x x

INFECTIOUS DISEASE

BAKTERIOLOGJIA IMUNOLOGJIA MIKOLOGJIA PARAZITOLOGJIA VIROLOGJIA

ANGLISHT


VIROLOGJI – KAPITULLI XII

NDĖRVEPRIMET VIRUS-STREHUES


Dr Gene Mayer
Professor Emeritus
University of South Carolina


Pėrktheu:
Blerim Berisha
Kryetar i OJQ “Qendra pėr Avansimin e Studimeve”, Ekspert i librarisė elektronike biomjekėsore nė Qendrėn e Telemjekėsisė sė Kosovės

 

En Espańol
 

Tregoni mendimin Tuaj
PRAPAVEPRIMI

  


 

OBJEKTIVAT MĖSIMOR

Tė pėrshkruaj mekanizmat e mbrojtjes specifike dhe jospecifike tė strehuesit tė pėrfshira nė rezistencė ndaj infeksioneve me virus dhe shėrimin ndaj tyre

Tė diskutojė rolin e interferoneve nė infeksionet virale

Tė rishikojė mekanizmat pėrmes tė cilėve interferoni e shfaq aktivitetin e tij antiviral

Tė diskutojė kontributin relativ tė mekanizmave tė ndryshėm mbrojtės tė strehuesit nė infeksionet virale

Qėndrueshmėria dhe shėrimi nga infeksionet virale varen nga ndėrveprimi qė ndodh ndėrmjet virusit dhe strehuesit. Mbrojtja, e cila krijohet nga strehuesi, mund tė veproj drejtpėrdrejt nė virus ose tėrthorazi nė riprodhimin e virusit duke dėmtuar ose mbytur qelizėn e infektuar. Mbrojtja jospecifike e strehuesit funksionon nė fazėn e kontaktit tė hershėm me virusin, pėr tė parandaluar ose kufizuar infeksionin. Kurse, mbrojtja specifike vepron pas infeksionit nė imunitetin rikuperues ndaj sfidave pasuese. Mekanizmat mbrojtės tė strehuesit, tė pėrfshirė nė njė infeksion tė caktuar viral do tė varen nga virusi, doza dhe porta e hyrjes sė tij. Nė vijim janė dhėnė disa parime tė pėrgjithshme tė ndėrveprimit virus-strehues.

MBROJTJA NDAJ INFEKSIONIT

Mbrojtja e lindur

Strehuesi i ka disa mekanizma mbrojtės ndaj infeksionit, tė cilėt janė tė bashkėlindur pėr organizmin. Kėto paraqesin vijėn e parė tė mbrojtjes dhe funksionojnė duke e parandaluar ose kufizuar infeksionin.

Lėkura

Lėkura vepron si barrierė e pamposhtur ndaj shumė viruseve dhe vetėm pasi kjo barrierė tė tejkalohet, virusi do tė mund tė infektojė strehuesin.


Mungesa e receptorėve tė membranės


Virusėt hyjnė nė qelizat e strehuesit duke u lidhur sė pari me receptorėt specifikė nė qeliza (Tabela 1; adaptuar nga: Roitt, Immunology, 5th ed).

 

FJALĖT KYĒE

Mbrojtja e lindur
Mbrojtja e nxitur
Interferoni
 2'5' Oligo A sintetaza
Protein-kinaza e aktivizuar nga IFN
Aktiviteti i brendshėm antiviral
Aktiviteti i jashtėm antiviral
ADCC
Imunoadherenca
Qelizat VN
LTC-tė

 
 

Tabela 1

Virusi

Receptori

Tipi i qelizės sė infektuar

HIV

CD4

Limfocitet TH

Virusi Epshtajn-Barr

CR2 (receptori i komplementit tip 2)

Limfocitet B

Virusi i gripit A

Glycophorin A

Shumė tipe qelizore

Rinoviruset

ICAM-1

Shumė tipe qelizore

Rangu i strehuesit tė virusit do tė varet nga prania e kėtyre receptorėve. Pra, nėse strehuesit i mungon receptori pėr virusin ose nėse qelizės strehuese i mungojnė disa komponenta tė nevojshme pėr riprodhimin e virusit, atėherė strehuesi do tė jetė rezistent ndaj atij virusi. P.sh. minjėve iu mungon receptori pėr virusin e polios dhe si rrjedhim ata janė rezistent ndaj poliomielitit. Ngjashėm, njerėzit kanė rezistencė tė lindur ndaj shumė viruseve tė bimėve dhe kafshėve.

