| x | x | ||||
|
|
 |
||||
| INFECTIOUS DISEASE | BAKTERIYOLOJİ | İMMÜNOLOJİ | MIKOLOJI | PARASITOLOGY | VİROLOJİ |
|
|
|
||||
| TURKISH | |||||
| ALBANIAN | |||||
|
Let us know what you think |
|||||
| SEARCH | |||||
 |
|||||
|
|
|||||
|
|
BLASTOMİKOZ (Blastomyces dermatitidis)
Sistemik mantarların çoğunun doğada yaygın bulunduğu belirli bir nişi (bölgesi)
vardır. Blastomyces dermatitidis organik atıklar içeren (çürüyen ağaçlar,
hayvan dışkısı, bitki materyali) toprakta bulunabilir ve insanlar;
yakacak odun toplarken, eski binaları yıkarken veya toprakla işlenen
diğer açık hava faaliyetlerinde enfekte olurlar. Ekolojik niş yanı sıra,
sistemik enfeksiyonlara neden çoğu mantarlar sınırlı bir coğrafi bölgede
sıklıkla görülürler. Blastomikoz Şekil 1- 4) kuzeydoğu Amerika (Şekil 5)
ve Afrika'da görülür. Blastomikoz olan hastaların büyük çoğunluğu, güney
Carolina devletinin kuzey kesiminde güz hattının yukarısında (Augusta,
GA, Aiken, Columbia, Cheraw, Raleigh, NC) enfekte olmaktadır. |
||||
Şekil 1Blastomikoz deri lezyonları |
|||||
|
|||||
Şekil 5Amerika Birleşik Devletleri'nin doğusu ve Kanada'da blastomikoz vakalarının dağılımını gösteren harita. CDC
|
Blastomikoz yavaş ilerleyen kronik gronülamatöz ve süpüratif bir enfeksiyondur.
Akciğer ve deri (Şekil 1) tutulumları yaygın olsa da kemik, prostat ve diğer
organ tutulumları da görülebilmektedir. Sıklıkla blastomikoz deri veya bir
akciğer hastalığı olarak görülür. Deri Lezyonu (genellikle kendini sınırlayan)
primer bir lezyon olabildiği gibi (sistemik yayılım sonucu) sekonder olarak da
oluşabilmektedir. Akciğer lezyonu olan hastalarda, tüberkülozda da görülen ateş,
balgamlı öksürük, gece terlemeleri, iştah kaybı ve kilo kaybı görülmektedir. Bu
belirtiler tüberküloza benzesede, bu hastalık değildir. Radyolojik inceleme (Şekil
6) açıkca bir akciğer hastalığını gösterir. Klinisyenin spasifik tanı
yapabilmesi hastalığın farkında olmasına bağlıdır. Mikrobiyoloji laboratuvarı
mantar kültürü ve özellikle Blastocystis aranması konusunda uyarılmalıdır, aksi
takdirde sadece rutin “kültür” için gönderilen balgamda, gerekli inceleme
yapılmayacağı için mantar üretilemez. Bazı hastalar subklinik olarak, grip
benzeri semptomlar ile hastalığı geçirebilmektedir. B. dermatitidis deri
abselerinden elde edilen püy içerisinde KOH preparatında gözlenebilir. Deri
lezyonu merkezi iyileşen ve periferinde mikro abseler oluşan granülamatöz
lezyondur. Bir bisturi ile mikroapsenin üstünden çentik atılarak elde edilen
pürülan irin örneğinden, KOH ile mikroskobik incelemeyle, 5 dakika içinde tanı
konulabilir. Bu organizma geniş bir taban üzerinde (Şekil 2-4) tek bir tomurcuk
ile çift kontürlü duvar görünümü ile karakteristiktir. B. dermatitidis'in
spesifik virulans faktörü yoktur. Laboratuvar örnekleri hastalığın kliniğine
bağlıdır: deri lezyonları varsa deri kazıntısı veya irin, akciğer tutulumu varsa,
balgam gönderilmelidir. Diğer örnekler biyopsi materyali ve idrar sayılabilir.
