institutit Kombëtar të Shëndetësisë Publike të Kosovës- Prishtinë, Kosovë

 

E-MAIL DR LUL RAKA

Universiteti i Prishtinës

  

  Figura 2 Tinea Versicolor në kafazin e kraharorit. 
CDC/Dr. Gavin Hart

Figura 3.
Një fëmijë që vuan nga tinea- infeksion fungal në pjesën anësore të majtë të fytyrës dhe veshit. “Tinea faciei” ose "Tinea capitis" janë emërtime që përdoren te këto infeksione të fytyrës të shkaktuar nga fungjet dermatofite, por jo edhe infeksionet e mjekrrës që quhen “tinea barbae”. Tinea faciei përbën një infeksion të rrallë dhe shpesh diagnosikohet gabimisht në fazën fillestare të sëmundjes. CDC

SHFAQJET KLINIKE  

Tinea d.m.th. qerosje apo “formë unazore”. Dermatologët e përdorin këtë term për të përcaktuar një numër të ndryshëm lëzionesh në lëkurë ose skalp.

Tinea corporis – lezione të vogla që shfaqen kudo në trup (figurat 6, 7 dhe 8).

Tinea pedis - "këmba e atletit". Infeksion i gishtit të këmbës dhe tabanit të këmbëve. 

Tinea unguium (onychomycosis) - thonjtë. Prehen dhe përdoren për kulturë (figura 1).

Tinea capitis – koka. Më së shpeshti haset te fëmijët. (figurat 3 dhe 4).

Tinea cruris - Infeksion i ijeve, perineumit ose zonës perianale.

Tinea barbae – infeksion i zonave të rruara të fytyrës dhe të qafës (figura 5).

Tinea versicolor – karakterizohet me çngjyrim njollor të lëkurës që mund të përcillet me kruarje. Nga ky lezion mund të preken afër 25% e popullatës së përgjithshme. Diagnoza zakonisht vehet me ekzaminimin direkt mikroskopik të gërryerjeve të lëkurës të cilat trajtohen paraprakisht me KOH. Në to vërehen micelie tipike dhe spore të përshkruara sikur “shpageta dhe qofte”. Shkaktohen nga Malassezia furfur (figura 2).
 

EKOLOGJIA

Dermatofitet që shkaktojnë infeksione humane mund të kenë burime të ndryshme natyrore dhe rrugë të ndryshme të përhapjes:

antropofile – zakonisht shkaktojnë infeksione vetëm në njerëz; përhapen nga njeriu në njeri përmes kontaktit të ngushtë ose përmes objekteve të kontaminuara.

zoofile – hasen kryesisht tek kafshët; përhapja në njerëz ndodh zakonisht përmes kontaktit të ngushtë me kafshë (macet, qentë, lopët) ose me prodhime të kontaminuara të tyre.

gjeofile – zakonisht ndodhen në tokë dhe barten në njerëz me ekspozim të drejtpërdrejtë. Njohja e llojeve të dermatofiteve dhe burimit të infeksionit kanë rëndësi në mjekimin e pacientit dhe në kontrollin e burimit të infeksionit.

Invazioni nga mikroorganizmat zoofilë dhe gjeofilë mund të shkaktojë sëmundje inflamatore në njerëz.

Figura 6.
Lezionet e Tinea corporis në krahun e pacientit të shkaktuara nga fungu Trichophyton rubrum. Përfaqësuesit dermatofitë të gjinisë Trichophyton qëndrojnë në tokë, tek njerëzit dhe tek kafshët dhe prijnë në disa infeksione të flokëve, lëkurës dhe thonjve. CDC

Figura 8.
Një pacient nga Guinea me qerosje në lëkurën e shpatullës së djathtë të shkaktuar nga Trichophyton rubrum. Zakonisht haset si parazit lëkure, ose dermatofit te njerëzit dhe kafshët. Gjinia  Trichophyton karakterizohet me spore pa ngjyrë që mund të japin qerosje në trup. Kjo gjendje quhet Tinea corporis. CDC/Lucille K. Georg
 

ETIOLOGJIA

Ekzistojnë tri gjini të dermatofiteve:

1. Trichophyton  - me 19 lloje (figura 9).

Këto prekin lëkurën, qimet dhe thonjtë. Rrallëherë mund të japin infeksione të shtresës nënlëkurore (te pacientët me imunitet të kompromituar). Për të dhënë koloni të dukshme në terrenet ushqyese iu nevojiten 2-3 javë. Konidiet janë të mëdha (makrokonidiet), të lëmueshme, me mur të hollë, të septuara (0-10 septe) dhe me formë të  lapsit; kolonitë përbëjnë micelium aeral që rritet me ngjyra të ndryshme. Në identifikimin diagnostik përdoren veçoritë morfologjike dhe testet specifike biokimike (figura 10). Trichophytrum rubrum është shkaktari më i shpeshtë i tineas në Karolinën Jugore. 
 