Mukusi
Mukusi, qė e mbulon indin epitelial, vepron si barrierė pėr tė parandaluar infektimin e qelizės sė strehuesit. Nė disa raste, mukusi vepron thjesht si njė barrierė, kurse nė raste tė tjera mukusi mund tė parandalojė infeksionin duke konkurruar me receptorėt e viruseve nė qeliza. P.sh. familjet e orthomyxo dhe paramyxoviruseve infektojnė qelizat e strehuesit duke u lidhur me receptorėt e acidit sialik. Prandaj, glikoproteinat nė mukus, tė cilat pėrmbajnė acidin sialik, mund tė konkurrojnė me qelizat e receptorėve dhe tė dobėsojnė ose parandalojnė lidhjen e virusit me qelizėn.


Epiteli me cilie
Epiteli ciliar mund t’i ndihmojė strehuesit nė dobėsimin e infektivitetit tė disa viruseve. Ky sistem ėshtė treguar i rėndėsishėm nė infeksionet respiratore, meqenėse kur aktiviteti i kėtij sistemi frenohet nga barnat ose infeksionet, kemi njė rritje tė shkallės sė infektivitetit nga njė inokulum i caktuar i virusit.


pH e ulėt

Vlera e ulėt e pH nė sekrecionet gastrike e inaktivizon shumicėn e viruseve. Megjithatė, enterovirusėt janė rezistent ndaj sekrecioneve gastrike, prandaj mund tė mbijetojnė dhe tė shumėzohen nė zorrė.


Komponentat humorale dhe qelizore

Shih mė poshtė.

 

 

Barrierat e nxitura
Ndryshimet tė cilat ndodhin tek strehuesi si pėrgjigje ndaj infeksioneve, po ashtu, mund tė ndihmojnė nė dobėsimin e infektivitetit tė virusit.

Ethet
Ethet mund tė ndihmojnė nė frenimin e riprodhimit tė virusit duke fuqizuar mbrojtjet e tjera imunitare dhe duke zvogėluar riprodhimin e virusit. Riprodhimi i disa viruseve zvogėlohet nė temperaturat mbi 37°C.

pH e ulėt
pH e infiltrateve inflamatore ėshtė gjithashtu e ulėt dhe mund tė ndihmojė nė kufizimin e pėrhapjes sė infeksioneve virale duke i inaktivizuar virusėt.

Komponentat humorale dhe qelizore
Shih mė poshtė.


 

KOMPONENTAT HUMORALE TĖ PĖRFSHIRA NĖ REZISTENCĖN NDAJ INFEKSIONEVE VIRALE

Jospecifike
Nė rezistencėn ndaj infeksioneve virale funksionon njė numėr i komponentave humorale tė sistemit imunitar jospecifik. Disa nga kėto komponenta janė tė pranishme nė mėnyrė konstitutive, pėrderisa disa tė tjera nxiten nga prania e infeksionit.

Interferoni (IFN)

IFN ėshtė zbuluar para mė shumė se 40 viteve nga Issacs dhe Lindemann, tė cilėt kanė treguar se fraksionet supernatante nga qelizat e infektuara me virus pėrmbanin njė proteinė, e cila mund tė jep rezistencė ndaj infeksionit pėr qelizat e tjera. Kjo substancė nuk vepronte drejtpėrdrejt nė virus, por vepronte nė qeliza duke i bėrė ato rezistente ndaj infeksionit (figura 1).

 

v-h1.jpg (83913 bytes)  Figura 1 Zbulimi i interferonit

v-h2.jpg (43722 bytes)  Figura 2. Pėrgjigja tipike ndaj infeksionit akut viral

IFN ėshtė njėra nga vijat e para tė mbrojtjes kundėr viruseve sepse ėshtė e nxitur herėt pas infeksionit me virus- para se tė paraqiten mekanizmat tjerė mbrojtės (p.sh. antitrupat, qelizat Tc etj.) (figura 2). Koha, pas sė cilės fillon tė krijohet IFN, varet nga doza e virusit.

a) Tipet dhe karakteristikat e interferoneve

Tabela 2; Adaptuar nga: Murray, Medical Microbiology, 5th ed. tabela 14-3)

 

Tabela 2

Tipet dhe karakteristikat e interferoneve

 

Interferoni

Karakteristika
 

Alfa

Beta

Gama

Emėrtimi i mėparshėm

IFN Leukocitar

Tipi I

IFN Fibrobllastik

Tipi I

IFN Imunitar

Tipi II

Gjenet
 

>20

1

1

Stabiliteti i pH2
 

Stabil

Stabil

Labil

Nxitėsit
 

(ARN>ADN)

dvARN Virusėt
 

(ARN>ADN)

dvARN Virusėt
 

Antigjenet, Mitogjenet

Burimi kryesor

Leukocitet, Epiteli

Fibroblastet

Limfocitet

Ekzistojnė tri tipe tė interferonit, IFN-alfa (i njohur edhe si interferoni leukocitar), IFN-beta (interferoni fibroblastik) dhe IFN-gama (interferoni imunitar). IFN-alfa dhe IFN-beta quhen edhe si Tip I, kurse IFN-gama si Tip II. Ekzistojnė rreth 20 nėntipe tė IFN-alfa por vetėm njė IFN-beta dhe IFN-gama.

