c |
c |
|
|
x |
BAKTERIOLOGJIA |
IMUNOLOGJIA |
MIKOLOGJIA |
PARAZITOLOGJIA |
VIROLOGJIA |
ANGLISHT |
VIROLOGJI KAPITULLI SHTATĖ
PJESA E SHTATĖ
VIRUSI I PAMJAFTUSHMĖRISĖ IMUNE TEK NJERIU DHE SIDA
Komponentėt dhe Cikli jetėsor i VIH
Dr Richard Hunt
Professor
University of South Carolina School of Medicine
Pėrktheu:
Profesor Kristaq Bėrxholi
Virolog - Fakulteti i Mjekėsisė
Veterinare
Departamenti i Lėndėve
Paraklinike
Tiranė
-
Shqipėri
|
SPANJISHT |
E-MAIL DR BERXHOLI |
|
|
|
LIDHJE ME
SEKSIONET E TJERA TĖ VIH DHE SIDA JANĖ NĖ FUND TĖ KĖSAJ FAQEJE |
|
|
Mikrografia elektronike e VIH (kliko qė tė zmadhohet) - koret
me pamjen e konit jane seksionet nė pamje te ndryshme. Genoma virale e ARN
ėshtė e vendosur nė pjesėn elektron dense nė pjesėn e fundit tė kores.
CDC/Dr. Edwin P. Ewing, Jr.
epe1@cdc.gov
Diagrama e vendosjes sė proteinės nė VIH
Figura
14
Struktura e VIH
Prerja e diagramės sė VIH.
Nga
Dr. Milan V.Nermut i Institutit Nacional per Standartet Biologjike
dhe Kontrollin. Herts, U.K. Computer graphics nga A.Davies
Figura 14a
Geni gag |
STRUKTURA
KOMPONENTĖT E VIH
VIH ėshtė njė retrovirus
me strukturė tė ngjashme si tė retrovirusėve tė tjerė (Shif kapitullin 6,
virusėt onkogjenikė).
STRUKTURA SIPĖRFAQĖSORE
Membrana virale
Membrana rrjedh
nga qeliza e bujtėsit si rezultat i budingut nga sipėrfaqia qelizore (figura
15). Disa proteina tė bujtėsit pėrfshihen nė membranėn virale. Kjo mbulesė
lipidike i bėn virusėt mė tė ndjeshėm kundrejt solventėve organikė.
Glykoproteina
sipėrfaqėsore
Gp160 ėshtė e enkoduar nga geni
env (envelope-mbulesa). Gp160 ēahet
mbas translatimit nga enzimat e bujtėsit nė aparatin e Golxhit duke formuar
Gp120 (SU) dhe Gp41 (TM). Gp 41 fiksohet nė membranė, kurse Gp120 nuk ėshtė por
ajo ėshtė kapur tek Gp41 nėpėrmjet ndėrveprimit jo-kovalent (figura 14). Ajo
eliminohet lehtė nga particela virale. Shėnim: Gp120 dhe Gp41 janė tė pėrbėra
nga polipetide tė thjeshta. Nė Gp120 ka njė numur tė madh zixhirėsh sheqeri (tė
cilėt mund tė jenė problem pėr vaksinėn). Gp120 ėshtė proteina qė
ndėrvepron mė njė receptor nė qelizėn qė do tė infektohet. Gp41 ėshtė fuzogjen
qė ekspozohet pasi Gp120 ėshtė lidhur tek qeliza.
STRUKTURA E BRĖNDSHME
Struktura e brėndshme e
proteinave
Tė gjitha kėto janė tė
enkoduara nga geni gag (antigjeni grupo-specifik) (figura 14a). Proteina
matriks P17 (MA) gjėndet nė sipėrfaqen e brėndėshme tė membranės virale tek e
cila ajo ėshtė ngjitur me lidhje kovalente me acidin myristik. Proteinat e
tjera janė tė lidhura me nukleokapsidėn. Antigeni grupo specifik ėshtė i
pėrrbėrė si njė polyproteinė dhe ēahet gjatė ose pas budingut tė virusit, nga
proteazat virale tė enkoduara tek geni pol.
Proteina tė tjera tė
brėndėshme Kėto janė tė enkoduar nga geni pol(polymeraza).
