MİKOLOJİ – BÖLÜM BEŞ

FİLAMENTÖZ MANTARLAR

Dr Art DiSalvo
Emeritus Director, Nevada State Laboratory
Emeritus Director of Laboratories, South Carolina Department of Health and Environmental Control

Çeviren
Prof. Dr. Mustafa Demirci
İzmir Katip Çelebi Üniversitesi,
Tıp Fakültesi, Tıbbi Mikrobiyoloji A.D. İzmir, Türkiye
 

KROMOBLASTOMİKOZ

Değişik esmer mantarların neden olduğu, deri altında lokalize ve kronik seyirli enfeksiyonlardır. Yaygın olarak bulunan 3 etken sıklıkla sorumludur:

• Fonsecaea pedrosoi (şekil 1)
• Cladosporium carrionii (şekil 2 ve 4)
• Phialophora verrucosa (şekil 3)

Çeşitli isimlerle tanınan bu mantar, toprakta saprofit olarak ve bitki çürümesinde etken olarak bulunur. Giriş yolu genellikle travma sonucudur. Lezyonlar derialtı ve yüzeyinde düz veya verrüköz (sekil 4A) olabilir. Lezyonlar gelişmesi birkaç yıl sürebilir. Bu mantarlar, miçel hücre duvarında siyah bir renge sahip (kültürde ve dokuda) olduklarından, (dematiakoz) esmer mantarlar olarak bilinir. Bu mantarlar dokuda, bölünerek üreme organları olan sklerotik cisimleri oluştururlar. Bu organizmalar, bir granülomatöz reaksiyona neden olurlar. Kromoblastomikoz etiyolojik ajanları; septalı, küf benzeri, dallanan, koyu pigmentlidirler ve konidiyum denilen aseksüel üreme tohumları oluştururlar. Kültürde bu şekil ve konidia oluşumuyla bu mantarlar tanımlanır. Mantarlar, özellikle tropik ya da güney ABD gibi sıcak iklimlerde olmak üzere dünya çapında dağılmıştır. Melanin pigmenti bir virülans faktör olabilir. Bu organizmalar dünya çapında dağılmaktadır. Gerçekten başarılı bir tedavisi yoktur. Eksizyon ve lokal ısıtma bazı başarılı uygulamalar ile kullanılmaktadır. Flusitosin (5-FC) ve itrakonazol bu hastalığın tedavisi (yada kontrol) için kullanılmaktadır. Posakonazol terapötik bir madde olarak umut vaat etmektedir. Tanıya yardımcı olacak hiçbir serolojik test yoktur.
 

Şekil 3
Bir Phialophora verrucosa mantarının, slayt kültüründe konidiya yüklü konidioforları. Herbirinin şişe şeklindeki fialitlerin ağız kenarlarını yaka gibi sardığına dikkat edin. Her fialid oval konidiyumların, yuvarlak bir yığını ile sonlanır. Phialophora spp. kromoblastomikoz ve feiohifomikozun her ikisinin de nedeni olduğu bilinmektedir.
CDC/Dr. Libero Ajello
 

Şekil 4
Dört haftada üreyen Cladosporium carrionii pleyt kültürü. C. carrionii kromoblastomikoz enfeksiyonunun yaygın bir nedenidir ve sıklıkla tropikal ve subtropikal zonlarda, özellikle kurak ve yarı kurak bölgelerde yaygındır.
CDC/Dr. Lucille K. Georg
 

Şekil 4A
Kromoblastomikoz lezyonlar derialtı ve yüzeyinde düz veya verrüköz olabilir.
Dr Arthur DiSalvo
 

Şekil 4B
Esmer mantarlar: Bu mantarlar dokuda, bölünerek üreme organları olan sklerotik cisimleri oluştururlar.
Dr Arthur DiSalvo

 

 Şekil 6.
Geotrichum varlığında miçetoma
© Bristol Biomedical Image Archive. İzni ile kullanılmıştır
 

MİÇETOMA (Maduromikoz)