Interferonet kanė karakteristika tė ndryshme tė cilat shfrytėzohen pėr t’i dalluar ato (p.sh. stabiliteti dhe aktiviteti i pH nė prani tė SDS) por aktualisht identifikohen duke pėrdorur antitrupa specifik ndaj interferoneve.

b) Nxitėsit e interferoneve – Qelizat normale nuk pėrmbajnė IFN tė paraformuar si dhe nuk sekretojnė nė mėnyrė konstitutive. Kjo vjen nga fakti se gjenet e interferonit nuk transkriptohen nė qelizat normale. Transkripcioni i gjeneve tė IFN ndodh vetėm pas ekspozimit tė qelizave ndaj nxitėsit tė duhur. Nxitėsit e IFN-alfa dhe IFN-beta pėrfshijnė infeksionet me virus, ARN dy vargor (p.sh. poli inosinik: acidi policitidilik; [poli I:C]), LPS dhe komponentet nga disa baktere. Nga viruset, ARN virusėt janė nxitėsit mė tė mirė, pėrderisa ADN virusėt janė nxitės tė dobėt, me pėrjashtim tė poxvirusėve. Nxitėsit e IFN-gama pėrfshijnė mitogjenet dhe antigjenet (d.m.th. ato qė i aktivizojnė limfocitet).

 

v-h3.jpg (148328 bytes)  Figura 3
Mėnyra e veprimit tė interferonit

c) Ndodhitė qelizore nė nxitjen e interferoneve

IFN gjenet nuk shprehen nė qelizat normale sepse qelizat prodhojnė njė proteinė labile represore, e cila lidhet me regjionin e promotorit mėsipėr gjenit dhe e inhibon transkripcionin. Si shtesė, transkripcioni i gjeneve ka nevojė pėr proteinėn aktivizuese pėr t’u lidhur me regjionin e promotorit dhe pėr tė kyēur transkripcionin. Nxitėsit e IFN veprojnė ose duke parandaluar sintezėn e proteinės represore ose duke e rritur nivelin e proteinave aktivizuese dhe nė kėtė mėnyrė duke i kyēur IFN gjenet. Pasi tė largohet nxitėsi, IFN gjeni pėrsėri ēkyēet nga proteina represore dhe/ose nga mungesa e proteinės aktivizuese. Pasi tė aktivizohet gjeni, ai transkriptohet, ARNi pėrkthehet dhe proteina sekretohet nga qeliza. IFN do tė lidhet pėr IFN receptorėt nė qelizat fqinje dhe nxisin gjendjen antivirale nė qelizėn tjetėr (figura 3).

 

v-h4.jpg (122784 bytes)  Figura 4
 
Baza molekulare e gjendjes antivirale

d) Ndodhitė qelizore nė veprimin e interferoneve – Lidhja e IFN me receptorin e tij rezulton me transkripcionin e njė grupi tė gjeneve, tė cilėt kodojnė proteinat antivirale tė pėrfshira nė parandalimin e riprodhimit tė viruseve nė atė qelizė. Si rrjedhim, qeliza do tė mbrohet nga infeksioni me virus derisa proteinat antivirale tė degradohen (ky proces zgjat disa ditė). Gjendja antivirale nė qelizat e trajtuara me IFN rezulton nga sinteza e dy enzimeve, tė cilat bėjnė inhibimin e sintezės sė proteinave. Njėra proteinė nė mėnyrė indirekte ndikon nė sintezėn e proteinave duke e zbėrthyer ARNi viral, kurse tjetra nė mėnyrė direkte ndikon nė sintezėn e proteinave duke inhibuar zgjatjen (figura 4). Njė proteinė e quajtur 2'5'Oligo A sintetaza, ėshtė enzimė e cila e konverton ATP-nė nė polimer unik (2'5' Oligo A) qė pėrmban lidhje 2'- 5'fosfodiesterike. ARN dy vargor ėshtė i nevojshėm pėr veprimin e kėtij enzimi. 2'5'Oligo A pastaj aktivizon ARNazen L e cila e zbėrthen ARNi virale. Proteina e dytė ėshtė proteinė-kinazė, e cila nė prani tė ARN dyvargore, autofosforilohet dhe nė kėtė mėnyrė aktivizohet. Proteinė-kinaza e aktivizuar pastaj fosforilon faktorin zgjatės eIF-2 dhe e inaktivizon atė. Nga veprimi i kėtyre dy enzimeve tė nxitura nga IFN sinteza e proteinave inhibohet. Megjithėse qeliza e infektuar mund tė shkatėrrohet si pasojė e inhibimit tė sintezės sė proteinave tė strehuesit, progredimi i infeksionit ndalet. Qelizat e painfektuara nuk vriten nga veprimi i IFN pasi pėr aktivizimin e dy enzimave nevojitet ARN dyvargore, e cila nuk prodhohet. Disa viruse kanė mėnyra pėr tė inhibuar efektin antiviral tė IFN. P.sh. adenovirusėt prodhojnė ARN, i cili parandalon aktivizimin e proteinėkinazės nga ARN dyvargore dhe nė kėtė mėnyrė e zvogėlojnė efektin antiviral tė IFN.
 

