Fırsatçı enfeksiyonlarda, konak immün sistemi baskılandığı zaman direnç azaldığı için, eşitlik "hastalık" lehine eğilmiştir. Aslında, immün sistemi baskılanmış konak için, patojenik olmayan mantar diye bir şey yoktur.

İmmün sistemi baskılanmış hastalarda sıklıkla izole edilen mantarlar; saprofit (örn. çevreden) veya endojen (bir kommensal) kaynaklıdır. En yaygın türler, Candida türleri, Aspergillus türleri ve Mucor türleridir.

Fırsatçı mikozlarda tanıların artış eğilimi, hekimler tarafından kliniğe farkındalığın arttığını, geliştirilmiş klinik tanı yöntemleri ve daha iyi laboratuvar tanımlama teknikleri kullanıldığını da yansıtır. Daha önce patojenik olduğu bilinmeyen mantarların enfeksiyon sıklığının giderek artmasına katkıda bulunan diğer bir önemli faktörde, bu çok yaygın ajanlar için duyarlı konak olan, immün sistemi baskılanmış hastaların sayısının artmasıdır. Özellikle hücre aracılı immünitenin baskılandığı, primer immün yetmezlikli hastalar mantar enfeksiyonlarına karşı hassastır. Buna ek olarak, ikincil immün yetmezliklerin çeşitli türleri de mantar enfeksiyonlarının artan sıklığı ile ilişkili olabilir.

Bir mantar bağışıklığı zayıflamış bir hastadaki izole edildiğinde, doktoru aşağıdaki durumları ayırt etmelidir:

• Kolonizasyon (büyük bir endişe konusu değildir)
• Geçici fungemi (sıklıkla C. albicans ile)
• Sistemik enfeksiyon.

Bir doğru klinik yargıya ulaşmak için, aynı zamanda önemli tedavi kararlarınıda kapsayan, bu sonuçlara karar vermek gereklidir.

Fırsatçı enfeksiyonların tanısı, yüksek şüphelenme indeksi gerektirir. Bu merak olmadan. Klinisyen baskılanmış hastada mikotik enfeksiyonları dikkate olmayabilir çünkü :

• Atipik belirti ve bulguları ile başvururlar
• Olağandışı histopatoloji
• Mantarın alışılmadık bir organa afinitesi olabilir
• Etyolojik etken saprofit veya kontaminant kabul edilebilir
• Sistemik mikozlar bilinen endemik alanı dışında oluşabilir
• Serolojik yanıt bastırılabilir

Sıklıkla karşılaşılan immün yetmezlik nedenleri şunlardır:

• Maligniteler (Lösemiler, lenfomalar, Hodgkin Hastalığı). Kanser hastalarında yapılan bir çalışmada, ölümlerin neredeyse üçte bir mantar septisemi ve pnömonilerindendir.
• İlaç tedavileri. Anti-neoplastik maddeler, steroidler, immunsupresif ilaçlar.
• Antibiyotikler. Aşırı kullanım veya uygunsuz antibiyotik kullanımı da; konağın normal florasını değiştirerek ve mantar üremesine kolaylaştırarak veya dirençli organizmaları seçerek, mantar enfeksiyonlarının gelişmesine katkıda bulunabilir.

Terapötik prosedürler mantar enfeksiyonlarına yatkınlık oluşturabilir:

• Solid organ nakli ve Kemik İliği transplantasyonu
• Açık kalp ameliyatı
• Kalıcı kateterler (idrar, damardan ilaç veya parenteral hiperalimentasyon). Fungemi durumlarında, kirli kateterler anti-fungal tedaviye başlamadan önce çıkarılmalıdır.
• Yapay kalp kapakçıklarına Candida türleri de dahil olmak üzere çeşitli enfeksiyöz etkenler kolonize olabilir. Yapay kalp kapağının enfeksiyonu durumunda, antifungal tedavi ancak enfekte kapağın çıkarılmasıyla etkilidir.
• Radyasyon tedavisi.

