BAKTERIYOLOJİ – BÖLÜM ONYEDİ

ZOONOZLAR
LISTERIA, FRANCISELLA, BRUCELLA, BACILLUS, YERSINIA VE ERYSIPELOTHRIX

Dr Abdul Ghaffar
Professor Emeritus
University of South Carolina School of Medicine

Çeviren.
Prof. Dr. Mustafa Demirci
İzmir Katip Çelebi Üniversitesi, Tıp Fakültesi
 

ENGLISH

ALBANIAN

SPANISH

Let us know what you think
FEEDBACK

SEARCH

Logo image © Jeffrey Nelson, Rush University, Chicago, Illinois  and The MicrobeLibrary

Arnold Boecklin: The Plague (Veba) 1898. Ahşab üzerine boya. Kunstmuseum, Basel

ÖĞRETİM HEDEFLERİ
Organizmaların genel morfolojisi ve fizyolojisini bilmek
Epidemiyoloji ve klinik belirtileri bilmek
Patogenezin mekanizmalarını anlamak
Tanı, tedavi ve önleyici prosedürleri bilmek
 

Zoonozlar temelde enfekte hayvan topluluklarıyla doğrudan ya da dolaylı temas sonucu insanlara bulaşan hayvan hastalıkları anlamına gelir.

BRUSELLOZ

Morfoloji ve fizyolojisi

Brucella Gram-negatif, hareketsiz, kokobasil görünümdedir. Bu bakteriler zorunlu aerobdurlar ve kanlı agarda çok yavaş (nazlı) ürerler. Konakta, fakültatif hücre içi patojenler olarak yaşarlar.

Epidemiyoloji

Bruselloz öncelikle hayvanların hastalığıdır ve bir şeker olan eritritol’den zengin (meme, rahim, epididim, v.b.) organları etkiler. Organizma bu hayvan organlarında lokalizedir ve bunlarla ilişkili olarak mastit, kısırlık, sterilite ve düşük gibi durumlara neden olurlar. Ayrıca, asemptomatik olarakta hastalık geçirilebilir. Enfekte hayvanlar ile yakın temas içinde olan insanlar (mezbaha işçileri, veterinerler, çiftçiler, süt işçileri) dalgalı ateş (Malta humması) gelişme riski altındadırlar. Dünya çapında insidans 500.000 olarak tahmin edilmektedir, ancak her yıl Amerika Birleşik Devletleri'nde görülen bruselloz 100 ila 200 vaka arasındadır. insanları enfekte ettiği bilinen Brucella türleri;

• B. abortus (sığır)

• B. suis (domuz)

• B. melitensis (keçi / koyun)

• B. canis (köpek)

• B. ovis (keçi / koyun)

Balinalardan farelere kadar birçok hayvanı enfekte edebilen farklı Brucella türleri vardır

Bruselloz büyük ölçüde hayvanların aşılanmasından dolayı bir çok gelişmiş ülkede eradike edilmiş olmasına rağmen, birçok az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkede halen devam etmektedir.

Brucella enfeksiyonu riskinin yüksek olduğu alanlar şunlardır:

• Akdeniz çevresindeki Alanları

• Doğu Avrupa

• Asya

• Afrika

• Karayip

• Orta Doğu
  
   

  Brucella spp. kötü boyanana, küçük gram-negatif kokobasil (0.5-0.7 x 0,6-1,5 mikrometre) ve çoğunlukla tek tek hücreler olarak ve "ince kum" gibi görülür. CDC

  Brucella spp. Koloni özellikleri: A. nazlı, 24 saatte genellikle görünmez. B. çoğu standart laboratuvar besiyerinde (ör. koyun kanlı, çikolata ve triptik soya agar) yavaş ürer. İğneucu gibi, düzgün, saydam, 48 saatte non-hemolitik. CDC

Epididimde Bruselloz. © Bristol Biyomedikal Görüntü Arşivi, Bristol Üniversitesi. izni ile kullanılmıştır.

 

Bulaşma

Enfeksiyon aşağıdaki durumlar ile ortaya çıkabilir:

• Enfekte hayvanlar veya hayvansal ürünler ile doğrudan temas

• Pastörize edilmemiş süt, süt ürünleri (peynir dahil), az pişmiş et gibi hayvansal ürünlerin yenmesi. Bu durum muhtemelen insan Brucella enfeksiyonlarının en sık nedenidir ve turistler için özellikle önemlidir.

• Bakterilerin solunum yoluyla alınması / Bu enfekte hayvanlarla temas veya laboratuarlarda Brucella' üreyen örnekleri ele alan kişilerde ortaya çıkabilir.

• Yaralar veya müköz membranlar ile giriş. Yukarıda belirtilenlere ek olarak bu durumlar avcılarda sıklıkla oluşabilir. Enfekte av hayvanları (CDC)'ye göre; Bison, elk, karibu, geyik, yaban domuzu olabilir.

• Emzirme. kişiden kişiye bulaş çok nadirdir ancak rapor edilmiştir.

• Cinsel aktivite. Yine çok nadirdir

• Muhtemelen doku transplantasyonu veya organ nakli. Yine bu durum çok nadirdir.

CDC Brucella maruz kalmış hamilelerin, perinatal dönemde profilaksi gerekliliği açısından bir doktora gidilmesinin özellikle önemli olduğunu belirtiyor.