Miçetomalar (mantarların neden olduğu tümör benzeri oluşumlar) kronik subkutenöz (şekil 5) enfeksiyonlardır. Actinomiceteslerin (şekil 6) neden olduğu miçetomalardan ayırmak için ömikotik miçetoma olarak da adlandırılır. Bu hastalıkta sıklıkla sert dokular özellikle kemikler olmak üzere tutulabilir. Etiyolojik etkenin tanınması, hasta tanısı ve tedavisi açısından hastanın yönetiminde en önemli faktördür. Karakteristik olarak miçetomada bulunan özellikler:

1. tumefaksiyon – kabarıklık, şişlik
2. granüller – değişik renkte (beyazdan siyaha, kahverenginden sarıya kadar.)
3. apsenin boşaldığı bir yol (sinus) bulunur.

Sıklıkla etiyolojik etken olan üç tür:

1. Madurella Mycetomatis (şekil 7 ve 8)
2. *Exophiala jeanselmei (şekil 9)
3. *Pseudallescheria boydii (şekil 10 ve 11)

*ABD’de çok yaygındır. Bu organizmalar toprakla ilişkili oldukları için bir çok enfeksiyon kollar ve bacaklarda olur.

Tanı için gönderilecek klinik örnekler:

1. püy - granüller ile
2. doku – histolojik inceleme için

Miçetomaların tanısında; renk, boyut ve granül yapısı yardımcıdır. Miçetoma etkenleri, kültüre edildiği besiyerinde görülebilir üreme için 7-10 güne, ilave olarak spesifik tanımlama için birkaç güne daha gereksinimi olan filamentöz mantarlardır. Bu mantarlar; koloni morfolojisi, konidyumların oluşumu ve biyokimyasal reaksiyonlar ile tanımlanır. Mantar türleri histopatolojik doku kesitlerinde ayırt edilemez. Tedavi çok zordur, fakat terbinafin ve itrakonazol kullanımıyla biraz başarı sağlanmıştır. Posakonazolün etkili olduğu görülmektedir.
 

Şekil 8
Fibroadipoz doku örneğinde Madurella grisea nedeniyle oluşan "siyah taneli" Miçetoma. Bir fungal enfeksiyon Miçetomaya neden olan bazı Madurella spp.'ler; sklerotya veya büyük siyah hifa kitlesiyle karakterize edilir. Mantar genellikle ayağı etkileyen travma yoluyla insan vücuduna girer. Bu hastalık süreci birkaç yıl sürebilir.
CDC
 

Şekil 9.
Eksophiala jeanselmei mantarının konidiyoforları. Eksophiala jeanselmei, iyi tanımlanmış insan patojenidir. Miçetoma klinik bulguları; lokalize deri enfeksiyonları, deri altı kistleri, endokardit, serebral tutulum ve sistemik yaygın enfeksiyonları sayılabilir. CDC/Dr. Libero Ajello.
 

Şekil 10
Bir slayt kültüründe Pseudallescheria boydii mantarının konidiya'sı ile konidiyoforlar. Pseudallescheria boydii özellikle, bağışıklığı baskılanmışlarda olmak üzere, insanlarda patojendir, "Pseudallescheriasis" geniş başlığı altında sınıflandırılan neden olduğu hastalık hemen hemen tüm vücut bölgelerinde enfeksiyonlara neden olur.
CDC/Dr. Libero Ajello
 

Şekil 11
Eumycotic Miçetoma, Pseudallescheria boydii mantarı nedeniyle. Pseudallescheria boydii ABD'nde eumiçetoma ile ilişkili en yaygın hastalık etkenidir. Hastalık, en sık görüldüğü bölge ayak lezyonları olmak üzere, kronik deri ve deri altı doku enfeksiyonudur.
CDC/Dr. Hardin

 

Şekil 13.
Mucor pusillus'in neden olduğu zigomikoz nedeniyle bir kalp kapakçığında görülen histopatolojik değişiklikler. Methenamin gümüş boyası kullanarak, çoğunlukla akut enflamatuvar süreç arasında, bazı kronik granülomatöz inflamasyon adacıklarıyla birlikte, seyrek septalı hifler dahil zigomikoz ile ilişkili mantar elemanlarının varlığı tespit edilebilir.
CDC/Dr. Libero Ajello
 