Ato janė enzima qė marrin pjesė nė integrimin dhe replikimin:
-
Reverse
transkriptaza kopjon genomėn ARN nė ADN dy zinxhirorėshe
-
Integraza
integron ADN dy zinxhirorėshe nė kromozomet e qelizės sė bujtėsit
-
Proteaza ēan
poliproteinat e enkoduara nė pol dhe gag
Pėr informacion tė
mėtejshėm nė strukturėn e retrovirusėve, shif kapitullin 6,
virusėt onkogjenikė
Genoma Ashtu si dhe retrovirusėt e tjerė, genoma ėshtė diploide pozitiv sens ARN (shif
seksionin 9)
|
|
Figura 15
Budingu i VIH nga njė qelizė e infektuar
CD
Figura 15a
Stadet e budingut tė VIH.
A. Proteinat e brėndshme grumbullohen nė membranėn e qelizės dhe duken
si njė veshje elektron dens nė sipėrfaqen e brėndshme.
B. Virusi budon me proteinat e brėndshme me njė pamje tė patkoit ose
tė kekut.
C. Proteinat e brėndshme janė ēarė dhe kondensuar duke formuar njė
masė nė brėndėsi nė formėn e konit (nukleokapsidi). Shigjeta tregon
virusin qė ėshtė akoma i ngjitur nė qelizėn e bujtėsit. Kondesimi ka
filluar nga ky stad.
D. Kjo pamje tregon kone tė prera nė disa plane.
|
HISTORIKU I JETĖS SĖ VIH
Qelizat qė
infektohen nga VIH
VIH lizon specifikisht
qelizat T4, duke shkaktuar kėshtu njė ndrydhje imune tė thellė. Qelizat e
tjera tentojnė tė shumzojnė dhe tė replikojnė viruisn pa lizisin ose nė
rastin e qelizave dentrike ato mund tė koncentrojnė virusin nė sipėrfaqe
tė qelizės me pak ose aspak replikim tė virusit. Tipet kryesore tė
qelizave tė infektuara me VIH janė paraqitur nė figurėn 15c.
Qelizat
CD4+ T4 ndihmėse
VIH shkakton sėmundje
si rezultat i rėnies sė qelizave ndihmėse CD4+ T4 dhe pėr pasojė paaftėsisė
pėr tė luftuar infeksionet oportune. Qelizat T4 janė, jo pėr surprizė,
tipet kryesore tė qelizave qė infektohen nga virusi. Qelizat ndihmėse CD4+
T4 tė infektuara bėhen target pėr qelizat specifike VIH vrasėse CD8+ por
ato gjithashtu vdesin dhe nga njė numur shkaqesh tė tjera (shif
pjesėn 10).
Gjatė stadit tė hershėm tė infeksionit akut, shumė qeliza mukozale CD4+ T4
humbasin, ndėrsa gjatė infeksionit kronik kjo mund tė zgjasė shumė vite,
qelizat CD4+ T4 pėrgjithėsisht proliferohen dhe vdesin si rezultat i
aktivizimit imun dhe faktorėve tė tjerė.
Qelizat e infektuara qė
zbulohen tek pacientėt nė stadin kronik tė infeksionit zakonisht janė
qeliza tė memorjes T4
ndėrsa
qelizat naive T
shfaqin infeksionin me njė frekuencė shumė mė tė ulėt. Pacienti i infektuar
me VIH ka njė frekuencė mė tė lartė se sa normalja nė proliferimin e
qelizave T4 si rezultat i stimulimit tė pėrgjithshėm imun dhe kėto qeliza
janė target pėr VIH (i cili infekton vetėm qelizat CD4+ T4 tė
aktivizuara). Kėshtu, VIH indukton njė furnizim konstant tė tij me qeliza
target duke e shtyrė mė tej procesin e tij tė replikimit dhe tė shkatėrimit
imun. Fakti qė target pėr VIH janė qelizat T4 tė aktivizuara tė shpie nė
reduktimin e qelizave T4 qė janė specifikė kundrejt VIH dhe si pasojė e
kėsaj humb arma e sistemit imun qė kontrollon replikimin e virusit.