Figura 12. Microsporum canis nga gërryerjet e lëkurës te një pacient me dermatomikozë të qafës që është fituar nga macja e infektuar. Fungu është identifikuar si dermatofit në bazë të ngjyrosjes kalcifluore të gërryerjeve të lëkurës të vërejtura me një zmadhim prej 500X. Kjo ngjyrë lidhet me kitinën e fungut dhe mandej shndrit nën ndriçim floreshent. 
© Gloria J. Delisle, Leëis Tomalty, Queens University
Ontario and The MicrobeLibrary

  Figura 13. Qerosja e shkaktuar nga Microsporum gypseum, pllaka e kulturës në Saboro dekstrozë agar  © Bristol Biomedical Image Archive. Me leje

2. Microsporum – posedon 13 lloje. Shkaktojnë infeksione të qimeve, e më rrallë të thonjve. Prevalenca e infeksionit me këtë fung ka rënë dukshëm kohëve të fundit. Identifikimi i këtij  mikroorganizmi bëhet lehtë në lëkurën e kokës, sepse qimet e infektuara lëshojnë një ngjyrë të gjelbërt të çelur gjatë ndriçimit me llampën ultraviolete të Vudit. Miceliet prej pambuku prodhojnë makrokonidie (figura 11) që kanë mur të trashë, formë boshtore, shumëqelizore dhe kanë pamjen e iriqit (gjembore). Një ndër nënllojet më të shpeshta të kësaj gjinie që prek njerëzit është Microsporum canis.

3. Epidermophyton floccosum.  Infekton lëkurën dhe thonjtë, e më rrallë qimet. Jep kulturë me ngjyrë të verdhë, me konzistencë pambuku që identifikohet përmes hifeve të trasha, të bifurkuara me makrokonidie të shumta që janë të lëmueshme dhe kanë formë shkopthi.

TERAPIA 

Infeksionet lëkurore mund të trajtohen me medikamente të ndryshme. Suksesi terapeutik nganjëherë mund të jetë evident e nganjëherë jep pak rezultate. Në grupin e medikamenteve kryesore që përdoren për trajtim janë:

Tolfnatati (Tinaktina) që mund të merret pa recetë të mjekut – ka veprim lokal 

Clotrimazole - lokal

Miconazole - lokal.

Ketoconazole duket se është më efikasi për trajtimin e Tinea versicolor dhe dermatofiteve të tjera.  

Itraconazole - oral

Terbinifina (Lamisil) - oral, lokal. 

Për infeksionet e lëkurës dhe të thonjve: 

Morfolinet - oral

Për infeksionet që prekin skalpin dhe sidomos thonjtë, më së shpeshti përdoret griseofulvina. Ky antimikotik përfshihet në shtresat e reja të keratinës për të krijuar pengesë për invadimin e mëtejmë të fungjeve. Ky proces është shumë i ngadalshëm dhe kërkon ordinim të medikamenteve me rrugë orale për një kohë të gjatë- prej 6 deri 9 muaj (te infeksionet e thonjëve në duar) dhe 12-18 muaj (për infeksionet e thonjve të këmbës).

Itrakonazoli dhe trebinafina janë medikamente të përzgjedhuar tek onihomikozat.
 

REAKSIONET IDENTIFIKUESE

Pacientët e infektuar më dermatofite mund të kenë lezione (p.sh. në duar) me ç’rast nganjëherë fungjet nuk mund të izolohen e as të dëshmohet prania e tyre. Mendohet se këto lezione, që shpesh hasen në dorën dominante, janë të karakterit dytësor si pasojë e ndjeshëmërisë imunologjike ndaj një infeksioni parësor (shpesh të pavërejtur) që lokalizohet diku tjetër (p.sh. në këmbë). Këto lezione dytësore nuk përgjigjen në terapinë lokale, por tërhiqen nëse trajtohet me sukses lezioni parësor.

Kthehu në seksionin e Mikologjisë të Mikrobiologjia dhe Imunologjia On-line

faqja së fundi e ndërruar në  Sunday, February 15, 2015
faqja mbahet nga  Richard Hunt