v-h5.jpg (195718 bytes)  Figura 5
Efektet e interferonit alfa, beta dhe gama

e) Veprimet tjera biologjike tė interferoneve - IFN jo vetėm qė nxit prodhimin e proteinave antivirale, por gjithashtu ka edhe efekte tė tjera tek qelizat, disa nga tė cilat nė mėnyrė indirekte kontribuojnė nė aftėsinė e strehuesit qė tė rezistojė ose rikuperohet nga infeksionet virale (figura 5). IFN mund tė ndihmojė modulimin e pėrgjigjeve imunologjike pėrmes efektit tė tij nė MHC molekulat e klasės I dhe II. IFN-alfa, IFN-beta dhe IFN-gama e rrisin ekspresionin e molekulave tė klasės I nė tė gjitha qelizat, duke ndihmuar nė njohjen nga limfocitet Tc, tė cilat mund tė shkatėrrojnė qelizat e infektuara me viruse. IFN-gama, gjithashtu mund tė rrisė ekspresionin e molekulave MHC tė Klasės II, tė cilat pėrmbajnė antigjenin. Kjo rezulton me prezantimin mė tė mirė tė antigjeneve virale ndaj limfociteve T ndihmėse CD4+ . Gjithashtu, IFN-gama mund tė aktivizojė qelizat NV, tė cilat mund tė vrasin qelizat e infektuara me virus. IFN-tė gjithashtu e aktivizojnė edhe veprimin e brendshėm dhe tė jashtėm antiviral tė makrofagjeve pėr tė shkatėrruar qelizat e tjera tė infektuara me virus. IFN-tė gjithashtu kanė edhe veprim antiproliferativ, prandaj pėrdoren nė trajtimin e disa sėmundjeve malinje.
 

 

f) Pėrdorimet klinike tė interferoneve – IFN janė pėrdorur nė trajtimin e disa sėmundjeve virale dhe sėmundjeve tė tjera (Tabela 3; Adaptuar nga: Mims, Medical Microbiology, Fig. 37.5)

Tabela 3

Pėrdorimi klinik i interferoneve

Interferoni

Pėrdorimi terapeutik

IFN-alfa, IFN-beta

Hepatiti B (kronik)

Hepatiti C

Herpes zosteri

Papilloma virusi

Rinovirusi (vetėm profilaktik)

Lythat

IFN-gama

Lepra lepromatoze

Leishmaniaza

Toksoplazmoza

Sėmundjet kronike granulomatoze (SKG)

 

 

Pėrveē kėsaj, pėr shkak tė efektit tė tyre antiproliferativ, IFN-tė pėrdoren edhe nė trajtimin e shumė sėmundjeve malinje (Tabela 4; Adaptuar nga: Zinsser, Microbiology, 20th Ed, Tabela 58.3).

 

Tabela 4

Pėrdorimi i interferoneve nė trajtimin e kancerit

Tumori

Pėrqindja e kompletimit ose remisioni i pjesėrishėm

Hairy cell leukemia

90

Leukemia mielocitare kronike

90

Limfoma e limfociteve T

53

Sarkoma e Kaposit

42

Neoplazmat pankreatike endokrine

30

Limfomat non-Hoxhkin

25 - 35

 

 

Megjithatė, efektet anėsore tė terapisė me IFN e kufizojnė pėrdorimin e tyre rutinor nė praktikėn klinike (Tabela 5; Adaptuar nga: Mims, Medical Microbiology, Fig. 37.6).