Siē ėshtė theksuar dhe
gjetkė (pjesa
8), pas
aktivizimit nga antigjeni specifik, qelizat T4 ose vdesin ose bėhen qeliza
tė memorjes jo proliferative tė cilat mobilizohen shumė shpejt nė rast se
antigeni rievidentohet pėrsėri nė organizėm. Ky rezervuar latent i qelizave
T4 tė infektuara mund tė mbijetojė pėr shumė vjet, edhe nė prezencė tė
medikamenteve anti VIH ( Terapi aktive e fuqishme anti-retrovirale
TARAL-HAART) qė duket se supreson komplet replikimin e VIH. Kjo ėshtė pėr
arsye se kur qeliza T4 e infektuar kthehet nė qelizė tė memorjes nuk
krijon mundėsi replikimi pėr kohė tė gjatė tė virusit (qė ai tė bėjė
proteinat virale dhe ARN genomike), porse qeliza akoma prodhon kopje tė
ADN tė VIH (provirus) tė integruar nė kromozomet e saj. Me riaktivizimin e
qelizės nga antigjeni, replikimi viral vazhdon.
Qelizat natyrale
vrasėse
Kėto gjithashtu janė
qeliza CD4+ T dhe ndėrveprojnė me qelizat dentrike. Pėrveē kundrejt
antigenit CD4, ato shfaqin dhe bashk-receptorėt CCR5 dhe kėshtu infektohen
nga kėto shtame tė VIH qė kėrkojnė receptorėt CCR5 pėr tė hyrė nė qelizė.
Qelizat
vrasėse CD8+ T
Kėto qeliza shfaqin
nivel tė ulėt tė antigenit CD4, kur ato janė tė aktivizuara dhe duket se
janė tė infektuara nė njė numur tė vogėl me VIH nė stadin e fundit tė
sėmundjes. Qelizat naive CD8 nuk shfaqin antigen CD4 dhe nuk duken se janė
tė infektuara (megjithėse ato shfaqin bashk-receptorė).
Makrofagėt
Monocytet/makrofagėt
shfaqin antigjenin CD4 (megjithėse nė sasi shumė tė ulėt tė qelizave T4 )
dhe janė tė infektuara nga VIH. Ato mund tė jenė njė rezervuar i rėndėsishėm
pėr virusin brėnda bujtėsit dhe mund tė jenė jashtėzakonisht tė
rėndėsishėme nė pacientėt e trajtuar sipas TARAL-HAART(shif mė lartė).
Makrofagėt gjithashtu lidhin gp120 tė VIH nėpėrmjet syndekanit, njė
proteoglykan
qė pėrmban
heparan sulfat
dhe nėpėrmjet antigenit CD91 i cili ndėrvepron me proteinat e shokut tė
nxehtesise qė virusi merr nga qeliza nė tė cilėn ai replikohet. Virusi i
absorbuar tek makrofagėt mund tė kalojė tek qelizat e tjera pėrfshi dhe
qelizat T4.
Qelizat e sistemit
nervor
VIH infekton
oligodendrocytet,
astrocytet,
neuronet,
qelizat gliale
dhe makrofagėt e trurit. Format e makrofagėve janė gjetur nė lėngun
cerebrospinal. VIH shkakton sėmundje nė sistemin nervor qėndror i cili mund
tė rezultojė nga proteinat e vogla Tat qė janė tė enkdouara nga virusi tė
cilat veprojnė si aktivatorė tė pėrgjithshėm tė transkriptimit. Kjo
proteinė lidhet tek qelizat nervore nėpėrmjet antigenit CD91 dhe futet nė
brėndėsi tė saj. Si rezultat , metabolizmi qelizor preket (si p.sh. sinjalet
e oksidit nitrik). VIH gjithashtu mendohet se rrezikon dhe integritetin e
barierės gjak retinė.
VIH nė tru dhe nė
lėngun cerebrospinal mund tė jetė veēanėrisht rezistent kundrejt
kemioterapisė pėr shkak se medikamentet anti-retrovirale nuk mund tė
penetrojnė barierėn gjak-tru.