Şekil 14
Mucor sp. beyine kan damarları yoluyla girer.
Dr Arthur DiSalvo
 

MUKORMİKOZ

Ayn ızamanda zigomikoz ve fikomikoz olarak da bilinir. Mukormikoz genellikle kan damarlarının mantarların istilası ile, yumuşak dokuların akut iltihabıdır. Bu sınıfta birkaç farklı türün neden olduğu hızlı şekilde ölümcül bir hastalıktır. Zygomycete’ler, Candida türleri gibi, her yerde bulunur ve nadiren bağışık normal konaklarda hastalık nedenidir. Hastalarda yatkınlığın altında yatan bazı karakteristik durumlar şunlardır: diyabet, ağır yanıklar, immünsupresyon veya intravenöz ilaç kullanımı.
Bu klinik duruma neden olan üç çok yaygın cins:

• Rhizopus species (şekil 12)
• Mucor species (şekil 13)
• Absidia species

Karakteristikleri
Bu mantarlar; toprak, gıda, organik atıklar v.b. içinde dünyada yaygın bulunur. Bunlar buzdolabında küflenmiş ekmek ve çürüyen sebzelerde görülür. Rinoserebral enfeksiyonlar yaygındır. Bu hastalık sıklıkla kontrolsüz diyabetik hastalarında görülür.

Tipik olgu

Kontrolsüz diyabetik hasta acile gelir (diyabet durumuna bağlı olarak komada olabilir) ve ağız çatısında (damakta) ya da burunda bir pamuk benzeri üreme görülmektedir. Bunlar organizmanın hifleridirler. Eğer tedavi edilmezse, hasta birkaç saat veya gün içinde ölebilir. Birinci olarak bu hastaya yardım için ne yapmalıyım? Amfoterisin uygulanmadan önce, diyabetik durumu kontrol etme en önemlisidir. Bu mantar (özellikle arterleri) kan damarlarını işgal etme yeteneğindedir ve (14 sekil) kan damarları yoluyla ve doğrudan cribriform plaka uzantısıyla beyine girmek eğilimindedirler. Onların çok hızlı bir şekilde ölüme neden olma nedeni budur.

Kültür

Hızlı bir büyüme ile gevşek, beyaz küf kolonisi 24 ila 48 saat içinde görülebilir. Zamanla ve sporangium oluşumu ile koloni koyu gri olur. Sporangia (Şekil 16) siyah sporlar içerir. Miçel (10-15 mikron) geniş, daktilo şeridi gibi septasızdır (coenocytic). Bu aynı görünüm doku kesitlerinde de açıktır. Türler kültürde morfoloji ile tanımlanır.

Tedavi

Tedavi debridman ve amfoterisin’den oluşur

Tanımlama

Kullanımda bir immunodiffüzyon testi vardır, ancak klinisyenler hızlı, kuvvetli müdahale etmek için bu testin sonuçlarını beklemek istemezler. Tanı ve tedavi acildir ve öncelikli olarak klinik gözlemlere dayanarak yapılmalıdır.

Şekil 16
Bir Mucor spp. mantarının genç sporangiası. Mucor kapalı alanlarda (oda içi) yaygındır ve zigomikoz olarak bilinen enfeksiyon grubunun nedeni mantarlar arasında yer alır. Enfeksiyon genellikle, burun-yüz-kafa alanı, akciğerler, gastrointestinal sistem, deri, ya da daha az sıklıkla başka organ sistemlerini etkiler.
CDC/Dr. Lucille K. Georg

 

Şekil 17
Bu fotomikrograf, bir Aspergillus niger mantarının konidiyal başını gösterir. Aspergillus niger konidiyal başları büyük, küresel ve koyu kahverengidirler ve organizmanın yayılmasını kolaylaştıran mantar sporlarını ihtiva ederler. Bu tür invaziv "akciğer aspergillozu" ile ilişkili en yaygın türlerinden biridir.
CDC/Dr. Lucille K. Georg
 