Bakteriler hücre içinde çoğalabildikleri, nötrofiller ve monositler tarafından fagosite edilirler ve bölgesel lenf bezlerine taşınırlar. Brucella'lar lenf bezlerinde öldürülemez ve frenlenemezse, Bakteriler septisemiyle sonuçlacak şekilde lenf bezlerinden yayılır. Bu salınımdan sonra organizmalar, diğer lenforetiküler organlara (dalak, kemik iliği, karaciğer, testis) göç ederler ve granülomlar ve/veya mikro apseler oluştururlar.

Semptomlar

B. abortus ve B. canis hafif süpüratif ateşli enfeksiyona neden olurken, B. suis lenforetiküler organ ve böbrek yıkımına yol açabilecek daha ciddi süpüratif enfeksiyona neden olmaktadır. B. melitensis en şiddetli uzamış, yenileyen, hastalık nedenidir. Bakteriler aşınmış deri yoluyla, konjonktiva yoluyla, ya da orofarinksin mukoza zarları (yutma / inhalasyon yolları) yoluyla insan vücuduna girer.
 

Belirtileri şunlardır:

• Tekrarlayan ateş

• Titreme

• Terlemeler

• Yorgunluk

• Miyalji

• Derin kas güçsüzlüğü

• Anoreksiya

• Eklem tutulumu sık oluşur

• Bruselloz akut veya kronik olabilir.

Bruselloza bağlı ölüm nadirdir (% 3'ten az) ve genellikle endokardit kaynaklıdır.

Patogenez

Bruselloz belirtileri, organizmanın varlığına bağlıdır ve bulaşmadan sonra 2 - 4 hafta (bazen 2 ay) içinde görünür. B. abortus fagolisozom içindeyken 5'-guanin ve adenin salgılarki bu maddeler; peroksidaz içeren granüllerin degranülasyonunu inhibe ederek, bakteri öldürücü miyeloperoksidaz-peroksit halojenür sistemini inhibe eder. Bakterilerin hücre içi kalıcılığının devam etmesi, retiküloendotelyal sistem organlarında granülom oluşumuyla ve dokularda sıklıkla tip-IV aşırı duyarlılık reaksiyonları aracılı hasara yol açar.

Tanı
Tanı; uzun süreli (en az bir hafta) dalgalı ateş, kas ağrısı, eklem ağrısı ve enfekte ürünle maruz kalma tarihi (hayvan ya da enfekte olmuş hayvanlardan işlenmemiş yiyecek tüketimi ile ilişkili) varlığına dayanır. Kesin tanı, kanlı zenginleştirilmiş besiyerinde kan örneklerinin kültüre edilmesiyle yapılabilir. Bakteriler (nazlı ürerler) çok yavaş (kan kültüründe 4 ila 6 hafta) ürerler. B. abortus %5 CO2 ortamda daha iyi büyür, (diğer Brucella türleri etkilenmez). Kanlı agarda üreyen bakteriler beyaz parlayan koloniler oluştururlar. Seroloji tanıyı doğrulamak için ayrıca kullanılabilir.

Korunma ve Tedavi
İnsan Brucella enfeksiyonlarını tedavi etmek için streptomisin veya tetrasiklin ile birlikte, rifampin veya doksisiklin ile uzun süreli (6 ila 8 haftalık) tedavisi kullanılır.

Kontrol önlemleri hayvanların aşılanması ve enfekte materyalden kaçınma sayılabilir.
 

Dr. Alexandre Yersin, Ulusal karantina istasyonu önünde, Şangay istasyonu, 1936

Veba’nın dünyada dağılımı 1998 CDC

Veba’nın dünyada dağılımı 2000-2009
CDC
 

Ülkeler bazında ABD’de veba dağılımı 1970-2012
CDC
 

ABD’de yıllar bazında veba vakaları. 1970-2012
CDC
 

  Yersinia pestis- basil prokaryot (bölünüyor); bubonik veba etkeni (SEM x20,800) ©Dennis Kunkel Microscopy, Inc. İzni ile kullanılmıştır.

Yersinia pestis. Floresans antikor tanımlama. CDC

Morfoloji ve fizyoloji

Yersinia pestis, pleomorfik, Gram-negatif, bipolar boyanan, fakültatif aerobik, hareketsiz basildir. Fakültatif hücre içi parazittir. Üreme için optimum sıcaklık 28 C derecedir.

Epidemiyoloji, bulaşma ve semptomlar

Veba salgınının belgelenen üç pandemisi (kara ölüm) milyonlarca insanın yüzlercesinin ölümünden sorumlu olmuştur. Bugün. sporadik enfeksiyonlar hâlâ devam etmektedir. ABD'de hayvan (zoonoz) vebası, genellikle küçük kemirgenlerde ve bu kemirgenlerden beslenen etoburlarda, batı devletlerinin bir kaçında görülmektedir. Amerika Birleşik Devletleri'nde vebanın son kentsel salgını 1924/25 yılında meydana geldi. 1994 yılında Hindistan'da veba salgını görüldü. Her iki durumda da fareler vektör idi.

Sporadik veba hala kırsal bölgelerde Amerika Birleşik Devletleri'nde görülebilir. Enfekte hayvanlar şunlardır:

• sincap (kaya ve toprak)
• ağaç fareleri
• yabani köpekler
• fareler
• çizgili sincaplar
• kurtlar
• tavşanlar
• Ayrıca etoburlar enfekte av hayvanı yiyerek enfekte olabilir. Amerika Birleşik Devletleri'nde, pnomonik veba, enfekte kemirgenlerden yedikten sonra enfekte olan enfekte kedi ile temas sonucu son yıllarda meydana gelmiştir.