Qelizat dentrike
Qelizat dentrike folikulare (QDFs-FDC) janė tė
rėndėsishme nė biologjinė e VIH. Kėto janė qeliza antigen-prezantuese qė
pėrpunojnė antigenin dhe prezantojnė peptidet tek qelizat T. Ato nuk
infektohen nga VIH, mendohet se ato mund tė jenė tė infektuara produktivisht
si rezultat i pasjes sė nivelit tė ulėt tė receptorėve (antigen dhe
ko-receptorėt CCR5 dhe CXCR4-shif mė poshtė). E rėndėsishme ėshtė se kėto
qeliza mbartin VIH nė sipėrfaqe tė tyre pasi ato kanė
lectin
(quajtur molekulė 3 adezive interqelizore specifike) pėr qelizat dentrike
jo-integrin
ose DC-SIGN) qė lidhet tek komponentėt e karbohidrateve tė Gp120 tė VIH.
Lidhja nga DC-SIGN nuk lejon fuzionin e membranės sė virusit me QDF (tė
cilat kėrkojnė antigenin CD4) dhe kėshtu infeksioni nuk ndodh nė kėtė rrugė;
megjithkėtė, kjo proteinė merr pjesė gjithashtu nė bashkimin e QDF me
limfocitet dhe grupet e tjera nė vendin e ndėrveprimit tė QDF me limfocitet.
Kėshtu lidhja e virusit ėshtė pėrqėndruar pikėrisht nė vendin e
ndėrveprimit tė QDF me qelizėn CD4+ (figura 15 b). Pėrveē kėsaj,
receptorėt dhe bashk-receptorėt e VIH nė qelizat T4 duket se grumbullohen
kėtu.
Kur
VIH futet nė trup nėpėrmjet rrugės
mukozale (epitelin e vaginės, penisit ose rektumit) ai lidhet nga QDF qė
migrojnė pėr tek limfonodet; kėtu QDF paraqesin VIH tek qelizat T4 tė cilat
infektohen.
|
Figura 15b
Ndėrveprimi i qelizave dentrike (djathtas) me njė limfocit (majtas). VIH lidhet
nė sipėrfaqe tė qelizės dentrike duke formuar njė grup nė vendin e ndėrveprimit
midis dy qelizave (shigjeta), me anėn e sė cilės lehtėsohet infeksioni i
limfociteve. Nė qelizat T4, janė koncetruar gjithashtu dhe receptorėt e VIH.
Steve Haley - William Bowers - Richard Hunt
Figura 15c
Qelizat qė janė infektuar nga VIH
Figura 15d
Hyrja e VIH nėpėrmjet rrugės sė mukozės qė kalon tranzit nėpėrmjet qelizave
dentrike tek limfondet.
|
Figura 16
Nevoja pėr shfaqjen e antigenit CD4 pėr hyrjen e VIH nė qelizėn e njeriut.
Qelizat HeLa nuk kanė antigjen CD4 dhe nuk janė tė infektuara. Qelizat HeLa tė
infektuara me CD4 tė transfektuar
|
Antigeni
CD4 ėshtė receptor i VIH
Specifiteti i dukshėm i
infeksionit tė qelizave CD4+ ėshtė vrejtur herėt nė historinė e
VIH dhe SIDA, bashkėrisht me evidentimin e faktit qė qelizat T4 eliminohen nė
sėmundje (nė tė vėrtetė, kursi i sėmundjes tek pacientėt shoqėrohet nga niveli
i qelizave CD4+ T), qė tregon se antigeni CD4 mund tė jetė receptor
pėr virusin. Kjo ėshtė demonstruar nga integrimit i genit tė antigenit CD4 nė
CD4 e qelizave tė njeriut (tė tilla si karcinoma cervikale
qelizat HeLa) dhe tregon se ato pėrfitojnė
cilėsitė e tė qėnit tė afta tė infektohen nga VIH (figura 16). Antigeni CD4
ėshtė receptori kryesor i tė dy virusėve VIH-1 dhe VIH-2 nė qelizat T4 dhe shumė
qeliza tė tjera qė mund tė infektohen nnga VIH.
|
|
Njė bashk-receptor pėr
infektimin nga VIH
Eksperimenti nė tė cilin
antigeni ėshtė ndėrfutur nė qelizat qė mandej ato pėrfitojnė aftėsinė pėr tu
infektuar nga VIH, realizohet vetėm kur qelizat e transfektuara janė humane. Nė
rast se ne e bėjmė tė njėjtin eksperiment me qelizat e miut 3T3, virusi mund tė
lidhet nė sipėrfaqe tė qelizės, nėpėrmjet antigenit CD4, por nuk realizohet
infeksioni. Kėshtu qė pėr tu realizuar infeksioni ėshtė e domosdoshme diēka
tjetėr mė shumė se antigeni CD4.