Genellikle prostat enfekte olduğu zaman organizma idrardan izole edilebilir.
|
||||
Figure 7Spores of Histoplasma Dr Arthur DiSalvo |
HİSTOPLAZMOZ (Histoplasma capsulatum) Histoplasmosis, kemik iliği, akciğer, (Şekil 12-17) karaciğer ve dalak tutlumu ile gözlenebilen retikuloendotelyal sistemin tutulduğu bir sistemik infeksiyondur. Çocuklarda ilk bulgu hepatosplenomegali olmasına karşın erişkinlerde ilk belirti akciğer infeksiyonu belirtileridir. En yaygın görülen fungal enfeksiyonlardan birisidir. ABD’de Güney Carolina’nın özellikle kuzeybatısında sıklıkla görülür. Mantar ekolojik olarak, karatavuk kuşlarının yaygın olduğu bölgelerde, yarasaların bol olduğu yerlerde ve tavuk kümeslerinde bulunmaktadır. Tipik olarak bunların dışkısını bahçesine yayan kişilerde 3 hafta sonra akciğer infeksiyonu gelişmektedir. Güney Carolina'da buldozerlerle karatavuk tüneklerinin bulunduğu, kamışlıkları temizleyen işçilerde birkaç salgın olmuştur. Bu olayda, çalışanlar ve seyredenler maruz kalan herkes, histoplazmoz olmuştur. Histoplasmosis Meksika’da yarasaların çok bulunduğu mağaralarda bunların dışkılarını toplayan insanlarda da görülmektedir. Endemik bölgelerde hastalık %95 asemptomatik olarak gelişmektedir. Hastalığın tanısında kuş veya tavuk gübresi ile uğraş, serolojik testler veya deri testi önemlidir. Hastalık belirtisi veren hastalarda; akut pulmoner hastalık, kroner pulmoner hastalık veya yaygın hastalık olmak üzere 3 formda görülür. Akut pulmoner form (grip benzeri hastalık) genellikle kendiliğinden iyileşse de yaygın form eğer tedavi edilmezse genellikle fetaldir. Hastalarda nefes darlığı ve produktiv öksürük ilk bulgulardır. Balgam prülan veya kanlı olabilir. Hastalarda anoreksia, kilo kaybı ve gece terlemeleri gözlenebilir. Burada da bulgular tüberkuloza benzer ve akciğer grafiside tüberkulozla karıştırılabilir. Günümüzde radyologlar akciğer grafisinde bu hastalıkları ayırt edebilir (histoplazmoz genellikle bilateral intertisyal infiltratlar şeklinde görülür.). Histoplazmoz esas olarak doğu ABD'de yaygındır. Güney Carolina'da, donanma acemi askerlerinde, 17 ila 21 yaşlarında, beyaz erkeklerden oluşan bir bölge sakinleri arasında gerçekleştirilen bir histoplasmin deri testi araştırmasında, fazla sayıda pozitif deri testleri devletin kuzeybatı kesiminde ortaya çıktı. Güney Carolina Tıp Üniversitesi'nde yapılan tıp öğrencilerinin benzer bir çalışmasında, yaklaşık 25 yıl önce, aynı oranlar görüldü. Deri testleri, serolojik testleri etkilediği için, tanı amaçlı KULLANILMAZ. Deri testleri epidemiyolojik araştırmalar için kullanılmaktadır. Klinik örnekler hastalığın formuna bağlı olarak laboratuvara gönderilir; akciğer hastalığı varsa balgam veya bronkoalveolar lavaj sıvısı, değişik organlardan yapılan biyopsi materyali. Mantarlar retiküloendotelyal sistemde üreme eğilimi gösterdiği için kemik iliği mükemmel bir kaynağıdır. Aynı zamanda periferik kan da organizma histolojik olarak gösterilebilir. Maya (Şekil 7-11), genellikle, monositler veya PMN'de bulunur. Birçok kez bir kan yaymasında beyaz kan hücresi sayımı yapan zeki tıbbi teknolog histoplazmoz tanısını ilk koyan kişi olabilir. Periferik kanda H. capsulatum, çapı yaklaşık 5-6 mikron, küçük maya gibi görüntülenir. (Blastomyces 12 ila 15 mikron). Mide yıkamaları da akciğer hastalığında üretilen balgam sıklıkla yutulduğu için H.capsulatum kaynağıdır.