İnsanlar genellikle taşıyıcı kemirgen piresi ile enfekte olmaktadırlar. Pireler enfekte kemirgenlerden kan emme esnasında Y. pestis bakterilerini kazanırlar. Bakteriler kapsüllerini kaybederler ve pirenin bağırsaklarında çoğalırlar, bu çoğalma sonucu kısmen proventrikulus tıkanır. Pireler insan vücüdunda beslendiği zaman, bu yaraya organizmaları kusarak bulaştırırlar.

İnsanlar ayrıca enfekte olmuş hayvanlarla veya enfekte hayvanların etlerinin işlenmesi için elle temas gibi, diğer yöntemlerle de enfekte olabilirler. Bu genellikle bubonik veya septisemik vebayla sonuçlanır.

Veba ayrıca, pnomonik vebalı bir kişinin (veya ev kedisinin) hapşırmasıyla da, öksürük aerosolleriyle de bulaşabilir.

Kapsülü olmayan organizmalar topluca nötrofiller tarafından fagosite edilerler ve imha edilirler. Ancak, histiyositler tarafından alınan birkaç bakteri öldürülmekten kurtulur ve kapsüllerini tekrar sentez edebilirler ve üreyebilirler. Histiyositlerden serbest kalan kapsüllenmiş organizmalar, nötrofiller tarafından fagosite edilmeye ve öldürülmeye dayanıklıdır. Ortaya çıkan enfeksiyon, lenf düğümlerine yayılır ve sonuçta lenf düğümleri; sıcak, şiş. hassas ve hemorajik olurlar, hastalığa bubonik veba adının verilmesinin karakteristiği olan siyah şiş lenf bezleri (bubon) görülür. Saatler içinde, bakteriler dalak karaciğer ve akciğerlere yayılarak pnömoni oluştururlar. Dolaşımda bulunan bakteriler tüm vücutta yaygın purpurik lezyonlarla sonuçlanan, damar içi trombüs ve yaygın damar içi pıhtılaşmaya neden olurlar. Eğer tedavi edilmezse. enfeksiyon çok yüksek (% 90) ölüm oranına sahiptir.

Patogenezis

Y. pestis patogenezinde direk veya indirekt bir çok faktör rol oynar.

Düşük kalsiyum cevabı (lcr:low calcium response)
Bu plazmid tarafından kodlanmış gen, organizmanın düşük bir Ca ++ (hücre içi) ortamında üremesini sağlar. Aynı zamanda bu gen V, W ve yops (Yersinia dış proteinleri) gibi çeşitli başka hastalık oluşturma faktörlerinin üretimini de düzenler.

V ve W proteinleri
Plazmid tarafından kodlanan bu proteinler bakterinin hızlı üremesi ve septisemisi ile ilişkilidir.

Yops
Plazmid tarafından kodlanan ve 11 proteinden oluşan bir grup protein temelde kemirgenlerin patogenezinde sitotoksisite, fagositlerin göç ve yutma fonksiyonunun ve trombosit agregasyonunun önlenmesinden sorumludur.

Zarf (F-1) antijeni
Bu memeli konakta 37 C derecede çokca eksprese edilen, ancak pirelerde edilmeyen ve antifogositik olan protein-polisakarit kompleksidir.

Koagülaz ve Plazminojen aktivatör
Bunların her ikisi de plazmidle kodlanmış proteinlerdir. Koagülaz mikro trombüs oluşumundan sorumludur ve plazminojen aktivatör organizmanın yayılmasını teşvik eder. Ayrıca bakteriyel yüzey üzerinde C3b'yi yokederek fagositozu zayıflatır.
 

 

Tanı

Tanı bubonların (şişmiş lenf bezleri) görünümüne dayanmaktadır. Tanı lenf nodu aspirat kültürü ile teyit edilir. Son derece bulaşıcı olduğu için numune alımında ilave önlemler alınmalıdır. Pnomonik ve septisemik veba salgını durumlarında bariz belirtiler olabilir.

Korunma ve Tedavi

Bu ciddi hastalık için hastanede yatış ve sıkı izolasyon kuralları gerekir ama kolay tedavi edilebilen hastalıktır.
 

Streptomisin ve gentamisin son derece etkilidir. Bununla birlikte diğer etkili antibiyotikler; tetrasiklin, florokinolonlar ve kloramfenikol sayılabilir. En son yayınlanan CDC önerileri için buraya gidin.

Etkili bir formalinle-öldürülmüş aşı mevcuttur, ancak sadece yüksek risk altındaki kişiler için tavsiye edilir. Hastalıkta uluslararası karantina önlemleri alınması ve vakaların rapor edilmesi zorunludur. Kentsel veba'nın kontrolü, pireler ve kemirgenlerin kontrolü üzerine kuruludur.

 

Vebanın semptomlarının ve tiplerinin bir özeti

Bubonik veba

 

Bir veba hastasında, aksiler bubon ve ödem CDC/Margaret Parsons, Dr. Karl F. Meyer

Bu genellikle enfekte pireler tarafından ısırılma sonucu olarak ortaya çıkar. Isırılma bölgesine yakın lenf bezleri bakterilerin çoğalmasının bir göstergesi olarak şişer. Daha sonra vücudun diğer bölümlerine yayılabilir.