Gjithashtu ėshtė zbuluar sė
disa shtame tė VIH (ato
tė adaptuar pėr shumzim nė qelizat e transformuara T) mund tė infektojnė dhe tė
replikohen nė qelizat e aktivizuara por jo nė monocitet dhe makrofagėt. E
kundėrta ėshtė nė rast se ata janė tė adaptuar pėr tu zhvilluar nė makrofagė nuk
infektojnė dhe replikohen nė qelizat e transformuara T. Porse tė dyja si
makrofagėt dhe qelizat T zotėrojnė antigenin CD4. Diferencat nė tropizimin e
shtameve virale janė tė matura nė regjionin V3 tė Gp120 qė tregon qė molekulat
e tjera veē antigenit CD4 kanė njė rol tė rėndėsishėm nė infeksion dhe ky rol
ėshtė i qelizave CD4+ tipo specifik.
Receptorėt e
Kemokina duket se janė kyē i hyrjes nė
qelizėfamilje proteinash nė sipėrfaqe tė qelizave imune
Kemokinat janė proteina tė vogla tė
sekretuara qė janė
kemiotaktike
pėr qelizat e sistemit imun si p.sh.
leukocitet, kapin gradientėt e kemokinave tė sekretuara nga qeliza tė tjera;
kėshtu ato kontrollojnė pozicionin e pėrkohshėm ose hapsinor tė leukociteve
gjatė njė pėrgjigje imune. Kemokinat ndahen nė dy grupe nė bazė tė ruajtjes sė
dycisteinės qė ato pėrmbajnė. Ato
janė grupi C-C dhe grupi C-X-C. Ato lidhen nė sipėrfaqe tė qelizės nėpėrmjet
molekulave tė receptorėve qė janė
proteina integrale tė membranės
qė gjėnden nė membranė shtatė herė (shtatė receptorė membranorė). Receptorėt
janė tė emėrtuar pėr tipin e cytokinės qė ata lidhin (CCR- ose CXCR-).
-
CCR5
Disa laboratorė e kanė identifikuar si njė bashk-receptor thelbėsor tė
kėtyre shtameve tė VIH qė marrin pjesė nė stadet e hershme kritike tė infeksionit (kėta janė shtame tė makrofagėve). Tė gjitha kėto
studime kanė gjetur CCR5 si njė partner tė CD4 pėr tė lejuar futjen nė
makrofagėt.
|
Figura 17A
Receptorėt e kemokinės janė pjesėmarės nė bashkimin me antigjenin CD4 nė
infeksionin nga VIH (majtas). Kemokinat mund tė bllokojnė ngjitjen e
virusit nė receptorėt e tij (nė mes). Mutacionet nė receptorin e kemokinės
mund tė shpien nė rezistencėn e infeksionit tė VIH (djathtas).
Figura 17B
Ngjitja e VIH tek qelizat CD4+ . Domeni i jashtėm i gp120 lidhet tek
antigjeni CD4. Kjo tė shpie nė ndryshime konformacionale nė gp120 dhe nė
vendin e lidhjes ėshtė shfaqur njė bashk-receptor. Ky regjion i gp120
lidhet tek receptori i kemokinės. Lidhja tek receptori i kemokinės lejon qė
tė ndodhė njė tjetėr ndryshim konformacional kėshtu qė regjionet e
proteinės sė VIH gp41 ndėrveprojnė pėr tė formuar njė fuzion kryesor duke
lejuar fuzionin e membranės virale dhe tė qelizės. Si rezultat korja virale
futet nė cytoplazmė |
Zbulimi i kėsaj molekule si
bashk-receptor ka ardhur nga studimet e mėparshme nė tė cilat ėshtė parė se tre
kemokina tė sekretuara nga imfocitet CD8+T
(tė quajtura
RANTES, MIP-1a dhe MIP-1b), tė
cilat janė pjesėmarėse nė pėrgjigjen inflamatore, janė supresorė tė fuqishėm tė
infeksionit tė VIH. Pa tjetėr qė kjo tregon se supresioni i infeksionit mund tė
jetė pėr arsye se kemokinat lidhen nė sipėrfaqe tė qelizės dhe bllokojnė njė
receptor tė nevojshėm pėr VIH qė tė hyjė nė qelizė. Dyshimi ėshtė pėr CCR5 pėr
shkak se ai ėshtė i njohur se ėshtė receptor qė lidh tė tre kemokinat e
mėsipėrme (figura 17a).