|
||||
|
|
|||||
|
|||||
Şekil 12.Histoplasma capsulatum nedeniyle oluşan fibroseoz akciğer nodülünde kesim yüzeyinin dışında gros patoloji örneği. ASCP Atlas of Clinical Mycology II / CDC |
|
||||
Şekil 18Genç erişkinlerde, koksidyoidin duyarlılık prevalansının coğrafi değişimini, gösteren ABD haritası. CDC
|
Koksidiyoidomikoz primer olarak bir akciğer hastalığıdır. Endemik bölgelerde %60 infeksiyon asemptomatik olarak geçirilmektedir. Yaklaşık olarak %25 hasta gripal bulgularla hastalığı tedaviye gerek kalmadan geçirmektedir. olmakla birlikte deri ve SSS infeksiyonlarıda oluşturmaktadır. Hastalık tipik akciğer mantar infeksiyonu bulguları; anoreksia, kilo kaybı, öksürük, hemoptizi ve tüberküloz benzeri belirtiler ile görülmektedir. Hastalık diğer mantar infeksiyonlarından az görülsede, SSS infeksiyonu diğer mantar infeksiyonlarından daha sıklıkla oluşmaktadır. C. immitis Amerika kıtasında; sonoran çölünün güneybatısında (Kaliforniya, Arizona, New Meksika, Nevada, Utah ve Teksas) ve kuzey Meksika’da (Şekil 18) bulunur. Aynı zamanda merkez ve güney Amerika’ da küçük bir fokus bulunur. Çöl toprağı, çömlekler, arkeolojik mezbelelikler,
pamuk ve kemirgen tunelleri tümü C. immitis için sığınak limandır. C. immitis 2
yaşam siklusu olan dimorfik mantardır. Organizma SAPROFİTİK siklusu toprakta,
PARAZİTİK siklusu insanlar veya hayvanlarda geçirir. Miçeller sonra olgunlaşır
ve formlar kendi içinde alternat sporlar oluşur. Artrokonidia sonra serbest
kalır toprakta tekrar küf fazında (sekil 19) filizlenir. parasitik siklus insan
veya hayvanlarda sporların solunumla yutulması ile başlar, bu sporlardan
içersinde yine endosporlar (Şekil 20) olan kesecikler (spherul) oluşmaktadır.
Ortam sıcaklığı ve oksijen varlığı etkisiyle dağılım yolu etkilenmetedir.
Organizma rüzgar tarafından taşınabildiği için fırtınalarda oldukca geniş olarak
yüzlerce mil yayılır. 1978 yılında, Güney Kaliforniya'da olan bir toz fırtınası
sonrası, endemik alanın 500 mil kuzeyinde olan Sacramento'da vakalar görüldü.