Bubonik vebanın semptomları

Ani başlangıçlı;

• Ateş
• Başağrısı
• Halsizlik
• Bubon oluşumu (büyümüş hassas lenf bezleri). Bak aşağıya
  Pnömonik vaba
   

Yersinia pesdis'in yol açtığı pnomonik veba hastasının sol tarafında daha belirgin olmak üzere, her iki akciğerin enfeksiyonunu gösteren ön-arka akciğer grafisi. CDC/ Dr. Jack Poland

Bu çoğunlukla enfekte olmuş bir hasta veya hayvan aerosollerinin inhalasyonu sonucudur. Aynı zamanda tedavi edilmeyen diğer şekillerde veba salgınlarında bakterilerin akciğerlere yayılması sonucu olarak da gelişebilir. Vebanın kolayca yayılabilen en ciddi formudur.

Pnömonik vebanın semptomları

• Ateş
• Başağrısı
• Halsizlik
• Pnömoni (göğüs ağrısı, bazen sulu veya kanlı mukuslu öksürük, nefes darlığı)

Septisemik veba

Mahallesinde, hem enfekte bir kedi, hemde ölü bir fare ile temas ettikten sonra parmaklarının kangrenöz durumu siyah ölü parmaklara dönüşen ve mumyalanmış gibi olan, veba bakterisi, Yersinia pestis tarafından enfekte olan 59 yaşındaki adamın elleri. Temasdan iki gün sonra hastada ateş ve kas ağrısı gelişti ve ertesi gün o sol aksiller bubon gelişti. İlk maruz kaldıktan yedi gün sonra, ağırlaştı ve çoklu organ yetmezliği ile hastaneye başvurdu. İlk kan kültürlerinde Gram-negatif, çift kavisli, çubuklar şeklinde Y. pestis bakterileri üredi. Hasta gentamisin ile tedavi edildi ve hayatta kaldı ama el ve ayak parmaklarında hastanede nekroz gelişmiştir. Daha sonra ellerde ve ayaklarda amputasyon gerekti. CDC PHIL

Bubonik vebada veba bakterisinin neden olduğu şişmiş lenf bezleri (bubonlar) CDC

Bu hastalık enfekte pirelerin ısırığı veya enfekte hayvan ile temas sonucu gelişir. İlk hastalık olarak veya tedavi edilmemiş veba sonucu olabilir.
Septisemik vebanın semptomları

• Ateş
• Kırgınlık
• Halsizlik
• Karın ağrısı
• Şok
• Deride ve organlarda kanama
• Deri özellikle ekstremitelerde kara ve nekrotik olur.
   

Wayson boyada Yersinia pestis. Bakterilerin karakteristik emniyet pimi görünümlerine dikkat edin. CDC

İnguinal bubon görülen veba hastasında semptomlar. CDC

 Fetal insan vebasında dalağın histopatolojisi - Nekroz ve Yersinia pestis. CDC/Dr. Marshall Fox

Fetal insan vebasında lenf bezi histopatolojisi – Sıvı içeren meduler nekroz ve Yersinia pestis. CDC/Dr. Marshall Fox

Gangren veba salgınının belirtileri biridir ve çağlar boyunca vebaya verilen "Kara Ölüm" teriminin kökenidir. CDC

  Yersinia pestis bakterilerini karanlık alan incelemesinde bipolar uçları, veba kurbanın kanının Wright boyası ile boyanması sonucu açıkça görülebilir

  Robert Koch'un orijinal anthrax basili mikrofotografları
DOD Anthrax Program

Gram boyada anthrax
DOD Anthrax Program

ŞARBON (ANTHRAX)

Morfoloji ve fizyoloji

Bacillus anthracis şarbon etkeni, Gram-pozitif, aerobik, spor oluşturan büyük basildir. Sporlar ancak eski kültürde, toprakta, ölü hayvanların doku ve eksudasında vardır, canlı hayvanların kan veya dokularında görülmezler. Sporlar toprakta on yıldan fazla canlı kalır.

Epidemiyoloji, bulaşma ve Semptomlar

Şarbon otçul hayvanlar için büyük bir hastalık tehlikesidir (sığır, koyun ve daha az bir ölçüde atlar, domuzlar ve keçiler). İnsanlar deri yoluyla; (hastalıklı hayvanlar ile doğrudan temas, derilerin endüstriyel işlenmesi, yün, fırçalar veya kemik unu), solunum yoluyla; (Woolsorter hastalığı) veya sindirim yoluyla; (hastalıklı hayvanların etlerinin yetersiz pişirilme ile yenmesi sonucu) enfekte olurlar. Bu hastalık insanlar arasında yayılmaz.
 

Bacillus anthracis bağlı anthrax (kan yayması) © Bristol Biomedical Image Archive, University of Bristol. İzni ile kullanılmıştır

Taramalı elektron mikrografı (SEM), 31,207X çok yüksek bir büyütme altında, Bacillus anthracis bakteri sporları Sterne suşundan betimlenmiştir. CDC/ Laura Rose/Janice Haney Carr

Deri şarbonu
DOD Anthrax Program

Deri şarbonu
CDC

 

• Deri Şarbonu insan olgularının %95'den fazlasını oluşturur. Sporlar deriden küçük bir yara ile girerler ve giriş yerinde hızlaca çimlenerek, çoğalan vejetatif hücrelere dönüşürler. Birkaç gün içinde küçük bir papül, veziküler şekle dönüşür. Vezikül sonradan mavi-siyah bir ödem sıvısı ile dolar. Bu lezyonun rüptürü ile sertce bir bölge ile çevrili, üstünde siyah skarların ortaya çıktığı ülsere bir lezyon oluşur. Bu lezyona malign püstül denir; ancak irin veya ağrı görülmez. Lezyon klasik olarak eller, kol veya başta bulunur. Kana geçme bakterinin sistemik yayılmasına yol açacaktır.
   