Komplekset e pjesės sė
CD4 dhe Gp120 gjithashtu lidhen tek CCR5 nė qelizat
CD4- cells. Kjo shpjegon arsyen pse CD4 solubile aktualisht
ngrė infektivitetin e VIH dhe nuk e bllokon atė. Duket qė Gp120 lidhet tek CD4
dhe pėson ndryshime konformacionale qė rrisin afinitetin e tij pėr receptorin e
kemokinės. Lidhja e receptorit tė kemokinės shkakton ndryshime konformacionale
tek proteina fuzionuse gp41 tė VIH duke lejuar kėshtu fuzionin e membranės
virale me membranėn e sipėrfaqes sė qelizės qė do tė infektohet. Nė fakt,
ėshtė reale qė receptori i kemokinės ėshtė receptori primar pėr VIH dhe roli
i CD4 ėshtė qė tė koncentrojė virusin nė sipėrfaqe tė qelizės dhe tė lehtėsojė
ndėrveprimin me receptorin e kemokinės (figura 17b). Nė dallim nga shembulli i
indipendencės sė CD4 tė VIH pėr tė hyrė nė qelizė, nuk ka shembuj (deri tani) tė
futjes indipendente prej receptorėve tė kemokinės.
Kėto bashk-receptorė
mund tė shpjegojnė ndryshimin fenotipik gjatė infeksionit (shif mė poshtė).
Ndryshimet nė sekuencat aminoacide tė Gp120 ndodhin nė progresion tė sėmundjes.
Ka tė ngjarė qė VIH pėrdor CCR5 nė stadet e hershme tė sėmundjes dhe mandej e
ndron me CXCR4, ndoshta pėr tė mėnjanuar aktivitetin supresiv tė kemokinės. Kjo
gjithashtu shpjegon dhe format e kalueshme nga ajo e fenotipit me induktim
jo sincicial nė fenotipin me induktim tė sinciciumeve. Shėnim: CXCR4 dhe CCR5
janė antarė tė njė familjeje tė madhe tė receptorėve dhe pėrhapja e VIH
nėpėrmjet nėntipeve tė qelizave T mund tė reflektojė ndryshimet e holla nė
lobet e ndryshueshme tė Gp120 duke lejuar kėshtu infeksionin e qelizave tė
reja tė CD4+ me receptorė tė ndryshėm. Kjo mundet tė jetė gjithashtu njė arsye
pėrse disa qeliza tė CD4+ duket se infektohen shpejt nė njė kohė tė caktuar.
Disa
qeliza negative CD4 mund tė infektohen nga VIH
Nė fillim ėshtė menduar se
vetėm qelizat qė kanė antigjenin CD4 mund tė infektohen nga VIH. Megjithėse
proteina CD4 nuk ėshtė evidentuar nė disa qeliza qė janė tė infektueshme,
mendohet se ai mund tė jetė prezent nė sasi tė ulėt dhe antigeni CD4 mARN duhet
tė zbulohet nė qelizat e infektuara. Specifiteti kundrejt qelizave CD4 pozitive
reflekton lidhjen specifike tė Gp120 tek CD4. Ėshtė e njohur , qė disa qeliza jo
CD4, tė tilla si ato nė tru dhe zorrė, mund tė infektohen nėpėrmjet receptorit
galaktocerebroside. Qelizat e tjera mund tė infektohen nė rrugė tė tjera; pėr
shembull, nė makrofagėt (shif mė poshtė) mund tė pėrdoren receptorėt Fc ose tė
komplementit. Nė kėtė rast, VIH mund tė lidhet nga antitrupat anti-VIH qė
ndėrveprojnė me receptorėt nė sipėrfaqe tė qelizės. Kėshtu qė ēdo gjė qė mund
tė mbi rregullojė receptorėt Fc nė makrofagėt do tė fuqizojė infeksionin.