Güney Carolina'da meydana gelen olgular endemik bölgeyi ziyaret etmiş; toprak
çömlek alanlarda, yol kenarında tozlu battaniye satın alanlarda veya endemik
bölgede konuşlanmış ve maruz kalmış Deniz ve Hava Kuvvetleri personelinde
hastalarda genellikle görülür. Güney Carolina tabanında buradan transfer
edilenlerde hastalık görülür. Birkaç ilginç vaka Burlington ve Charlotte, NC'de
pamuk fabrikalarında meydana geldi. Güneybatı çölde yetişen pamuk, mantar
sporları ile kontamine olduğundan, bu ham pamukları işleyen işçiler sporları
inhale ettiğinde Koksidiyoidomikoz gelişir. |
||||
Şekil 20AToprak örnekleriyle oluşturulan, deneysel fare enfeksiyonunda, Eksuda yaymasında görülen Coccidioides immitis sferülleri. CDC
|
|
||||
|
|||||
Şekil 21Retroperitoneal bölge koksidiomikozu histopatolojisi. Coccidioides immitis manrarı granülom içinde görülüyor. CDC/Dr. Edwin P. Ewing, Jr. epe1@cdc.gov |
|
||||
Şekil 24Koksidiomikoz sırasında immün yanıt. İmmünologlar tarafından kabul edilen, koksidiomikozda humoral ve hücre aracılı immün yanıtlar arasında etkileşimi gösteren çizgi grafiği. TX State Chest Hosp/Dr. Rebecca A. Cox |
|
||||
Şekil 25Servikal lenfadenopati Dr Arthur DiSalvo
|
PARAKOKSİDYOİDOMİKOZ (Paracoccidioides brasiliensis) Parakoksidyoidomikoz mukoz membranların, deri ve pulmoner sistemin kronik granulomatoz enfeksiyonudur. Hastalık, orta Meksika’dan (Kuzey Amerika), merkez ve orta Amerika’ya kadar görülür. Hastalar sıklıkla Brezilya'dan bildirilmektedir. Organizmanın ekolojik nişi muhtemelen topraktır. Latin Amerika’da görülen, hastalığın tipik triadi; pulmoner lezyon, dişsiz ağız (mukoza tutulumuna bağlı) (Şekil 25 and 26) ve servikal lenfadenopati (Şekil 25) şeklinde görülmektedir. Bu hastalık tanınmadan önce, Latin Amerika'da Parakoksidyoidomikozlu hastaları, tıpkı ABD'de histoplazmozlu hastalar da olduğu gibi, sıklıkla TB sanitoryumlarına gönderilmekteydi. Organizmalar ağız mukoz membranlarını istila ettikleri için dişler dökülür. Yanak mukozasında bulunan beyaz plaklar, hastalık triadı ile birlikte artık TB'dan klinik olarak ayırt etmek için kullanılır. Bu hastalığın uzun bir latent süresi vardır. Dünyada hastalığın endemik olmadığı bölgelerde bulaşma ve enfeksiyon belirtisi arasında 10-20 yıl geçebilir. Tipik olarak, ABD'de görülen Parakoksidyoidomikozlu bir olguda; belli bir süre için Güney Amerika'da çalışmış ve daha sonra ABD'e dönmüş ve yıllar sonra hastalık gelişme hikayesi vardır. Hasta bu geçmiş tarihin önemini anlayamaz. Neredeyse mantar hastalıklarının tümünde tanı; geçmişin dikkatli sorgulama ve araştırılmasına bağlıdır. Tanı için laboratuvara gönderilmesi gereken klinik örnekler; balgam, biyopsi materyali, lezyondan gelen irin ve kabuklardır. Dimorfik bir mantar olduğundan lezyonlardan alınan kabukların veya balgamın KOH ile hazırlanan preparatının incelenmesinde incelenmesinde maya şeklinde mantar görülebilir. Diğer mayaların, özellikle Blastomyces'in aksine; Paracoccidioides birden çok tomurcuk, ince bir hücre duvarı, ve dar bir tabana sahiptir. 25 derece C 'de, koloni yoğun ve beyaz bir misellidir (sekil 28), diğerleri gibi gevşek ve pamuksu değildir. Sabouraud agarda (sekil 29), üremesi 2-3 hafta sürer. 37 derece C'de kültürü, beyaz-kahverengi, kalın koloni ile yavaş ürer. Mikroskobik olarak 5 ila 15 mikron arasında değişen, yukarıda tarif edildiği gibi mayalar görünür.