Tabela 5

Efektėt mė tė shpeshta anėsore tė interferoneve

Interferonet

Ethet

Kėputje

Plogėshti
Dhembja e muskujve (mialgjia)

Toksiciteti ndaj:

veshkave
mėlēisė
palcės sė eshtrave
zemrės

 

 

Komplementi
Shumica e virusėve nuk e fiksojnė komplementin pėrmes rrugės alternative. Megjithatė, ndėrveprimi i antitrupit komplement-fiksues me qelizėn e infektuar me virus tek viruset me mbėshtjellės mund tė rezultojė nė lizėn e qelizės ose tė virusit. Prandaj, nė ndėrveprim me sistemin imunologik specifik, komplementi, gjithashtu luan njė rol me rėndėsi nė rezistencėn ndaj infeksioneve virale.


Citokinet
Pėrveē IFN, edhe citokinet mund tė luajn njė rol me rėndėsi nė rezistencėn ndaj infeksioneve virale. Faktori i nekrozės tumorale alfa (FNT- α), interleukina-1 (IL-1) dhe IL-6 janė treguar tė kenė veprime antivirale in vitro. Kėto citokine prodhohen nga makrofagėt e aktivizuar, por kontributi i tyre ndaj rezistencės in vivo nuk ėshtė sqaruar plotėsisht.
 

 

 

Specifik
Antitrupi i prodhuar nga sistemi imunologjik specifik ėshtė i pėrfshirė kryesisht nė rikuperimin nga infeksionet virale dhe nė rezistencėn ndaj sfidave pasuese me virusin. Antitrupat IgG, IgM dhe IgA mund tė luajnė rol nė imunitetin ndaj infeksioneve virale, por kontributi relativ ndaj klasave tė ndryshme varet nga virusi dhe porta e hyrjes. Pėr shembull, IgA do tė jetė mė e rėndėsishme tek virusėt tė cilėt infektojnė mukozėn; pėrderisa antitrupat IgG do tė jenė mė tė rėndėsishėm nė infeksionet, nė tė cilat viremia ėshtė veēoria mė e theksuar. Antitrupat mund tė kenė efekte edhe tė dobishme edhe tė dėmshme pėr strehuesin.

Efektet e dobishme (Tabela 6: Adaptuar nga: Roitt, Immunology 5th Ed., Fig 16.5)
Antitrupi mund tė neutralizojė nė mėnyrė direkte infektivitetin e virusit duke e penguar lidhjen e virusit me receptorėt nė qelizat e strehuesit ose hyrjen e virusit nė qelizė. Antitrupat, gjithashtu mund tė pengojnė heqjen e mbėshtjellėsit duke ndėrhyrė me ndėrveprimin e proteinave virale tė pėrfshira nė heqjen e mbėshtjellėsit. Antitrupat fiksues tė komplementit mund tė asistojnė nė lizėn e qelizės sė infektuar me virus ose tė viruseve me mbėshtjellės. Antitrupat, gjithashtu mund tė veprojnė edhe si opsonine dhe tė fuqizojnė fagocitozėn e viruseve ose duke lehtėsuar kapjen e tyre pėrmes receptorėve Fc ose C3b ose duke aglutinuar virusėt pėr t’i bėrė ato me lehtė tė fagocitueshėm. Qeliza e infektuar me virus, e cila ėshtė e mbėshtjellur me antitrupa mund tė vritet nga qelizat K, me ē’rast parandalohet pėrhapja e infeksionit.

 

Tabela 6 

Efektet antivirale tė antitrupave

Caku

Agjenti

Mekanizmi

 

 

Virusi i lirė

Antitrupi i vetėm

Bllokon lidhjen me qelizė

Bllokon hyrjen nė qelizė

Bllokon heqjen e mbėshtjellėsit tė virusit

Antitrupi + Komplementi

Dėmtimi i mbėshtjellėsit tė virusit

Opsonizimi i virusit

Qeliza e infektuar me virus

Antitrupi + Komplementi

Liza e qelizės sė infektuar

Opsonizimi i qelizės sė infektuar

Antitrupi i lidhur pėr qelizėn e infektuar

ADCC nga K qelizat, NV qelizat dhe/ose makrofagėt

 