KLİNİK GÖRÜNÜM

Bağışıklığı baskılanmış hastalarda, sık görülen mantar enfeksiyonları alışılmadık bir görünüme neden olabilir:

• Atipik belirtiler lezyonlar.
  Malassezia furfur (Şekil 2) genellikle iyi huylu ve normal insanlarda (Tinea versicolor) (Şekil 3) kendini sınırlayan bir hastalığa neden olur, ancak immün sistemi baskılanmış hastalarda yaygın hastalık şeklinde bir döküntü ve sepsis görülebilir. Bu organizma üremesi için, uzun zincirli yağ asitlerine gereksinim duyar. Parenteral yağ emülsiyonları ile beslenen hastalarda yürüyen petri kabı gibi olurlar.
   

• Olağandışı Organ afinitesi.
  Candida (Şekil 5), karaciğer, kalp kapakçığı istila edebilir; Oral pamukçuk (Şekil 4) göreceli olarak immün sistemi normal olan kişilerde ortaya çıkarken, özofagus kandidiyazı immün sistemi baskılanmış hastalarda meydana gelir. Cryptococcosis akciğer, deri ve kalp (Şekil 5A) infeksiyonlarına neden olabilir.
   

• Sistemik dimorfik mantarlarla, endemik alanların dışında meydana gelen enfeksiyonlardır. Bu faktörler hastalıkların tanı ve tedavisini zorlaştırıyor.
   

• Olağandışı histopatolojisi.
  Hatta iltihabi reaksiyon biyopsi örneklerinde farklı olabilir. Normal konakta, mantar invazyonuna reaksiyon, genellikle piyojenik veya granülomatöz olmaktadır. İmmünyetmezligi olan konakta, iltihabi reaksiyon nekrotik olmaktadır.

Standart mantar klinik bulguları dışında varyasyonların örnekleri, tanı ve tedavi

• Kriptokokkoz (Cryptococcosis) (Şekil 6)

Çalışmalar AIDS hastalarının %10'dan, %30'a kadar kriptokok menenjiti olduğunu göstermektedir ve hayatlarının geri kalanı için flukonazol ile korunma tedavisine ihtiyaç duyarlar. Flukonazol beyin-omurilik sıvısına nüfuz eder

Ölüm Oranı:

Tedavisiz 100%
Tedavili 20%

Nüks (Relaps):

AIDS olmayan hastalar 15-20%
AIDS hastaları 50%

Nükslerde %60 ölüm oranı vardır.

• Sporotrikoz

Diğer funguslarla ko-enfeksiyon sıktır.
 

• Koksidiyoidomikoz (Şekil 7 ve 8)

Miçelyal şekil dokuda görülebilir. Genellikle endemik alan dışındaki hastalarda olur. Hastalarda flukonazol tedavisi veya itrakonazol korunma gereklidir.

• Histoplasmoz (Şekil 9 ve 10)

Tüm olgularda yayılım vardır.
Relaps oranı >%50 ve enfeksiyon %10 hastada hızlıca fetaldir. Genellikle endemik alan dışındaki hastalarda olur ve flukonazol tedavisi veya itrakonazol korunma gereklidir.

• Blastomikoz (Şekil 11)

Daha sıklıkla yayılır. Tüm hastaların gidişi kötüdür.

AIDS hastalarında bastomikozun 15 olguluk bir raporu sunulmuştur. Altı hastada (%40) MSS tutulumu vardı. Genellikle MSS hastalığı hastaların ancak %3-10 oluşur.

• Aspergilloz

Ölüm Oranı:

Amphotericin B kullanılırsa 72%
Amphotericin B kullanılmazsa 90%

• Penicillium marneffei

Bu kırmızı pigment üreten ve bölünmeyle çoğalan, bir dimorfik mantardır. Hastalıkta amfoterisin B tedavisi, oral itrakonazolle korunma gerektirir.

• Pneumocystis carinii (Pneumocystis jiroveci olarak yeniden adlandırıldı) (Şekil 12)

Bu önceden bir protozoon olarak düşünülürdü. Günümüzde bir mantar olduğuna inanılıyor.