• Akciğer şarbonu solunum yoluyla alınan B. anthracis sporlarının alveoler makrofajlar tarafından fagosite edilmesi ve sporların onların içinde çimlenip ve çoğalmasıyla oluşur. Enfekte hücrelerden yayılımla hiler lenf bezi enfekte olur ve spesifik hemorajik nekroz oluşabilir. Hastada ateş, halsizlik, kas ağrısı, ve kuru bir öksürük ortaya çıkabilir. Hiler lenf bezlerinden, enfeksiyon kana yayılabilir. Solunum sıkıntısı ve siyanoz toksemisinin belirtileridirler. Hasta 24 saat içinde ölebilir. Şarbonun bu formu biyolojik harp için önem taşımaktadır.
   

• Gastrointestinal şarbon enfekte olmuş bir hayvan etinin yenilmesi sonucu, gastrointestinal sistem içinde basillerin çoğalması, epitelinin işgali ve mukoza ülserasyonu ile gelişir. Mukozanın invazyonu sonrası, mezenterik lenf düğümlerine ve kan dolaşımına yayılır. Başlangıçta, kusma, ishal ve takiben kanlı dışkılama gelişir. Kana yayılım derin bitkinlik, şok ve ölüm ile sonuçlanır. Sıkı kontrol önlemlerinden dolayı, şarbonun bu formu Birleşik Devletlerde görülmez. Gastrointestinal şarbon tedavi edilmezse hastaların büyük çoğunluğu ölür ama antibiyotik tedavisiyle %60 hayatta kalabilir.
   

• Enjeksiyon şarbonu Kuzey Amerika'da görülmemiş olmasına karşın kuzey Avrupa'da eroin kullanıcılarında görülmüştür. Semptomlar deri şarbonuna benzer ancak enfeksiyon iğne girişinin yerinde derin olabilir. Bakteriler enfeksiyon alanından, vücudun diğer bölgelerine, deri şarbonunda olduğundan daha hızlı yayılabilir.
   

• Meningeal şarbon şarbonun yukarıda bahsedilen tüm formları beyin-omurilik sıvısı enfeksiyonu ile derin beyin hemorajik lezyonlar ve meningeal ensefalite ilerleyebilir. Hemen hemen her zaman ölümcüldür.

Şarbon tipleri ve semptomların bir özeti

Deri şarbonu

Semptomlar

• Enfeksiyon alanında kabarıklık (papül, vezikül)

• Kabarıklıktan sonra, kenarları kabarık, ağrısız, merkezi siyah ülser görülür. En sık yüz, boyun, kollar ve ellerde görülür.
   

 

	Deri şarbonu sağ önkol volar yüzeyinde lezyon CDC
	Deri şarbonunun gelişimi CDC

Akciğer şarbonu

Semptomlar

• Öksürük

• Nefes darlığı

• Bulantı ve mide krampları

• Baş ağrısı

• Konfüzyon

• Şiddetli terleme

• Ateş ve kırgınlık

• Halsizlik
   

Arkaön akciğer grafisi şarbon başlangıcından sonraki 4. gününde. 46 yaşında erkek hasta, bir keçi kılı işleme fabrikasında 2 yıldır çıkrıkçı olarak çalışmakta ve şarbonu solunum inhalasyonu ile almış. X-ışını görüntülemede, hastalık sürecinin özellikleri olan bilateral pulmoner efüzyon ve mediastende genişlemiş izlendi. CDC/ Arthur E. Kaye

Gastrointestinal şarbon

Semptomlar

• Ateş ve kırgınlık

• Baş ağrısı

• Boyun şişliği

• Kırmızı yüz ve gözler

• Boğaz ağrısı, ses kısıklığı ve ağrı yutma

• Bulantı ve kanlı kusma

• Mide krampları ve Mide şişliği

• İshal, bazen kanlı

• Baygınlık

• Halsizlik

Enjeksiyon şarbonu

Semptomlar

• Ateş ve kırgınlık

• İlaç enjeksiyon bölgesinde küçük kabarcıklar

• Kabarcıklardan sonra enjeksiyon yerinde şişlik siyah merkezli ağrısız ülser

• Enjeksiyon yerinde derin apse
   

CASE REPORT

Inhalation Anthrax Case in Pennsylvania - 2006

Bir adamın yüzünde deri şarbonu lezyonu. CDC

Bir adamın boynunda deri şarbonu lezyonu CDC

Mukoza ve submukozada arteriyal dejenerasyon ile belirgin kanama.. CDC/Dr. Marshall Fox

Ölümcül insan şarbonunda karaciğer histopatolojisi. Genişlemiş sinüzoidler, nötrofil infiltrasyonu. CDC/Dr. Marshall Fox  

 

  Lezyonun 5. günde görünümü CDC

  Lezyonun 6. günde görünümü CDC

Lezyonun 8. günde görünümü CDC

Lezyonun 11. günde görünümü CDC

  Lezyonun 13. günde görünümü CDC

Patogenezis

B. anthracis virulans faktörleri belirli sayıda ekzotoksinleri ve kapsülü içerir.

Ekzotoksin
Bir plazmid tarafından kodlanan, ısıya duyarlı, heterojen bir protein kompleksinin 3 bileşenden oluşur:

• Ödem Faktör (EF)

• Letal Faktör (LF)

• Koruyucu Antijen (PA).