Hyrja nė qelizė: fuzioni me plazmėn e membranės i
pamvarur nga pH
Nė rastin e infektimit tė
qelizės, nuk ndodhin ndryshime konformacionale tė varuara nga pH nė proteinėn
e membranės virale qė ėshtė e nevojshme pėr bashkimin e membranės virale dhe
membranės sė qelizės qė do tė infektohet. Kėshtu nuk ėshtė e nevojshme qė ai
tė futet nė lyzozomė.
Kujtoni nga seksioni i
herpes virusit qė ky lloj i fuzionit tė virusit me plazmėn e membranės ėshtė i
lidhur me fuzionin e qelizės qė infektohet duke formuar
synciciume. Formimi
i synciciumeve ėshtė gjithashtu njė karakteristikė e infeksionit tė VIH (figura
18). Ky fenomen ka njė rol tė rėndėsishėm pėr pėrhapjen e infeksionit midis
qelizave pa patur virus tė lirė. Kjo nėnkupton qė virusi mund tė pėrhapet nga
qeliza nė qelizė duke i bėrė tė paefektshėm antitrupat qarkullues tė sistemit
imun (problem pėr vaksinėn). Njė vaksinė duhet tė jetė e aftė qė jo vetėm
tė shkatėrrojė virusin, porse ajo duhet tė jetė gjithashtu e aftė qė tė
shkatėrrojė dhe qelizat e infektuara. Gp41 ėshtė fuzogjen. Synciciumet janė
parė shumė mė shpesh nė tru.
Revers transkriptimi dhe integrimi
Kjo ėshtė e ngjashme si
tek retrovirusėt e tjerė.
VIH pėrdor rever transkriptazėn e importuar gjatė infeksionit si pjesė tė
virusit. Nukleokapsida futet nė cytoplazmė dhe reverstranskriptimi ndodh nė kėtė
stad nė brėndėsi tė nukleokapsidės. Nė qelizat naļve T4, provirusi (form ADN)
mbetet nė cytoplazmė, ndoshta pėr arsye tė sasisė sė pakėt tė ATP sė nevojshme
pėr energji tė varur nga importi i kompleksit pre integrues nė bėrthamė. Shumė
virusė qė replikohen nė bėrthamė mund ta bėjnė kėtė vetėm nė qelizat qė ndahen,
por ndarja e qelizave nuk ėshtė thelbėsore pėr replikimin e VIH. Kjo, nuk
ėshtė e nevojshme, pėr shkak se dy proteina virale (Vpr dhe njė prej
proteinave tė GAG) kanė sinjale tė lokalizimit nė bėrthamė dhe kėshtu membrana
bėrthamore dėmtohet nė mitozė e cila lejon penetrimin e ADN virale pėr tek
kromozomet.
Integrimi
Pas
xhveshjes dhe futjes nė bėrthamė, janė gjetur tė dyja format e ADN virale, si
ajo gjatėsore dhe ajo rrethore. Zinxhiri i dyfishtė gjatėsor i ADN ndėrfutet
nė kromozomet e qelizės bujtėse duke pėrdorur proteinėn integrazė virale (tė
translatuar nga geni pol). Pas integrimit, ARN virale transkriptohet nga ARN
polymeraza II e bujtėsit.
|
ANIMACIONE
Shockwave movie tė hyrjes sė VIH
(shko kėtu)
|
Figura 18
Qelizė shumė bėrthamore (syncicium) nė preparatin e pėrgatitur
nga pjesa e prerė e sipėrfaqes sė njė limfonodi tė zmadhuar nga pacient me
infeksion tė VIH. Fuzioni i qelizave qė prodhon qelizė tė madhe shumė
bėrthamore ėshtė efekt cytopatik karakteristik, por jo diagnostik i
infeksionit tė VIH. Ngjyrimi me Giemsa i smersit nga limfoadenopatija.
CDC/Dr. Edwin P. Ewing, Jr. epe1@cdc.gov
|
Figura 19
A.
Sistemimi i virusit ndodh nė sipėrfaqe tė membranės sė qelizės
B.
Virusi budon dhe proteaza e ēliron vehten e vet nga Polyproteina POL
C.