  Şekil 18
Bu fotomikrograf, Aspergillus flavus fungusunun, bir konidiofor görünümünü tasvir etmektedir. Aspergillus spp. filamentöz, kozmopolit ve her yerde bulunmasıyla doğada bulunan bir mantardır, toprak, bitki artıkları ve kapalı hava ortamlarında yaygın izole edilir ve invaziv enfeksiyonlarda en sık izole edilen filamentöz mantardır.
CDC/Dr. Libero Ajello

ASPERGİLLOZ

Aspergilluslar geniş çeşitlilikte hastalıklar oluştururlar. Zygomycetes'ler gibi, doğada her yerde vardır ve gübreleşmesi için toplanan bitki materyalinin bozulmasında önemli bir rol oynamaktadır. Candida'lara benzer şekilde, Zygomycetes'ler nadiren normal insanı enfekte ederler. Organizma dünya çapında dağılmıştır ve toprak, gıda, boya, havalandırma deliklerinde yaygın bulunur. Onlar dezenfektan içinde bile üreyebilir. Aspergillusun yüzden fazla türü vardır. ABD'de aspergillozun en sık etyolojik ajanları:

• Aspergillus fumigatus (şekil 16)
• Aspergillus niger (şekil 17)
• Aspergillus flavus (şekil 18)

Akciğer aspergillozunun üç klinik tipi vardır:

• Organizmaya alerjik aşırı duyarlılık. Semptomlar hafif solunum sıkıntısından alveol fibrozise değişebilir.
• Agresif doku invazyonu. Aspergillozis öncelikle bir akciğer hastalığıdır, ancak Aspergilluslar herhangi bir organa da yayılabilirler ve endokardit, osteomiyelit, otomikoz ve deri lezyonlarına neden olabilirler.
• Karakteristik mantar topu TBC hastalarının eski kavitelerinde görülür . Lezyon (gerçekte kavitede büyüyen bir mantar kolonisi) yarım ay (yarım ay büyüme) şeklinde olduğu için, kolaylıkla röntgende (Şekil 19) tanınabilir. Organizma sıklıkla bronşlara yayılabildiği için hastalar öksürükle mantar elemanlarını çıkarabilirler. Konidiyumların zincirleri bazen balgam görülebilir.

Kültür

Aspergillusların üremesi için 1-3 hafta gerekir. Koloni yoğun beyaz miçel olarak başlar, sonra konidiyumların rengi temelinde, türlere göre çeşitli renklere döner. Hifler dallanma gösterir ve septalıdırlar. Tür tanımlaması spor oluşması, renk, şekil ve doku temeline dayanır.

Histopatoloji

Geniş septalı hifleri vardır ve dikotom dallanma şekli gösterir, örn. bir hifa iki düz hifaya bölünür ve sonra miçeller bölünmeye bu şekilde devam ederler.(şekil 20).

Seroloji
Aspergilloz için, mükemmel bir serolojik test olan, bir immünodifüzyon testi vardır. Bu testte 1 - 5 arası presipitin bantları olabilir. Üç veya daha fazla bant genellikle hastalığın şiddetinin arttığını gösteriyor. örn. doku işgali.

Tedavi

Voriconazole ve Amphotericin B.
 

  Aspergilloz. İnsan ağzı. Gomori'nin gümüş methenamine boyası
© Bristol Biomedical Image Archive. İzni ile kullanılmıştır

Akciğer: Fungal pnömonide Aspergillus hifası
© Bristol Biomedical Image Archive. İzni ile kullanılmıştır

  Aspergillus fumigatus’un neden olduğu akciğerde fungal granülomalar
© Bristol Biomedical Image Archive. İzni ile kullanılmıştır

Geyik akciğerinde Aspergillus pnömonisi
© Bristol Biomedical Image Archive. İzni ile kullanılmıştır

 Nazal aspergilloz
© Bristol Biomedical Image Archive. İzni ile kullanılmıştır

Mikrobiyoloji ve İmmünoloji On-line, Mikoloji Bölümüne Dönünüz 

This page last changed on Friday, November 25, 2016
Page maintained by Richard Hunt