İn vivo olarak, bu üç faktör (toksik etkileri için) birbirine bağlı olarak hareket ederler. Koruyucu antijen ökaryotik hücrelerde reseptör yüzeye bağlanır ve daha sonra, bir selüler proteaz tarafından ikiye bölünür. PA'nin büyük C-terminal parçası reseptörüne bağlı kalır ve endositoz ile hücreye girecek olan EF veya LF'ü bağlar. Ödem faktörü, hücre içine girdiğinde, kalmoduline bağımlı bağlanır ve adenilat siklaz gibi davranır. Letal faktorün fonksiyon mekanizması, nekroz, ateş, şok ve ölüme neden sitokinlerin üretimi için makrofajların aktivasyonudur. Bireysel olarak her üç proteinin bilinen hiçbir toksik etkileri yoktur. Koruyucu antijene karşı gelişen antikorlar hücrelere bağlanmasını ve EF ile LF'ün hücreye girişini engeller.

Kapsül
Kapsül, anti fagositik etkilidir ve bir plasmid tarafından kodlanan, D-glutamik asit yapısında bir polipeptiddir. İyi bir immünojen değildir, buna karşın herhangi bir antikor üretilse de, bu hastalığa karşı koruyucu değildir.

Tanı

Şarbonun klinik tanısı direkt yayma incelemesi veya kültür ile doğrulanabilir. Skar dokusu altından veziküler sıvıdan, kan, dalak veya lenf nodu aspiratlarda yapılan yayma preparatın polikrom metilen mavisi ile boyanmasıyla karakteristik künt uçlu pembe kapsüllü, mavi-siyah çubuklar görülür. Negatif sonuç elde edilmesi halinde, kültür için numune kanlı agar plakalarına ekim yapılarak izlenir. Kültürde organizmalar Gram-pozitif uzun yaymadan daha ince çubuklar olarak boyanır.

Korunma ve Tedavi

Antibiyotikler
Penisilin ve kinolonlar, Siprofloksasin (Cipro) seçilecek antibiyotiklerdir.

Anti-toxin
Toksin kompleksine karşı gelişen antikorlar nötralizandır ve koruyucudur. Bu antibiyotikler ile kombinasyon halinde kullanılabilmektedir.

Mevcut iki aşı vardır. Biri sığır ve diğer otçul hayvanlara, diğeri risk altındaki insanlar (bazı laboratuar çalışanları), hayvanlarla yakın temasta olan insanlar (veterinerler) ve bazı askeri personelde kullanım ve bağışıklık kazandırmak içindir.
 

Cipro bilgi

Makrofajlar veya parankim hücrelerinin Listeria monocytogenes ile enfeksiyonu

  Listeria monocytogenes – prokaryot basil, listeriosis, menenjit ve gıda zehirlenmesine neden olur © Dennis Kunkel Microscopy, Inc. İzni ile kullanılmıştır

Canlı koyun: listeriosis © Bristol Biomedical Image Archive, University of Bristol. İzni ile kullanılmıştır

Nötrofil içinde Listeria monocytogenes organizmaları (kan yayması) © Bristol Biomedical Image Archive, University of Bristol. İzni ile kullanılmıştır

  Flagellalı Listeria monocytogenes bakterisinin elektron mikrografı, Büyütme 41,250X
CDC/Dr. Balasubr Swaminathan; Peggy Hayes; Elizabeth White
 

  Listeria bakterisinin dokuda elektron mikrografı CDC/Dr. Balasubr Swaminathan; Peggy Hayes; Elizabeth White

LISTERIOSIS

Listeriosis hemen hemen her zaman kirli yiyecekler yemenin neden olduğu ciddi bir hastalıktır. Sıklıkla yeni doğan çocukları, yaşlı ve bağışıklık sistem baskılanmış insanları ve hamile kadınları etkiler. Amerika Birleşik Devletleri'nde her yıl yaklaşık 1.600 listeriosis vakası ve buna bağlı yaklaşık 260 ölüm vardır. 2013 yılında, listeriosis insidansı milyonda 2.6 vaka olarak bildirilmiştir.

Morfoloji ve fizyoloji

L. monocytogenes genellikle kısa zincirler oluşturan, fakültatif hücre içi yerleşimli, Gram-pozitif kokobasildir. Listerial LPS olarak bilinen biyolojik ve kimyasal açıdan klasik lipopolisakaride benzer molekül nedeniyle, Gram-pozitif organizmalardan farklıdır. Organizma renksiz katı besiyerinde mavi-yeşil saydam koloniler ve kanlı agar plakaları üzerinde beta hemolitik koloniler oluştururlar. Konak hücresi (makrofajlar ve parankimal hücreler) enfekte olduğunda, organizma konak vakuollerinden (veya fagozomdan) kaçar ve kısa aktin filamentler sayesinde kapsüllü hale geçmeden önce konakçı hücrenin sitoplazmasında hızlı şekilde ürer. Bu filementler, bakterinin sadece bir ucunundan uzanan uzun bir kuyruğa dönüşürler. Kuyruk, organizmanın konakçı hücre yüzeyine ve sitoplazmaya ulaşmasına hareket ile aracılık eder. Hücre çevresinde oluşan çıkıntılar daha sonra bakterilerin komşu hücrelere girmesine yardımcı olan oluşumlardır. Bu çıkıntıların hücre-hücre bulaşmasına katkılarından dolayı, organizmalar asla hücre dışı ortama çıkmazlar ve asla hümoral antibakteriyel ajanlara (ör., antikor, kompleman) maruz kalmazlar. L. monocytogenes kolayca aktive makrofaj tarafından öldürülür.