Efektet e dėmshme

a) Dėmtimi imunopatologjik – Fiksimi i komplementit nga imunokomplekset mund tė rezultojė me lirimin e amineve vazoaktive, rekrutimin e qelizave antiinflamatore dhe dėmtimin pasues tė indit tė strehuesit. Disa viruse, siē ėshtė virusi i koriomeningjitit limfocitar prodhojnė sasi tė mėdha tė imunokomplekseve nė qarkullim, tė cilat depozitohen nė shtratin vaskular dhe nė veshka, ku e fiksojnė komplementin dhe rezultojnė me dėmtimin e indit. Shembuj tė tjerė tė viruseve tė cilėt shkaktojnė efekte tė tilla janė: morbili, virusi sincicial respirator, virusi i etheve tropikale dhe virusi i hepatitit B.

b) Imunoad’herenca – Opsonizimi i viruseve me antitrupin mund tė rrisė kapjen nga qelizat fagocitare. Nėse virusi ėshtė nė gjendje tė mbijetojė nė fagocit, kjo mundėson pėrhapjen e infeksionit viral. Ethet tropikale dhe HIV janė shembuj tė viruseve tė cilėt mund tė mbijetojnė nė makrofag.

 

Serologjia

Pasqyra klinike dhe serologjia luajnė njė rol tė mė tė madh nė diagnostikimin e sėmundjeve virale, pasi qė metodat e tjera (izolimi dhe identifikimi i viruseve) zakonisht nuk bėhet nė mėnyrė rutinore nė laboratoret klinike. Tipet kryesore tė antitrupave tė cilėt kėrkohen nė diagnostikė janė antitrupat neutralizues, hemaglutinues, inhibues dhe fiksues tė komplementit. Antitrupat fiksues tė komplementit e pėrcjellin kinetikėn e IgM dhe janė mė tė dobishėm pėr tė dėshmuar infeksionin e tanishėm ose tė sapokaluar. Pėr dallim, antitrupat neutralizues dhe hemaglutinues e pėrcjellin kinetikėn e IgG, perzistojnė pėr kohė mė tė gjatė dhe pėrdoren pėr tė vlerėsuar imunitetin. Krijimi i antitrupave ndaj komponentave tė ndryshme tė virusit shfrytėzohet nė etapizimin e sėmundjes. P.sh., kjo pėrdoret tek infeksioni me Hepatit B dhe HIV.
 

 

 

KOMPONENTAT QELIZORE

Pėrveē barrierave dhe komponentave humorale tė pėrfshira nė rezistencė dhe rikuperim nga infeksionet virale, ekzistojnė edhe disa qeliza tė ndryshme tė cilat luajnė rol nė mbrojtjen tonė kundėr viruseve.

Jospecifike

Makrofagėt

Makrofagėt, pėrmes mundėsisė sė ndodhjes nė pjesė tė ndryshme tė trupit, janė ndėr qelizat e para qė takohen me viruset. Dėshmitė eksperimentale sugjerojnė se kėto qeliza luajnė njė rol tė rėndėsishėm nė rezistencėn ndaj infeksioneve virale. P.sh. miu i porsalindur ėshtė i ndjeshėm ndaj infeksioneve me virusin e herpesit tip 1, pėr shkak tė defektit nė aftėsinė e makrofagut pėr tė penguar riprodhimin e virusit. Mirėpo, makrofagėt nga mijtė e rritur janė nė gjendje qė tė pengojnė riprodhimin e virusit dhe kėta minj janė rezistent ndaj infeksionit me kėtė virus. Gjithashtu, kafshėt tek tė cilėt makrofagėt janė nė numėr mė tė vogėl janė mė tė ndjeshėm ndaj infeksionit nga njė mori e viruseve. Makrofagėt kontribuojnė nė mbrojtjen antivirale nė disa mėnyra:

a) Aktiviteti i brendshėm antiviral – Makrofagėt mund tė infektohen me virus por shumė virus nuk janė nė gjendje qė tė replikohen nė makrofag. Makrofagėt e aktivizuar (p.sh. pėrmes IFN-γ) janė edhe mė shumė nė gjendje qė t’i rezistojnė replikimin viral. Kėshtu qė, makrofagėt ndihmojnė nė kufizimin e infeksionit viral pėrmes vetisė sė tyre tė brendshme qė tė pengojnė riprodhimin e viruseve. Megjithatė, disa virus janė nė gjendje qė tė riprodhohen ose sė paku qė tė mbijetojnė nė makrofagė dhe kėshtu mund tė shpėrndahen pėrmes makrofagut (shih mė sipėr).

b) Aktiviteti i brendshėm antiviral – Makrofagėt janė gjithashtu nė gjendje qė tė njohin qelizat e infektuara me virus dhe t’i shkatėrrojnė ato. Makrofagėt gjithashtu kontribuojnė nė mbrojtjen antivirale pėrmes vetisė sė aktivitetit citotoksik tė tyre.

c) ADCC – Qelizat e infektuara me virus, tė cilat janė tė mbėshtjella me antitrupa IgG mund tė shkatėrrohen nga makrofagėt pėrmes ADCC.

d) Prodhimi i IFN – Makrofagėt janė burim i IFN.
 