|
||||
Şekil 28Lowenstein-Jensen yatık kültüründe, 37°C’de, üreyen Paracoccidioides brasiliensis mantarı. CDC/Dr. William Kaplan |
|
||||
Şekil 33Bu hastada başparmak derisini etlileyen sporotrikoz mevcuttur. CDC
|
SPOROTRİKOZ (Sporothrix schenckii) Sporotrikoz, genellikle iltihaplı ülsere ve drene olma olma eğilimli kutanöz veya subkutan dokuların kronik bir enfeksiyonudur. Son yıllarda, daha sık bir pulmoner hastalık görülmektedir. Nadiren, S. schenckii enfeksiyonu miçetoma neden olabilir. Sporotrikozun nedeni bir diğer dimorfik mantardır. Enfeksiyon "Bahçıvan, Gül yetiştiricileri, hastalığı" olarakta bilinir. Bu organizma için ekolojik niş gül dikenleri, yosunlar, ahşap ve toprakdır. Sporotrikoz mesleki dağılımını araştıran bir çalışmada; olguların %17'sinin orman çalışanlarında, %10'unun bahçıvanlar ve çiçekçilerde ve %16'sının diğer toprak ile ilgili mesleklerde dağıldığı görüldü. Sporotrikoz tüm dünyada görülür. Bu hastalığın her yönü (klinik, patoloji, mikoloji, ekoloji) 1940 yılında, Güney Afrika'da bir altın madeninde 3000 hastanın etkilendiği bir salgın sırasında incelenmiştir. Hasta geçmişi bu hastalıktada önemlidir. Sıklıkla bahçıvanlarda görülür ve başparmak (sekil 33) üzerinde bir diken batması ile başlar. Önce bir sivilce gelişir ve sonra ülserleşir. Lenfatik sisteme yayıldıktan sonra hastalık; ülserleşme (sekil 39), apse oluşumu, apsenin deriye drene olmasıyla büyük miktarda irin boşalmasıyla iyileşen bir hastalık olarak, kollara yayılır. İlerleme genellikle koltuk altında durur. Laboratuvara gönderilecek klinik örnekleri; püy, biyopsi materyali veya akciğer hastalarında balgam olabilir. Doku veya kültürde bu mantar, maya şekilde, yuvarlak olabilir (6-8 um) ya da fuziform (sekil 34) şekilli olabilir. Fusiform şekil her zaman görülmez ama bir puro şeklinde maya (sekil 34) hücresi dokuda görülür ise genellikle Sporotrikoz için tanı koydurucudur. S. schenckii normal histopatolojik boyalar ile boyanmaz. Sporotrikoz şüpheleniliyorsa, özel boya kullanabilmesi için, patolog haberdar edilmelidir. Histolojik olarak asteroit organları, bir doku reaksiyonu (ayrıca splendori reaksiyonu olarak da bilinir), maya hücresi etrafında görülebilir. 25 °C sıcaklıkta, koloni beyaz-krem ve çok membranözdür (sekil 36-38), ancak 2-3 hafta içinde yaş olarak siyahlaşır ve kösele (Sekil 36) görünümünde olur. Mikroskopik olarak, misel dallanma gösterir, bölmeli ve çok ince, 2-3 um çapındadırlar (sekil 35). Piriform (armut şekilli) konidiya, 2-4 mikron m. "papatya" (sekil 35) olarakta adlandırılan bir konidiofor sonunda ve etrafında dizilmiş gruplar olarak tipik bir şekil oluşturur. Serolojik testler ticari olarak yoktur. Sistemik form için tercih edilen ilaç itrakonazol veya amfoterisin B'dir. |
||||
|
|
|||||
Şekil 37SABHI agar yatık kültüründe, 37 C derecede ürecen Sporothrix schenckii mantarı. CDC/Dr. William Kaplan |
|
||||
|
|
|||||