Ndodhin ēarje tė mėtejshme proteolitike dhe virusi maturohet
|
Formimi i polyproteinave dhe xhveshja e tyre
Sistemimi i virusėve tė
rinj ndodh nė membranėn e qelizės sė bujtėsit (figura 19). Tre tipe proteinash vendosen nė virion. Kėto janė kompleksi
i proteinės sė membranės (Gp120 dhe Gp41- qė rrjedh orgjinalisht nga Gp160) plus
dy proteina tė brėndshme prekrusore, polyproteina Gag dhe polyproteina Gag/Pol
(e fundit ėshtė si rezultat i modelit shift qė lejon ribozomėn tė vazhdojė
translatimin nga geni Gag pėr nė genin Pol).
Proteinat grumbullohen nė
membranėn e qelizės dhe ingredientėt e membranės (figura 19 dhe 20). Prekrusori i madh i brėndshmė
(Gag-Pol) merr dy zinxhirėt e zinxhirit pozitiv ARN nė virionin e afėrm dhe
proteaza (pjesė e proteinės Gag-Pol) pret vehten e vet dhe e lė tė lirė.
Proteaza kompleton ēarjen e Gag-Pol duke ēliruar enzima tė tjera (revers
transkriptazėn, integrazėn dhe shumė proteaza). Proteaza gjithashtu ēan pjesėn e
mbetur tė Gag-Pol dhe Gag e vogėl nė proteinat strukturale. P24, p7 dhe p6
formojnė majat e kores ndėrsa p24 shtrihet nė membranė.
Shėnim: Proteinat fuzionuese Gag dhe Gap/Pol janė bėrė nė raport pėr rreth
1:20. Pasi virusi ka buduar nga qeliza, proteaza pret vehten e vet dhe e lė tė
lirė dhe gjithashtu pret dhe mbetjet e proteinave nė Gag ose Gag/Pol, duke
ēliruar proteina tė ndryshme strukturale dhe revers transkriptazėn. Kjo
proteazė specifike ėshtė vitale pasi dhe proteinat virale janė jo funksionalė
deri nė ndarjen. Ky specifitet e bėn proteazėn njė kandidat tė mirė pėr tu
bllokuar nga preparatet anti VIH (shif
apendiksin 3
dhe seksionin e kemioterapisė. Gag/Pol dhe Gag
ngjiten tek membrana virale nėpėrmjet rrugės sė acidit yndyror qė ėshtė lidhje
kovalente. Ēarjet nė p17 ngjiten tek membrana.
Gp160 translatohet nga mARN e vetme e gėrshetuar e
lidhur me retikulumin endoplazmatik dhe ėshtė njė proteinė membranore integrale.
Nė retikulumin endoplazmatik, ajo glykozilohet pėrpara se tė transferohet tek
aparati i Golxhit ku ajo glykozilohet mė tej dhe ēahet nga enzimat e bujtėsit
nė gp129 dhe gp41. Ajo lėviz nė drejtim tė membranės qelizore nėpėrmjet rrugės
sė eksocytozės . Nė dallim nga proteinat Gag dhe Gag-Pol, gp160 nuk ēahet nga
proteazat virale.
|
Figura 20
Paraqitja e mikrografisė elektronike e VIH-1, budingu dhe virusi i lirė CDC
|
|
PJESE TE TJERA TE VIH
PJESA I VIRUSI I PAMJAFTUESHMĖRISĖ IMUNE
TEK NJERZIT DHE SIDA
PJESA II VIH DHE SIDA; SĖMUNDJA
PJESA III KURSI I SĖMUNDJES
PJESA IV PĖRPARIMI DHE
BASHKĖ-FAKTORĖT
PJESA V STATISTIKAT
PJESA VI NĖNTIPET DHE
BASHKĖ-RECEPTORĖT
PJESA VII KOMPONENTĖT DHE CIKLI
JETĖSOR I VIH
PJESA VIII LATENCA E VIH
PJESA IX GJENOMA E VIH
PJESA X HUMBJA E QELIZAVE
CD4
PJESA XI INFEKTIMI I QELIZAVE
TĖ TJERA NGA VIH DHE POPULLACIONI I POLYMORFIZMIT
APENDIX I VAKSINA ANTI-VIH
APENDIX II SHKAKTON VIH-
SIDA?
APENDIX III KEMIOTERAPIA
ANTI-VIH
|
|
Kthehu
nė seksionin e virologji tė Microbiology and Immunology On-line
faqja sė fundi e ndėrruar nė
Monday, February 16, 2015
faqja mbahet nga
Richard Hunt
|