Qelizat VN

Dėshmitė eksperimentale gjithashtu sugjerojnė se qelizat vrasėse natyrore(VN) luajnė rol nė rezistencėn ndaj infeksioneve virale. Minjėt tek tė cilėt ėshtė zvogėluar numri i qelizave VN janė mė tė ndjeshėm ndaj infeksioneve me disa virus. Gjithashtu, pacientėt me aktivitet tė zvogėluar tė qelizave VN janė mė tė ndjeshėm ndaj rishfaqjes sė infeksionit me virusin Herpes simpleks tip 1. Qelizat VN veprojnė pėrmes njohjes dhe vrasjes sė qelizave tė infektuara me virus. Njohja e qelizave tė infektuara me virus nuk ėshtė e kufizuar nga MHC ose antigjenet specifike. Prandaj, qelizat VN do tė vrasin qelizat e infektuara nga shumė virus tė ndryshėm. Qelizat VN mund tė ndėrmjetėsojnė ADCC dhe mund tė vrasin qelizat e infektuara me virus pėrmes kėtij mekanizmi. Veprimet e qelizave VN mund tė fuqizohen pėrmes IFN-γ dhe Il-2 (shih mė sipėr).
 

 

Specifike

Limfocitet T – limfocitet T luajnė rol tė rėndėsishėm nė rikuperimin nga infeksionet virale. Qelizat T citotoksike (LTC-tė) tė prodhuara si pėrgjigje ndaj antigjenit viral nė qelizėn e infektuar mund tė vrasin qelizėn e infektuar dhe nė kėtė mėnyrė e pengojnė pėrhapjen e infeksionit. Limfocitet ndihmėse T janė tė pėrfshira nė formimin e LTC-ve dhe nė asistimin e limfociteve B pėr tė prodhuar antitrupa. Pėrveē kėsaj, limfokinet e sekretuara nga limfocitet T mund tė rekrutojnė dhe aktivizojnė makrofagėt dhe qelizat VN, nė kėtė mėnyrė duke e mobilizuar njė sulm tė pėrbashkėt ndaj virusit.
 

 

 

PĖRMBLEDHJA E MBROJTJEVE

Tabela 7 (Adaptuar nga: Baron, Medical Microbiology, 2nd Ed., Tabela 69-2) pėrmbledh mbrojtjet e strehuesit kundėr infeksoneve virale dhe tregon caqet pėr tė gjitha kėto mbrojtje.
 

Tabela 7 

Funksionet efektore tė strehuesit nė infeksionet virale
 

Mbrojtja e strehuesit

Efektori

Caku i efektorit

Pėrgjigjet e hershme jospecifike

Ethet

Fagocitoza

Inflamacioni

Aktiviteti i qelizave VN

Interferoni

Riprodhimi i virusit

Virusi

Replikimi i virusit

Qeliza e infektuar me virus

Riprodhimi i virusit, imunomodulimi

Pėrgjigjet imune tė ndėrmjetėsuara nga qelizat

Linfocitet T citotoksike

Makrofagėt e aktivizuar

Limfokinet

ADCC

Qeliza e infektuar me virus

Virusi, qeliza e infektuar me virus

Qeliza e infektuar me virus, imunomodulimi

Qeliza e infektuar me virus

Pėrgjigjet imune humorale

Antitrupi

Antitrupi + komplementi

Virusi, qeliza e infektuar me virus

Virusi, qeliza e infektuar me virus

 

KONTRIBUTET RELATIVE TĖ MEKANIZMAVE MBROJTĖS TĖ STREHUESIT

Kontributet relative tė mekanizmave tė ndryshėm mbrojtės tė strehuesit do tė varen nga natyra e virusit dhe porta e hyrjes. Antitrupat do tė jenė mė tė rėndėsishėm nė infeksionet nė tė cilat viremia ėshtė karakteristika mė e theksuar. Megjithatė, antitrupat mund tė mos jenė tė dobishėm nė infeksionet me herpes ose paramyxovirus, nė tė cilat virusi mund tė kalojė nga qeliza nė qelizė pėrmes fuzionit tė qelizave. Nė kėtė rast, imuniteti i ndėrmjetėsuar nga qelizat ėshtė mė i rėndėsishėm. Nėse virusi i infekton qelizat vetėm nė sipėrfaqen e mukozave, atėherė rėndėsi kanė antitrupat IgA.