Epidemiyoloji ve Semptomlar

Listeria monocytogenes, toprak, bitki, su içinde ve hayvanların gastrointestinal sistemi gibi her yerde bulunan bir organizmadır. Organizmaya maruz kalma insanlarda asemptomatik düşükle sonlanabilir veya hastalığa yol açabilir. Hastalık için fetüs, yenidoğan, kanser hastaları ve immün sistemi baskılanmış kişiler büyük risk altındadır. Amerika Birleşik Devletleri'nde peynir, salata (lahana), süt ve et kaynaklı salgınlar izlenmiştir. Organizmanın 4 C derecede üreyebilmesi, bu organizmaların buzdolabında gıdalarda çoğalmaya devam edeceği anlamına gelir. Laboratuvar izolasyonu için soğukta zenginleştirme tekniği kullanabilir.

Listeriosis; 1) yenidoğan hastalık ve 2) yetişkin hastalığı olarak iki biçimde kategorize edilmiştir.

Neonatal Hastalık
Yenidoğan hastalığı iki şekilde ortaya çıkabilir:

• Erken başlangıçlı hastalık, uterusta transplasental olarak kazanılır.
  Uterusta edinilen enfeksiyon (granülomatoz infantiseptica) birden fazla organda abse ve granüloma neden olur ve çok sık kürtaj ile sonuçlanmaktadır.

• Geç başlangıçlı hastalık, doğumda veya doğumdan hemen sonra kazanılır.
  Vajinal doğumdan sonra geç başlangıçlı hastalık, 2 ila 3 hafta içinde sepsis ile sonuçlanan, menenjit veya meningo-ensefalit şeklinde görülür.

Erişkin Hastalığı
Normal yetişkinlerde enfeksiyon, grip benzeri semptomlar ve / veya hafif gastrointestinal rahatsızlık ile kendiliğinden iyileşebilir. Titreme ve ateş bakteriyemi nedeniyle vardır. Hamile kadınlarda, enfeksiyon erken doğum, prematüre doğum veya düşükle ile hayatı tehdit eden bir hastalık oluşturabilir.

Bağışık sistemi zayıf kişilerde listeriosis menenjit gibi ciddi hastalıklara neden olabilir. Kanserli hastalarda ve böbrek nakli hastalarda bakteriyel menenjitin önde gelen nedenlerinden biridir. Yaşlılarda, erken semptomlar fark edilmeyebilir ve enfeksiyon sepsisin akut belirtilerine (yüksek ateş, hipo-tansiyon) yol açabilir. Bakteriyeminin bir komplikasyonu endokarditdir.

Patogenezis

Listeriolizin O, streptolizin ile ilişkili, bir β-hemolizindir, aynızamanda pnömolizin etkilidir ve virülan türlerinde üretilir. Fagositik vakuolü bozar ve organizmanın hücreden-hücreye bulaşmasında etkilidir. Toksin oksijene duyarlıdır ve immünojenikdir.

Tanı

Kan ve BOS monositlerinde listeriosis görüldüğünde bildirilir. Organizma birçok laboratuvar besiyerinde üreyebilir.

Tedavi ve kontrol

Penisilin (ampisilin) tek başına ya da gentamisin ile kombinasyon halinde etkilidir. Hücresel aracılı bağışıklık gelişir.
 

Tularemi, deri ülseri, başparmak CDC/Emory U./Dr. Sellers

  Tularemi lsağ elin dorsalinde deri lezyonu CDC/Dr. Brachman

Elde tularemi CDC

Metilen mavisi ile boyanmış Francisella tularensis bakterisi CDC/Dr. P. B. Smithh

Amerika Birleşik Devletleri'nde tularemi bildirilen olgular 1950-2010 CDC

Cinsiyet ve yaş gruplarına göre tularemi yıllık ortalama insidans hızı - Amerika Birleşik Devletleri, 2001-2010 CDC

Amerika Birleşik Devletleri'nde bildirilen tularemi olguları - 2004 - 2013 CDC

Amerika Birleşik Devletleri'nde aylara göre tularemi olguları 2001-2010 CDC

TULEREMİ

Morfoloji ve fizyoloji

Francisella tularensis küçük, Gram-negatif, hareketsiz, kapsüllü, pleomorfik bir kokobasildir (kısa çubuk). Fakültatif hücre içi paraziti olduğunu için, çoğu laboratuar besiyerinde üremez veya zayıf ürer ve izolasyon için özel bir glikoz olan sistein eklenmiş kanlı agar gereksinimi vardır. Düşük dozla enfeksiyon oluşturabilmesi nedeniyle laboratuvar da dikkatli olunmalıdır.

Epidemiyoloji ve Semptomlar

Francisella tularensis tularemi nedenidir (Birleşik Devletlerde rapor edilmesi zorunlu bir hastalıktır). Vebadan farklı olarak tularemi Birleşik Devletlerin tamamında görülebilir. Doğada primer reservorları tanşanlar, yabani tavşanlar, kemirgenler ve kenelerdir. İnsanlar genellikle böçek ısırığı (primer keneler olmak üzere, geyik sinekleri, akarlar, karasinekler veya sivrisinekler) ile veya enfekte hayvan ile temas sonucu enfekte olurlar. İnsan hastalığı (tavşan veya geyik sineği ateşi) bakterinin giriş yerinde fokal ülser ve büyümüş komşu lenf bezi ile karakterizedir.