Tė kuptuarit e mekanizmave mbrojtės tė strehuesit ėshtė i rėndėsishėm nė zhvillimin e vaksinave dhe pėr administrimin e duhur tė vaksinave. Nėse antitrupat IgA janė tė rėndėsishėm pėr mbrojtje kundėr virusit tė caktuar, atėherė vaksina duhet tė jetė nė gjendje tė stimulojė prodhimin e antitrupave IgA nė sipėrfaqen e duhur mukozave. Nė mėnyrė alternative, nėse LTC-tė janė tė rėndėsishme, atėherė vaksina duhet tė jetė nė gjendje qė tė stimulojė prodhimin e LTC. Kjo ėshtė arsyeja pse vaksinat e gjalla janė shpesh tė preferuara kundrejt vaksinave te vdekura, sepse vaksinat e gjalla zakonisht ēojnė nė gjenerimin e LTC-ve pėrderisa vaksinat e vdekura nuk e bėjnė njė gjė tė tillė.
 

 

 

IMUNOPATOLOGJIA E NXITUR NGA VIRUSI

Ndonėse strehuesi ka njė mori tė mbrojtjeve pėr t’i pėrballuar infeksioneve virale, nganjėherė shkaku kryesor i dėmtimit tė indit ėshtė pikėrisht pėrgjigja imunologjike ndaj infeksionit. P.sh. infantėt e infektuar me citomegalovirus kanė imunokomplekse nė qarkullim tė gjakut, tė cilat depozitohen nė veshka dhe nyje duke rezultuar nė artrit dhe glomerulonefrit. Shembull tjetėr ėshtė sindromi i shokut hemorragjik fatal, qė ndėrlidhet me ethet tropikale. Nė kėtė rast fiksimi i komplementit nga ana e imunokomplekseve qarkulluese rezulton me lirimin e produkteve tė kaskadės sė komplementit qė ēon nė rritjen e befasishme tė lėshueshmėrisė sė enėve tė gjakut, shok dhe vdekje.



IMUNOSUPRESIONI

Shumė virusė janė tė aftė qė tė pengojnė pėrgjigjen imune dhe kėshtu tė tejkalojnė ose minimizojnė mbrojtjen e strehuesit. Shembulli mė i mirė ėshtė HIV, i cili infekton qelizat CD4+ dhe nė kėtė mėnyrė shkatėrron sistemin imun specifik. Virusėt tjerė (p.sh. virusi i morbillit) mund gjithashtu tė infektojnė limfocitet dhe tė ndikojnė nė riprodhimin dhe diferencimin e tyre. Disa nga mekanizmat pėrmes tė cilėve virusėt mund tė shmangin mbrojtjen e strehuesit janė dhėnė nė tabelėn 8 (Adaptuar nga: Roitt, Immunology 5th Ed., Fig 16.10).
 

Tabela 8

Prodhimet virale qė interferojnė me mbrojtjet e strehuesit

Mbrojtja e prekur e strehuesit

Virusi

Prodhimi i virusit

Mekanizmi

Interferoni

EBV

EBERS (ARN-tė e vogla)

Bllokon aktivizmin e protein-kinazės

Vaccinia

eIF-2alfa homolog

Pengon fosforilimin e eIF-2alfa pėrmes proteinė- kinazės

Komplementi

Vaccinia

Homologe e proteinave kontrolluese tė komplementit

Bllokon aktivizimin e komplementit

Antitrupi

HSV-1

gE/gI

Lidh Fc-gama dhe bllokon funksionin

Citokinet

Myxoma

Homolog me receptorin e

IFN-gama

Konkurron me IFN-gama dhe bllokon funksionin

Shope fibroma virus

FNT receptor

Konkurron me FNT dhe bllokon funksionin

EBV

IL-10 homolog

Zvogėlon funksionin e IFN-gama

MHC Klasa I

CMV

Proteina e hershme

Pengon transportin e MHC tė ngarkuar me peptide

Adenovirus

E3

Bllokon transportin e MHC pėr nė sipėrfaqe

Apoptoza

Adenovirus

14.7K

Inhibon kapsazat

EBV

Bcl-2 homolog

Anti-apoptoik

Qelizat VN

HCMV

UL-18

MHC homolog inhibon qelizat VN

 

Kthehu nė seksionin e virologji tė Microbiology and Immunology On-line


faqja sė fundi e ndėrruar nė  Monday, February 16, 2015
faqja mbahet nga 
Richard Hunt