Birleşik Devletlerde 2013 yılında 203 tularemi olgusu bildirildi. (insidans: milyon nüfus başına 0.6 olgu) Hastalık kene ve sineklerle yayıldığı için yaz aylarında daha yaygındır.

Az sayıda 10 - 50 arasında basil insanlarda inhale edildiğinde veya deriden bulaşarak enfeksiyon oluşturabilirken, oral yolla bulaşmak için çok daha büyük bir inokulum (~ 108 organizmalar) gerekmektedir. Kuluçka süresi 3 -10 gün kadardır. Enfeksiyonun giriş yerinde deride küçük bir papül genellikle gelişir. Sonra ülserasyonla birlikte ateş, titreme, halsizlik, yorgunluk ve genellikle lenfadenopati gelişir. Bakteriyemi genellikle oluşur ve sonra basiller retiküloendotelyal sistemde hücre içinde ürerler. Kan yoluyla organizmaların yayılması çok sayıda organda fokal lezyonların gelişmesine neden olur. Hasta normalde birkaç klinik sendromdan birini sergileyebilir ve çoğu durumda hafif olmasına rağmen enfeksiyon hayatı tehdit edici olabilir.

Tularemi şekilleri

Ülseroglandüler tularemi
Bu form en yaygını (vakaların %70-85'i) olarak, enfeksiyon yerinde (genellikle bir kene veya sinek ısırığı yerinde) nekrotik merkezli ve yükseltilmiş çevreye sahip bir ağrılı ülsere papül şeklinde gelişir. Hastalarda ateş (104 derece F kadar yüksek olabilir) ile birlikte koltuk altı ve kasık lenf bezi büyümesi görülür.

Glandular tularemi
Bu şekil ülseroglandüler tularemi ile aynı şekilde bulaşır; ancak, lenfadenopati vardır ama hiçbir ülser yoktur.

Oküloglandüler tularemi
Genellikle enfekte et işleme sırasında kişinin göz içine bakteri bulaştırmasıyla bulaşır. Gözde inflamasyon ve bölgesel lenf bezlerinde şişme vardır.

Pnömonik tularemi
Bu şekil bakterinin toz veya aerosoller ile nefes yoluyla alındığı çok ciddi bir hastalıktır. Zor nefes alma, göğüs ağrısı ve öksürük ile sonuçlanır. Aynı zamanda tulareminin tedavi edilmemiş diğer formlarının akciğerlere yayılması sonuçu oluşabilmektedir.

Orofaringeal tularemi
Bu formda, hastalık kontamine yiyecek yenmesi veya içilmesiyle bulaşmaktadır. Hastalarda ağız ülseri eşliğinde lenfadenopati ile faringotonsillit görülür. Bu tulareminin nadir görülen bir formudur.

Patogenezis

Organizmanın kapsülü fagositoza dirençli hale getirir. Hücre içindeki organizmalar fagositik öldürmeye dirençlidirler ve çoğalabilirler. Semptomların çoğu hücre-aracılı aşırı duyarlılık reaksiyonlarından kaynaklanmaktadır.

Tanı

F. tularensis'in direkt yaymalarda gösterilmesi zordur. Organizma balgam veya lenf bezi aspirat numunelerinin çikolata kanlı agara ekilmesiyle izole edilebilir. Kan kültürleri genellikle olumsuzdur. Organizma çok yavaş büyüdüğü için birkaç gün boyunca inkübe edilmesi gerekir. Organizmanın tanımlanması spesifik antiserum ile teyit edilir.

Korunma ve Tedavi

Streptomisin tulareminin tüm formları için tercih edilen ilaçtır. Tedavi edilmeyen olgular %5-15 ölüm oranına sahiptir. Atenüe organizmadan hazırlanmış aşı mevcuttur fakat kullanımı riski taşıyan kişilerde kısıtlıdır. Bağışıklık hücre aracılı gibi görünmektedir. Öncelikle, enfekte hayvanların temasında, onların kenelerinin çıkarılmasında da dikkat edilmesi ve temiz su kaynaklarının kullanılması gerekir.
 

Kasaplarda, et işleyenler, çiftçiler, kanatlı işçileri, balık işleyicilerinin bir meslek hastalığıdır: domuz ve balık işleyicileri özellikle yüksek risk altındadır. Etken, Erysipelothrix rhusiopathiae, kontamine hayvansal ürünler veya toprağa işlerken hasarlı cilt yoluyla bulaşan bir Gram-pozitif anaerobik çubuk. Genel olarak organizma, morumsu yükselmiş bir kenara sahip, parmak veya ellerde ile ilgili bir enflamatuar deri lezyonu oluşturur. Bu renk merkezi alanda azalıp solarken perifere yayılır. Ağrılı lezyon kaşıntılıdır ve yanma veya zonklama hissine neden olur. Süpürasyondan yoksun olmasıyla stafilokok erizipelinden ayırt edilebilir. Diffüz deri enfeksiyonu ve sepsis nadirdir. Organizma birçok laboratuvar besiyerinde kolayca üreyebilir. Penisilin ile kolayca tedavi edilebilir.
 

Mikrobiyoloji ve İmmünoloji On-line, Bakteriyoloji Bölümüne Dönünüz

 

This page last changed on Sunday, March 06, 2016
Page maintained by Richard Hunt